ARNAVUTLUK’UN FUTBOL VE SİYASET HİKÂYESİ

Sizi başkentle bağlayacak Telekom yoktur!” Bu sözler, Arnavutluk’un başkenti Tiran’da oynanmış ve ‘başkent derbisi’ olarak değerlendirilen KF Tirana – KF Partizani maçında ‘Tirona Fanatics’ taraftar grubundan açılmış bir pankartta yazılıydı. Çalık Grubuna ait Arnavut Telekom tarafından sponsorize edilmiş Partizani spor kulübüne yapılan bir gönderme söz konusu.     TİRONA FANATİCUS   Komunizm döneminde Savunma Bakanlığı çerçevesinde kurulmuş olan KF Partizani Tiran, Tiran’da resmen 1920’den beri faaliyet gösteren KF Tirana taraftarlarından hep başkentle alakası olmayan ve Komünst rejimin bir markası olarak görülmüştür. Komünizm’de çok desteklenmiş, rejimin yıkılmasından sonra ise ciddi bir başarısı olmayan, hatta birkaç kez alt kümelere kadar düşmüş olan Partizani – ne tesadüfse – Sosyalist Partinin son zamanlarda iktidara dönmesine paralel olarak tekrar toparlanıp destek bulabiliyor. 2000 yıllara kadar kullandığı tesislerin meşru arsa sahiplerine geri verilmesiyle sadece logosu ve nostaljik taraftarı kalmış Partizani şimdi tekrar kalkınıyor. Özel sayılan, fakat devlet desteğin de dışarıda kalmadığı kulüb Yüksek Askerî Okula ait bir arsa kullanıp yeni tesisler inşa etmeye hazırlanıyor.   PARTİDEN PARTİZANİ’YE   Üstelik yeni sahipler yukarıda zikredildiği gibi Çalık Grubu’na ait Arnavut Telekom’un de sponsorluğunu sağlamış durumdalar. Söylentilere göre Telekom bu sponsorluğu isteyerek değil, Sosyalist hükümetin baskısıyla sürdürmektedir. Çünkü Arnavutluk Sosyalist Parti’nin de KF Partizani ile benzeyen bir sorunu vardır: o da Komünizm’den kalmış bir partidir. 1941’de Komünist Parti olarak kurulmuş, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ismini Emek Partisi olarak değiştirip ülkeyi Avrupa’nın en acımasız diktatörlüğe sürüklemiş bu örgüt, Komünizmin yıkılmasından sonra ismini üçüncü kez Sosyalist Parti olarak değiştirmiştir ve demokrasi şartlarında da hayatını sürdürmeye çalışmıştır. Sosyalist Parti’den farklı olarak KF Partizani ise İkinci Dünya Savaşı süresinde Komünist Parti bünyesinde dağlarda Arnavut milliyetçilere karşı savaşmış Arnavut partizanlardan aldığı isim ve kırmızı yıldız simgesini bile değiştirmeyi lüzumlu görmüyor. Bu sebeplerden dolayı Partizani’yi destekleyen taraftar tabakası – kategorize edilmesi zor olsa da – genelde Tiran şehriyle doğrudan alakası olmayan eski Komünist rejimi subay ve aileleri veya Tiran dışında yaşayan ve yaşadıkları bölgelerde futbolun çok gelişmediği sol eğilimli insanlardan oluşur. Tiran stadında “Şehir bizimdir” yazılı pankartı açan binlerce Partizan taraftarlarına karşı “Tirona Fanatics” Grubu’nun seslediği şarkı şöyle: Ju mund t’jeni me miliona, Po nuk jeni nga anet tona. (Milyonlarca olabilirsiniz, Fakat buralı değilsiniz.)   EZİCİLERİN KURDUĞU EZİLENLERİN TAKIMI   Buna karşı, son zamanlarda Partizani’yi destekleyen nostaljik bir nomenklatür, Partizani’nin “sosyal kimliğini” arayıp ortaya koymaya çalışıyor. Bir spor gazetesinde yayımlanmış bir makalede Partizani “ezilmiş sosyal tabakaların” takımı olarak nitelendiriliyordu. Makaleye göre Partizani yerel bir kimliğe bağlı olmasa da bölge, yöre ve millet sınırları dışında bir destek alma peşinde olmalıdır. Çünkü artık milliyetçi ve bölgesel kimlikler önemini yitirdiği gibi, Partizani de sosyal tabakalara hitap eder. Aslında bu a posteriori buluş Partizani’nin tarihi ile bağdaşmaz. Partizani ezilmiş tabakanın değil, ezici bir Komünist rejimin ürünüdür. Bunun yanında sporda da bölgesel kimlik yerine sosyal tabaka kimliklerinin vurgulanması sporun özünün anlaşılmamasını gösteriyor. Çünkü spor bir savaş alanı ve sınıf mücadelesi değil, muhtelif bölge ve ülkelere ait insanların birbiriyle barış ve saygi şartlarında eğlenme ve tanışmalarını amaçlayan bir faaliyet olarak algılanmalıdır.   TİRAN’DAN BELGRAD’A   Bu zamanlarda siyaset Tirana – Partizani “derbisi” üzerinde doğrudan yoğunlaştı. Son karşılaşmada Tirana taraftarlarının açtıkları birkaç pankart siyaseti karıştırdı. Bir pankartta “Partizan Belgrad’da da var, Tiran ise bir tane!” sözleri bulunuyordu. Başka birinde ise 1991 olaylarında Tiran’da yıkıldığı Sosyalist Parti kurucusu Enver Hoxha’nın heykelinin Partizani logosu üstüne düşerken gösteriliyordu. Altında “Çılgınlığın Sonu ‘91” sözleri yazılıydı. Bu sözler devlet polisin son günlerde gerçekleştiği başarısız bir kumar karşıtı operasyonu isminden alınmıştı. Pankartın açılışına ise “Komünizm aşağı!” sloganları eşlik etti. Maç tarihin 22 Mart olması ilginç bir tesadüftü. Çünkü 22 Mart 1992’de 50 yıl Komünizm’den sonra ilk defa Sosyalist Parti, iktidarını yeni kurulmuş Demokrat Parti’ye bırakmak zorunda kalmıştı. Buna karşı Sosyalist Milletvekili ve Partizan taraftarı Erjon Braçe sert bir şekilde Tirana taraftarlarını, Kulübü’nü ve Futbol Federasyonu’nu eleştirdi ve kulübün ceza görmesini istedi. Eski Demokrat Parti lideri Sali Berişa ise kendi Facebook sayfasında “Çılgınlığın Sonu 91” yazılı pankartının bulunduğu bir resmi postalayıp Tirana taraftarlarına saygılarını sundu. Tartışmalar devam ediyor. Tirana Spor Kulübü’nün halen Tiran Belediyesi’ne ait olması ve şu anki Belediye Başkanı Lulzim Başa’nın aynı zamanda Demokrat Parti Başkanı olması durumu daha da ilginç hale getiriyor. Son zamanlarda kulübün özelleştirilmesi tartışılmaktadır. Fakat bunun gerçekleştirilmesi için Sosyalistlerin çoğunlukta olduğu belediye meclisinin de onayı gereklidir. Durum böyle olunca özelleştirme zor bir süreçten geçmesi bekleniyor. Futbol takımı belediyenin bütçesinden değil, farklı sponsorların desteğiyle faaliyet gösteriyor. Buna rağmen, takımın her başarısızlığı belediye başkanın bir sorumluluğu olarak gösterilme çabaları apaçıktır. Ama Arnavut siyasetin sporla olan flörtü Partizani mevzuunda bitmeyebilir. Sosyalist iktidarın güçlenmesiyle sadece Partizani değil, eski iç işleri bakanlığı bünyesinde kurulmuş ve yine “rejim takımı” olarak bilinen başka bir kulüp alt liglerden Süper Lig’e yükselmeyi bekliyor: Dinamo Tiran. 50 yıllarında kurulmuş Dinamo, Komünist liderler arasında bir “iç çatışması” ürünü olduğu söylenmektedir; savunma bakanı ve iç işleri bakanı arasında bir çekişme. Nihayet ikisi de “iç düşman olarak” Parti’nin kararlarıyla idam edilmişti. Ama kurdukları takımlar futbol oynamaya ve spor alanında faal olmaya devam ediyorlar. Partizani’nin sponsorize etmesiyle Çalık Grubu da bu oyna karışmak zorunda kalmıştır. Ve buna karşı bazı KF Tirana taraftarı Arnavut Telekom’la telefon ve İnternet hizmeti sözleşmelerini feshettiler. Açıklanan sebep: KF Partizani sponsorluğu.