AB Kurulunda ikinci von der Leyen periyodu tenkitlerin gölgesinde başladı

AA BRÜKSEL (AA) - 6-9 Haziran'da yapılan seçimlerden AP'nin en büyük kümesi olarak çıkan Avrupa Halk Partisinin (EPP) adayı von der Leyen, AB başkanları tarafından önerilmesinin akabinde dün AP'de yapılan oylamada AB'nin yürütme organına 5 yıl daha başkanlık etmek için güvenoyu aldı.

• Ursula von der Leyen bir kere daha AB Komisyonu Başkanı seçildi

Şimdi ise Alman siyasetçinin takımının yani her bir üye ülkeden 27 Komite üyesinin belirleneceği süreç başlayacak. AP, von der Leyen'in "kabinesini" topluca oylayacak ve yeni Komite vazifesi devralırken kriz dolu 5 yıl geride kalacak. Von der Leyen, güvenoyu yoklaması öncesine AP Genel Heyeti'ne hitabında hem geçmiş 5 yıldaki icraatlarını savundu hem de gelecek 5 yıllık vizyonunu çizdi. Yol haritasını AB içerisinde aşırıcılıkla, kutuplaşmayla, yolsuzlukla, organize kabahatlerle ve sistemsiz göçle gayret, iklim gayelerini çiftçi dostu tarım siyasetleriyle uyumlama, rekabetçiliği ve yatırımları artırma, Birliğin dış savunmasını güçlendirme, Ukrayna'ya takviyesi sürdürme olarak belirledi. Ekonomiden dış siyasete ağır eleştiriler Von der Leyen'in iletileri, kendi kümesi EPP dışında, bir evvelki devirden müttefikleri sosyalist S&D ve liberal Renew Europe'un (Avrupa'yı Yenile) yanı sıra Yeşiller'e de hitap eder nitelikteydi. Bu 4 kümeden milletvekilleri, von der Leyen'in akabinde kürsüdeki konuşmalarında Hıristiyan Demokrat siyasetçiye takviyelerini söz etse de AP'deki sağ, çok sağ ve sol kümeden birçok milletvekilinin sert tenkitlerine ve hatta protesto hareketlerine sahne oldu. Milletvekilleri, von der Leyen'in misyon mühleti boyunca karşılaştığı krizler karşısında takındığı tavra çokça atıfta bulundu. Zira von der Leyen geçen devirde bir yandan Kovid-19 salgını sırasında AB'nin birinci aşı tedarik süreci ve dağıtım gecikmeleri nedeniyle tenkitlere maruz kalırken öteki yandan tezli iklim siyasetleri için yaptığı baskı nedeniyle bunların ekonomik tesirlerinden telaş duyan kısımların muhalefetiyle karşılaşmıştı. Von der Leyen'in, İsrail’in 7 Ekim 2023'te Gazze'ye başlattığı taarruzların akabinde takındığı hal ve İsrail'e sunduğu "koşulsuz destek" yansılara yol açmıştı. Hücumların başladığı günlerde İsrail'e "destek" ziyaretinde bulunan birinci önderlerden biri olan von der Leyen'in sivil kayıplara karşın "İsrail'in kendini savunma hakkına" vurgu yapan telaffuzları, AB'nin İsrail-Filistin siyasetine yönelik klâsik nispeten istikrarlı yaklaşımından sapma olarak görülmüştü. Son olarak 16 Temmuz'da AB Adalet Divanı'nın von der Leyen idaresindeki Komite'nin aşı mutabakatlarında şeffaf davranmadığına hükmetmesi, hakkında daha evvel "görevi berbata kullanma" suçlamasıyla açılan davayla birlikte güvenoyu yoklamasına "yolsuzluk" gölgesi de düşürmüştü. Bu mirası hatırlatan milletvekilleri, Avrupa'nın bugün 5 yıl öncesine nazaran çok daha zayıf olduğunu, rekabet gücünün baltalandığını, şartların giderek daha da kötüleştiğini, tarım kesiminin iflas ettiğini, AB'nin artık dünya siyasetinde bir "aktör" olmadığını savundu. Bazı milletvekilleri, Binyamin Netanyahu hükümetine verdiği şartsız takviyeyle von der Leyen'in Gazze'deki "soykırımdan" sorumlu olduğunu belirterek Komite'ye değil cezaevine gitmesi gerektiğini, kimileri ise Kovid-19 aşı mutabakatlarında yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle AP'de değil hakim karşısında olması gerektiğini söyledi. Aşırı sağın artan ağırlığı Von der Leyen'in yeni AP'de yer aldığı birinci oturum, gelecek 5 yılda hakim olacak siyasi atmosfere dair değerli ipuçları da verdi. Güvenoyu alsa da von der Leyen'i AB'nin her görüşünden itirazların, tenkitlerin, protestoların ve kuvvetli tartışmaların yürütüleceği bir periyot bekliyor. Zira bu tenkitlerin kıymetli kısmı, seçimlerden güçlenerek çıkan ve AP'de hem küme hem de sandalye sayısını artıran çok sağcı vekillerden, öteki kısmı ise bunun karşısında daha da marjinalleşen sol kesitten geldi. Von der Leyen'i en fazla zorlayacak kesim ise elbet çok sağ olacak. Komisyon Başkanı ikinci döneminde ilkine kıyasla daha fazla milletvekilinin oyuyla seçilmiş olsa da Avrupa siyasetindeki sağa kayma, 2019'a kıyasla farklı bir periyoda işaret ediyor. Von der Leyen'in siyasetlerine itirazların yanı sıra AB siyasetindeki eksen kayması, daha fazla üye ülkenin Birliğin siyaset süreçlerine tesir etme istikametindeki isteğini de beraberinde getiriyor. Bu, Komite Lideri'nin yeni periyotta AB doruklarında daha fazla sayıda popülist başkanla müzakere etmek zorunda kalacağı, bir yandan yasa tekliflerine daha fazla muhalefetle karşılaşırken başka yandan kanunların uygulanmasını denetleme rolünde de zorlanacağı manasına geliyor. Yol haritasında zikrettiği Europol'ü Avrupa çapında bir polis teşkilatı haline getirme, Avrupa hava savunması sistemi kurma, yatırımları altyapı ve endüstriye yönlendirecek yeni bir Pak Sanayi Mutabakatı, rekabetçiliği ve yenilikçiliği artıracak ortak hudut ötesi projelere odaklanacak yeni Avrupa Rekabetçilik Fonu gayeleri üzere klasik olarak üye ülkeler tarafından yönetilen alanlarda "birlik" sağlamak, von der Leyen için kolay olmayacak. Dış siyasette şiddetli gündem Dış problemlerde Von der Leyen'in önündeki en kıymetli mevzuyu elbette ki Ukrayna'da devam eden savaş oluşturacak. Son iki yılda olduğu üzere von der Leyen'in misyona fiilen başlayacağı ekim ayı, kışa girerken Ukrayna'nın askeri muhtaçlıklarının da arttığı bir periyoda denk geleceği için bu ülkeye verilecek mali ve askeri dayanağın artırılması yeni Başkan'ı zorlayacak hususlar ortasında olacak. Yükselen çok sağcı, milliyetçi akımların bilhassa Rusya ile alakalar ve Ukrayna'ya takviye hususlarında da Birliğin bütünlüğünü zora sokma ihtimali bulunuyor. Diğer yandan ekim ayında ABD başkanlık seçimleri yapılacak. Von der Leyen, transatlantik ittifakın güçlü savunucusu olarak Joe Biden idaresiyle yakın alakalar kurdu. Eski Lider Donald Trump'ın yine seçilmesi ihtimali, geçen aylarda savunmaya yatırım yapmayan müttefiklerine NATO şemsiyesi sağlamayacağı, Ukrayna'ya dayanağı keseceği tarafındaki telaffuzları, AB içerisinde tasalara yol açmıştı. Bu durum AB ülkelerinde ABD ile Trump periyodunda gerileyen bağlar, Rusya'nın Ukrayna'ya ilişkin Kırım'ı yasa dışı ilhakı ve Ukrayna'da savaşla sonuçlanan hali, buna karşılık ABD'nin ise Rusya yerine Çin'den yönelen tehdide odaklanması üzere gelişmelerle ortaya çıkan ve Biden devriyle nispeten hafifleyen "savunmada özerklik" tartışmalarını alevlendirmişti. Von der Leyen'in dün verdiği "savunmada gerçek birlik kurma zamanı" bildirisi bu telaşa bir karşılık niteliğinde olsa da ortak savunma ve güvenlik araçlarında karar almanın üye devletlerin oy birliği temeline dayanması bunları argümanlı ve kuvvetli gayeler haline getiriyor. Ayrıca savunma harcamalarında kâfi artışın sağlanamaması, askeri altyapı yetersizliği, beklenen kriz bölgelerinde üye devletlerin birbirleriyle çakışan öncelikleri, farklı tehdit algıları üzere konular da ek zorluklar doğuruyor.
Muhabir: Selen Valente