Anadolu’nun kültür hazinesi arkeolojik kazılarla gün ışığına çıkarılıyor

AA ANTALYA (AA) - Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde 12 aya yayılan arkeolojik hafriyatlarda, dünyanın en büyük medeniyetlerine mesken sahipliği yapan Anadolu'nun tarihi ve kültürel zenginliğini gösteren örneklere ulaşılıyor. Türkiye'nin çeşitli vilayetlerindeki ören yerleri ve su altı hafriyat alanlarında misyonlu takımlar, binlerce yıl öncesini anlamak için adeta iğneyle kuyu kazıyor. AA muhabiri, bu yıl yürütülen hafriyatlarda bugüne kadar gün ışığına çıkarılan ve özellikleriyle dikkati çeken yapıtları derledi. Buna nazaran, Kahramanmaraş'taki Direkli Mağarası'nda yürütülen hafriyat çalışmalarında, kemikten yapılmış dikiş iğnesi ve toplu iğneye ulaşıldı. 13 bin yıllık olduğu varsayım edilen dikiş gereçleri, "kentteki dokuma ve konfeksiyona yönelik bugünkü yapının arkeolojik yerleşim yerlerindeki temelleri" olarak değerlendirildi. Şanlıurfa'daki Karahantepe'de, 2024 hafriyat çalışmaları kapsamında taş üzerine kazınmış koşan yaban eşeği figürü ortaya çıkarıldı. Neolitik periyoda ilişkin "T" biçiminde 250'nin üzerinde dikilitaşın bulunduğu Karahantepe'de bulunan figür, yapı tabanlarında benzerlerine rastlanmış olsa da hareket halindeki bir yaban hayvanını betimleyen birinci figür olarak benzerlerinden ayrıldı. Antalya'nın Kumluca ilçesi açıklarında arkeolog dalgıçlarca Girit-Minos uygarlığına ilişkin 3 bin 600 yıllık gümüş perçinli tunç hançer bulundu. Akdeniz'in derinliklerinde gizli kalmış uygarlıkların izleri sürülerek titiz çalışmalar sonucu hançerin çıkarılması, yalnızca Türkiye'nin değil, dünya su altı arkeolojisinin de en kıymetli keşifleri ortasında yer aldı. Demre'deki Myra Antik Kenti'nin liman mahallesi Andriake'de sürdürülen hafriyatlarda Millefiori (binçiçek) tekniğiyle yapılmış yapı iç dekorasyon levhaları gün yüzüne çıkarıldı. Bu teknikte cam kullanımına Türkiye'de birinci sefer, klasik çağdan Roma'ya ve başşehir olduğu Bizans devrine kadar Likya'nın en değerli metropollerinden biri olan Myra Antik Kenti ve limanı Andriake'de ulaşıldı. Serik'te, Pamfilya'nın en görkemli kentleri ortasında yer alan, antik tiyatrosuyla ünlü Aspendos Antik Kenti'nde yürütülen hafriyatlarda da 2 bin yıllık Zeus ve Afrodit heykelleri bulundu. Yaklaşık 50 santimetre yüksekliğindeki, şık işçilikleriyle göze çarpan heykeller, Roma devrinde alanın bir heykel sürece kısmının olabileceğinin göstergesi olarak değerlendirildi. Hatay'da 3 bin 500 yıllık çivi yazılı tablet çıkarıldı Hatay'ın Reyhanlı ilçesindeki Aççana Höyük'te yürütülen hafriyatlarda 3 bin 500 yıllık Akadca çivi yazılı tablete ulaşıldı. Orta ve Geç Tunç Çağ periyotlarında Mukiş Krallığı'nın başşehirliğini yapan "Eski Alalah" olarak bilinen Aççana Höyük'te bulunan çivi yazılı tablette, bölgenin idari ve ekonomik yapısı hakkında bilgiler dikkati çekti. Yaklaşık 28 gram tartısındaki, çok uygun korunmuş tablette, periyodunda yüklü ölçüde mobilya alışveriş listesine ait kayıtlara rastlandı. Roma periyodundan 20. yüzyıla kadar kesintisiz yerleşim yeri olan Mersin'deki Silifke Kalesi'nde yürütülen arkeolojik çalışmalarda, Bizans Devri'nde yapı ya da mezarı berbatlıktan muhafazası emeliyle yapıldığı bedellendirilen "tılsımlı mezar tableti" gün yüzüne çıkarıldı. Mezar tableti, Bizans Devri'nin "nazar boncuğu" olduğu bedellendiriliyor. Kütahya'nın Tavşanlı ilçesindeki Tavşanlı Höyük'te yapılan arkeolojik hafriyatlarda, 3 bin 750 yıllık fayans silindir mührün bulunması arkeologları heyecanlandırdı. Fayanstan yapılmış ender bir buluntu olan, üst ve alt çizgisi çizgilerle sonlandırılmış mührün, iç kısmında ise iç içe ikili ve üçlü kümeler halinde yerleştirilmiş "V" motifleri yer alıyor. Çanakkale'de kurşun sapan taşı bulundu Çanakkale'nin Eceabat ilçesindeki Maydos Kilisetepe Höyüğü'nde yürütülen arkeolojik hafriyatta 3 bin 900 yıllık silindir mühür ve yaklaşık 3 bin 400 yıllık kurşun sapan taşı çıkarıldı. Çoklukla taştan ve pişmiş topraktan üretilen sapan taşlarının kurşundan olanlarına nadiren rastlanması buluntuyu benzerlerinden ayırdı. Çanakkale merkeze bağlı Tevfikiye köyü sonlarında yer alan Troya Antik Kenti'ndeki hafriyatlarda, 3 bin 500 yıllık hem av hem de savaş için kullanılan ok uçları, misketin atası olarak bilinen aşık oyununda kullanılan aşık kemiği ile kumaş deri delme aparatı olan "bız"lar gün ışığına çıkarıldı. Aydın'da "kolosal Zeus başı" çıkarıldı Aydın'daki Aphrodisias Antik Kenti'nde yürütülen hafriyatlarda, Roma İmparatorluğu devrinin en âlâ heykeltıraşlık örneklerinden biri olarak nitelenen "kolosal Zeus başı" bulundu. Mimari bir konsol ya da konsolun kesimi olarak kabartma biçiminde oyulmuş 66 santimetre yüksekliğindeki sakallı kolosal mermer baş, yüksek kalite ve tarihi kıymete sahip bir buluntu olduğu değerlendirildi. UNESCO Dünya Miras Süreksiz Listesi'nde yer alan Denizli'deki Laodikya Antik Kenti'nde de antik periyotta paklık ve sıhhat tanrıçası olarak bilinen Hygieia'ya atfedilen heykele ilişkin baş kısmı bulundu. İnce işçiliğiyle öne çıkan heykel başı, ticaret kenti olarak bilinen Laodikya'nın birebir vakitte bir tıp okuluna sahip olduğu tezini güçlendirdi. Malazgirt Savaşı'ndan kalan ok ve mızrak uçları bulundu Türklere Anadolu'nun kapılarını açan 1071'deki Malazgirt Savaşı'nın yapıldığı alanın tespiti için Muş'un Malazgirt ilçesinde yürütülen hafriyatlarda, savaşa ilişkin çatışma izlerini taşıyan çok sayıda ok ucuna ulaşıldı. Bu yıl Afşin Hafriyat Alanı ve Malazgirt Tarihi Müslüman Mezarlığı'nda yürütülen hafriyatlarda, Bizans İmparatoru Romanos Diogenes'e ilişkin baskı mührü, altın ve bronz sikkeler ile savaşa ilişkin ok ve mızrak uçları ortaya çıkarıldı. Van'daki Ayanis Antik Kenti'ndeki hafriyatlarda Urartuların baştanrısı Haldi'ye ithaf edilen 3 bronz kalkan ile bronz miğfer bulundu. Yapıtların Urartu metal işçiliğinin zenginliğini ve düzeyini yansıtması bakımından değerli olduğu değerlendirildi. Kars'taki Ani Ören Yeri'nde bu yılki hafriyat çalışmalarında, Büyük Selçuklu devrine tarihlenen bir erzak deposu ve Orta Çağ mitolojisinde cenneti sembolize eden tavus kuşu motifli bir kase kesimine ulaşıldı. Taş deponun içindeki pişmiş topraktan yapılmış 8 seramik küp dikkati çekti.
Muhabir: Ayşe Yıldız