ABD’de Trump’ın başkanlık yarışını kazanma ihtimalinin artmasıyla “ticaret savaşı” kaygıları alevlendi

AA WASHINGTON (AA) - Cumhuriyetçi Parti'nin lider adayı Donald Trump'ın hafta sonu gerçekleştirilen suikast teşebbüsünün akabinde anketlerde rakibi Joe Biden'ı geride bırakmasıyla başkanlık yarışı kızıştı. Ülkede 5 Kasım'da gerçekleştirilmesi planlanan seçimler gündemin birinci sırasına yerleşirken, seçim sürecine ait gelişmeler ile lider adaylarının açıklamaları piyasalar üzerinde daha fazla tesirli olmaya başladı. Piyasalarda, Trump'ın yine seçilmesi ihtimalinde uygulayacağı siyasetlerin fiyatlara ve yatırımlara tesiri yakından izlenirken, bu ihtimalin güçlenmesi ticaret savaşlarının da yine başlayabileceği kaygısını gündeme getirdi. Çin mallarına yüzde 60 oranında tarife uygulamayı planlıyor İlk başkanlık periyodunda ticarette muhafazacı siyasetler izleyen Trump, yaptığı açıklamalarla, tekrar seçilmesi halinde bu siyasetlerin daha da sertleşebileceğinin sinyalini veriyor. Tarifeleri gelir kaynağı olarak gören Trump, Amerikalılara yönelik vergi indirimlerini tarifelerle finanse etmeyi öngörüyor. Trump, tarifelerin Amerikan üretimini canlandıracağını, yabancı mallara bağımlılığı azaltacağını ve ülkenin dış ticaret açığını azaltacağını savunuyor. Başkan olduğu 2018'de Çin'den ithal edilen 200 milyar dolar bedelinde esere tarife uygulayan Trump, ikinci kere vazifeye gelmesi durumunda Çin menşeli mallara yüzde 60, başka ülkelerden ithal edilen mallara ise yüzde 10 gümrük vergisi uygulamayı planlıyor. Trump'ın Beyaz Saray'a dönmesi halinde Çin'in yanı sıra Avrupa Birliği (AB) ile de ticari tansiyonların artma riski bulunuyor. Trump, AB'nin ABD'nin arabalarını ve tarım eserlerini almadığından yakınarak, 200 milyar doların üzerinde ticaret açığının olduğuna işaret ediyor. Alüminyum ve çelik tarifeleri ile Dijital Hizmet Vergisi, Trump'ın vazifeye gelmesi halinde Avrupa ile yine alevlenebilecek ticari uyuşmazlıklar olarak öne çıkıyor. Tayvan'ı ABD'nin çip sanayisini ele geçirmekle suçluyor Trump, Tayvan'ın ABD'deki yarı iletken sanayisinin neredeyse tamamını ele geçirdiğini ileri sürerek, Tayvan'ın ABD'ye savunma için ödeme yapması gerektiğini savunuyor. Uzmanlar, Trump'ın ikinci sefer idareye gelmesi halinde Vietnam'a yönelik ticari tedbirler almayı da değerlendirebileceğine dikkati çekiyor. Ayrıca Trump, 2016 başkanlık kampanyasından farklı olarak Meksika'ya karşı geniş gümrük tarifesi tehditlerinde bulunmasa da, Kuzey Amerika Hür Ticaret Mutabakatı'nın (NAFTA) yerini alan ABD, Meksika ve Kanada ortasındaki ticaret mutabakatı USMCA'nın 2026'daki gözden geçirilme sürecinde müzakerelerin çekişmeli geçebileceği belirtiliyor. Trump'ın siyasetlerinin enflasyonu artıracağından tasa ediliyor Ekonomistler ise Trump'ın ticarette muhafazacı siyasetlerinin tüketici fiyatlarını artıracağı ikazında bulunuyor. Peterson Milletlerarası İktisat Enstitüsünün (PIIE) tahlilinde, Trump'ın vergi ve tarife planlarının orta gelirli aile için yıllık 1.700 dolarlık ek maliyete neden olacağı varsayım ediliyor. Nobel ödüllü 16 ekonomist ise haziran ayında yayımladıkları bir bildiride, "ikinci bir Trump idaresinin ABD iktisadına yönelik riskleri konusunda derin kaygı duyduklarını" belirtmişti. Joseph Stiglitz öncülüğünde hazırlanan bildiride, "Trump ve onun hareket ile siyasetlerinin aşırılıklarının istikrarı ve ABD'nin dünyadaki pozisyonunu tehdit ettiği" kaydedilmişti. Bildiride, "Trump'ın mali açıdan sorumsuz bütçeleriyle enflasyonu tekrar alevlendireceği tarafında haklı bir kaygı olduğu" aktarılmıştı. Trump'ın Tayvan yorumu çip paylarındaki satış baskısını artırdı Olası Trump idaresinde sıkı ticaret siyasetlerine, iklim değişikliği ve kripto para ünitesi üzere bahislerde ise daha gevşek düzenlemelere ait beklentilerin bu hafta piyasalara yansımaya başladığı görüldü. Analistler, yatırımcıların, Biden'ın haziranda ayında Trump ile yaptığı birinci canlı yayın tartışmasındaki zayıf performansı ve hafta sonu Trump'a yönelik suikast teşebbüsünün akabinde Cumhuriyetçi adayın kazanma mümkünlüğünün daha yüksek olduğunu fiyatladığını belirtti. Trump'ın başkanlık yarışını kazanma ihtimalinin arttığına dair beklentilerle haftaya müspet bir başlangıç yapan hisse piyasalarında, ABD ile Çin ortasındaki ticari ve jeopolitik tansiyonun tırmanma telaşıyla hafta ortasında karışık bir seyir izlendi. ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin, şirketlerin Çin'e gelişmiş yarı iletken teknolojisine erişim sağlamaya devam etmesi halinde ağır ticaret kısıtlamaları uygulamayı değerlendirdiğine dair haberler çip ve yapay zeka ile ilgili şirketlerin paylarında sert satışlara neden olurken, Trump'ın Tayvan'a ait yorumları da bu paylar üzerindeki baskıyı artırdı. Bu iki gelişmeyle, çip kesiminde faaliyet gösteren firmaların paylarında bir günde 500 milyar dolarlık kayıp yaşandı. Öte yandan, Trump'ın yine lider olması halinde siyasetlerinden olumsuz etkilenebilecek pak güç şirketlerinin, Avrupalı araba üreticilerinin ve ABD'de süreç gören Çinli şirketlerin paylarında hafta başında gerileme kaydedildi. Mümkün Trump idaresinin "kripto dostu" olacağına dair beklentilerle kripto şirketlerinin paylarında ise yükseliş yaşandı. Analistler, birtakım tahvil yatırımcılarının da Trump'ın ikinci periyodunda uygulayacağı siyasetlerin yüksek enflasyona neden olacağından ve mali açıkları artıracağından kaygı duyduğunu belirtti. Birçok yatırımcının, varlık fiyatlarının uzun vadeli itici gücü olarak görülen para siyaseti ve şirket karlılıklarının siyaseti gölgede bırakacağına inandığına işaret eden analistler, seçim gününe kadar pek çok şeyin değişebileceğini kaydetti.
Muhabir: Dilara Güçlü Okay