Avrupa ülkeleri, Gazze’ye ataklarını sürdüren İsrail’i silahlandırıyor

AA ANKARA (AA) - "Batı'nın İsrail'e silah desteği" başlıklı belge haberin beşinci kısmında AA muhabiri, Avrupa ülkelerinin Milletlerarası Adalet Divanında (UAD) Gazze'de soykırım yaptığı suçlamasıyla yargılanan İsrail'e silah satışlarıyla ilgili bilgileri derledi. İsrail'in Gazze'ye atakları 7 Ekim 2023'ten bu yana şiddetlenerek sürerken, başta Almanya, Fransa, İtalya ve İngiltere olmak üzere Avrupa ülkeleri, İsrail'e askeri teçhizat sağlayan en önemli tedarikçiler ortasında yer alıyor. Stockholm Milletlerarası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) datalarına nazaran, Fransa, İtalya ve Almanya, 2019-2023 yıllarında ABD ile birlikte Orta Doğu'nun silah ithalatının yüzde 81'ini karşıladı. Orta Doğu'da askeri harcamaların geçen yıl 200 milyar dolara ulaşmasıyla bölgede son 10 yılın en yüksek yıllık artışı yaşanırken, İsrail en fazla harcamayı yapan ikinci ülke oldu. İsrail, Gazze'ye akınların başlamasından itibaren askeri bütçesini yüzde 24 artırarak 27,5 milyar dolara yükseltti. Avrupa ülkelerinin İsrail'e yaptığı silah ihracatının bedeli son 10 yılda milyarlarca avroya ulaşırken, 2014-2022 yıllarında Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden İsrail'e verilen ihracat lisanslarının toplam bedeli yaklaşık 6,3 milyar avro oldu. İsrail'e sağlanan silahların, Gazze'de 15 binden fazlası çocuk ve 10 binden fazlası bayan olmak üzere 38 bini aşkın sivil kayba neden olan taarruzlarda kullanıldığı kestirim ediliyor. AB'nin 2022 bilgilerine nazaran, Almanya, Fransa, Romanya, Çekya, İtalya ve Hollanda, İsrail'e en çok ihracat yapan üye ülkeler ortasında yer alıyor. Öte yandan, Gazze'ye taarruzlar nedeniyle Belçika, İtalya, Hollanda ve İspanya'nın da ortalarında olduğu birtakım Avrupa ülkeleri, İsrail ile silah mutabakatlarını durdurma kararı alsa da bu ticaretin bir formda sürdüğüne dair haberler basında yer buldu. Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere, İspanya UAD'de İsrail'e sağladığı silahlarla "soykırıma ortak olmak" suçlamasıyla yargılanan Almanya, SIPRI'nin datalarına nazaran, 2019-2023 yıllarında İsrail'in silah ithalatının yaklaşık yüzde 30'unu karşılayarak Avrupa'daki en büyük tedarikçisi olmayı sürdürüyor. Almanya 2023'te İsrail'e bir evvelki yıla nazaran on kat artışla 326,5 milyon avro bedelinde silah teslimatı yaparken, bilhassa 7 Ekim'den sonra silah satışında artış oldu. Fransa'nın 2019-2023 periyodunda silah ihracatının büyük kısmı, toplam ihracatının yüzde 34'ünü oluşturan Orta Doğu'daki ülkelere yönelik olurken, bu ülkenin İsrail'in "Demir Kubbe" isimli füze savunma sistemi için modül sağladığı biliniyor. İsrail'in Avrupa'daki en büyük tedarikçilerinden İtalya, hükümetin "insan haklarını ihlal eden ülkelere ihracatı yasaklayan yasalar kapsamında silah satışlarını engelleme güvencesine" karşın sırf 2023 yılının son çeyreğinde İsrail'e 2,1 milyon avro pahasında silah sağladı. İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, 14 Mart'ta parlamentonun üst kanadı Senato'da soruları yanıtlarken, İsrail'e 7 Ekim 2023'ten bu yana silah gönderilip gönderilmediği sorusuna, "7 Ekim'den sonra Silah Materyalleri Yetki Ünitesinden İsrail'e yeni silah nakline ait yeni bir yetki verilmedi. Devam eden bir askıya alma durumu kelam konusu. Askıya alma, vaktinde ve kesin biçimde tanımlandı." cevabı vermişti. İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de farklı vesilelerle İsrail'e silah ihracatının, kanunları gereği durdurulduğunu bildirmişti. Öte yandan, ekonomi dergisi Altraeconomia'nın 13 Mart tarihli haberinde, İtalya'nın önde gelen savunma sanayi firması Leonardo iştiraklerinden Alenia Aermacchi'den İsrail'e birtakım askeri hava araçlarına dair materyallerin tedarik edildiği kaydedildi. Mecmuanın 22 Mayıs tarihli haberinde ise Gümrük Ajansı bilgilerinin, Roma'nın Aralık 2023-Ocak 2024 periyodunda Tel-Aviv'e silah ve mühimmat ihraç ettiğini doğruladığı belirtildi. ​​​​​​​ İtalya'nın 2014-2022 yıllarında, savaş gemileri, hafif silahlar, toplar, uçaklar ve mühimmat da dahil olmak üzere İsrail'e verdiği ihracat lisanslarının pahası toplam 114 milyon avroydu. Londra merkezli "Silahlı Şiddete Karşı Aksiyon (AOAV)" kuruluşunun raporuna nazaran, İsrail'in 2016'dan bu yana satın aldığı F-35 savaş uçaklarının üretiminde kullanılan materyallerin yüzde 15'i İngiltere menşeli firmalardan sağlanıyor. Gazze'ye süren taarruzlara karşın İsrail'e F-15, F-16 ve F-35 savaş uçakları için modüller dahil silah sağlamaya devam eden İngiltere'nin askeri teçhizat ihracatı için 28 mevcut ve 28 bekleyen lisansı bulunuyor. İngiltere hükümeti, 2015'ten bu yana İsrail'e tek bir lisansla 448 milyon sterlinden fazla silah ihracatı yaparken, F-35 uçakları için sağlanan modüllerde özel onay gerektirmeyen açık lisans kullanıldığı için bu sayının gerçekte daha fazla olduğu bedellendiriliyor. Hükümet, 7 Ekim'den bu yana İsrail'e direkt silah tedarik edilmediğini savunsa da ülkedeki özel şirketlerin silah sağlamayı sürdürdüğü iddia ediliyor. Ocak 2024'te İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, ülkesinin 7 Ekim'den bu yana İsrail'e silah satmadığını bildirse de "Centre Delas" tarafından yürütülen araştırmaya nazaran İspanya, Kasım 2023'te İsrail'e 987 bin avro bedelinde mühimmat tedarik etti. "Silah Ticaretine Karşı Kampanya (CAAT)" isimli tertibin 2014-2022 yıllarını kapsayan bilgilerine nazaran, İspanya'dan İsrail'e sağlanan ihracat lisanslarının kıymeti, mühimmat, askeri araç ve tank ile patlayıcı aygıt transferleri de dahil olmak üzere toplam 99 milyon avroydu. Hollanda, Portekiz, Belçika, Avusturya, İrlanda İlgili tarihler ortasında Hollanda, İsrail'e toplam 19 milyon avro kıymetinde silah satışı yaparken, silah ticareti yalnızca 2022'de verilen 10 milyon avroluk ihracat lisansıyla doruğa ulaştı. Şubat 2024'de Lahey'deki Temyiz Mahkemesi "İsrail'in F-35 savaş uçaklarının memleketler arası insancıl hukukun önemli ihlallerinde kullanılabileceğine dair açık bir risk" olduğunu belirterek, hükümetin tüm F-35 savaş uçağı kesimlerinin İsrail'e ihracatını engellemesine hükmetti. Öte yandan, Hollanda "uluslararası insancıl hukukun daha fazla ihlal edilmesini ve insan haklarının ihlal ve suistimal edilmesini önlemek" emeliyle İsrail'e silah satışının durdurulmasını öngören Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulu (BMİHK) kararında çekimser kaldı. Portekiz'den İsrail'e 12,5 milyon avronun üzerinde ihracat lisansı verilirken, bunların birçoklarını uçaklarla ilgili gereçler oluşturdu. İsrail'e silah satışını durdurduğunu Mayıs 2024'te açıklayan Belçika, 2014-2022 yıllarında İsrail'e patlayıcılar, hafif silahlar ve uçak kesimleri dahil olmak üzere 46 milyon avro kıymetinde silah transfer etti. Avusturya'nın İsrail için çıkardığı silah ihracat lisanları toplamı 33 milyon avroya ulaştı. Slovakya, Çekya, Macaristan, Polonya Slovakya'dan İsrail'e yapılan ihracatın toplam pahası 117 milyon avro olurken, bunların 12 milyon avroluk kısmını araç ve tank satışı oluşturdu. Slovak silah şirketi MSM Group'un İsrail'e Dana-M1 sistemleri ve RM-70 roketatarları sattığı da biliniyor. Çekya, İsrail'e 2014-2022 yıllarında mühimmat, askeri araç, tank ve hafif silahlar dahil 127 milyon avro pahasında ihracat lisansı verdi. Ekim 2023'te Çek silah şirketi STV Group'un İsrail'e 3 bin balistik yelek plakası teslim edeceği duyurulurken, ilgili bakanlıklarının bunların ihracatı için gerekli lisansları çoktan verdiği bildirildi. Macaristan, İsrail'e ilgili periyotta 15 milyon avronun üzerinde silah satışı yaptı. Macaristan ayrıyeten Ağustos 2023'te İsrailli ve Alman şirketlerle ülkenin Zalaegerszeg kentinde insansız hava araçları üretmek üzere mutabakat imzaladı. Polonya'dan İsrail'e verilen ihracat lisanslarının toplam pahası 4,9 milyon avroyu bulurken, bu ölçünün değerli bir kısmını patlayıcılar oluşturdu. Romanya, Slovenya, Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan CAAT'ın dataları, Romanya'nın İsrail'e verdiği ihracat lisanslarının toplam bedelinin 427 milyon avro olduğunu gösteriyor. Bu lisansların çoğunluğunu, toplam 62 milyon avroyla uçaklarla ilgili transferler oluştururken, Romanya'dan İsrail'e askeri araç, tank, patlayıcı aygıt ile mühimmat transferi de yapıldı. Romanya, "uluslararası insancıl hukukun daha fazla ihlal edilmesini ve insan haklarının ihlal ve suistimal edilmesini önlemek" emeliyle İsrail'e silah satışının durdurulmasını öngören BMİHK kararında çekimser oy kullandı. Slovenya ile İsrail ortasındaki askeri araç, tank ve hafif silahlarla ilgili transferleri kapsayan ihracat lisanslarının toplam bedeli 6,1 milyon avro oldu. Ocak 2024'te Savunma Bakanlığı, "Slovenya'nın, ihracatın, ihraç edilen silahların son kullanıcısı olan ülkede çatışmaları tırmandırması yahut çatışmalara müsaade vermesi durumunda reddetmeyi öngören savunma maddesine dayanarak 1 ihracat lisansını reddettiğini" doğruladı. BMİHK kararına aleyhte oy kullanan 6 ülkeden biri olan Bulgaristan, İsrail'e 11 milyon avro bedelinde patlayıcılar ve 8 milyon avro pahasında hafif silah olmak üzere toplam 49 milyon avro bedelinde silah sağladı. Sırbistan'ın devlete ilişkin ana silah üreticisi Yugoimport-SDPR, Mart 2024'te İsrail'e 14 milyon avro bedelinde silah ihraç ettiğini bildirdi. Mart ve Nisan 2023'te ise devlete ilişkin mühimmat üretim fabrikası Prvi Partizan'dan İsrail'e 780 bin avroluk mal transfer edildi. Balkan Araştırmacı Gazetecilik Ağı'na (BIRN) nazaran, Ekim 2023'ten bu yana Sırbistan'dan İsrail'e iki büyük silah yahut mühimmat sevkiyatı gerçekleşse de bu mutabakatlar gizlendi. Yunanistan ve İsrail ortasında bulunan 21 ihracat lisansının toplam pahası ise 7,6 milyon avro olarak kaydedildi. İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya İsveç'in İsrail için çıkardığı ihracat lisanslarının toplam pahası 1,3 milyon avronun biraz altında olurken, bunların birçok silah nişangahları ve denetim sistemlerinin satışını kapsadı. İsveç Savunma Materyal Yönetimi, Ekim 2023 sonunda İsrailli savunma şirketi Elbit Systems ile yaklaşık 170 milyon dolar bedelinde 10 yıllık muahede imzaladı. Norveç'te maddelerle savaş halindeki rastgele bir ülkeye silah satışı yasaklanmış olsa da ülke basınında çıkan haberlere nazaran, maddelerde Norveçli silah üreticilerinin yabancı şirketler aracılığıyla İsrail'e silah satmasına müsaade veren boşluk bulunuyor. Norveç hükümetinin yüzde 50 payına sahip olduğu Nammo şirketinin ABD'nin Arizona eyaletinde "Nammo Talley" isminde, M72 tanksavar füzeleri ve silah üreten yan şirketi bulunuyor. Norveç yayın kuruluşu NRK'de ise bir M72 roketatarın İsrail askerleri tarafından kullanıldığına dair haber yer aldı. ABD'deki yan şirketin bir yetkilisi, "Norveç maddelerinin ABD'de geçerli olmadığını" ve "nereye ihracat yapılabileceğini son eseri üreten ülkenin belirlediğini" savundu. Bu durum, ülkeler tarafından uygulanan sıkı ihracat düzenlemelerinin, üçüncü ülkelerde bulunan şirketler aracılığıyla baltalanabileceğini gösterdi. Danimarka'dan İsrail için çıkarılan lisanslar 1 milyon avrodan fazla kıymete sahip olurken, 2022'de 403 bin avro bedelinde lisansın verilmesiyle iki ülke ortasında şimdiye kadarki en büyük satış gerçekleşmiş oldu. Yerel basında çıkan haberlere nazaran, Gazze'yi bombalamak için kullanılmış olması mümkün F-35'lerin üretim ve bakımında Danimarka'ya ilişkin kesimler kullanıldı. Mart 2024'te Oxfam, Af Örgütü, Action Aid ve Al-Haq'ın lokal şubelerinden oluşan bir küme sivil toplum kuruluşu İsrail'e silah ihracatı nedeniyle Danimarka hükümetine dava açtı. Finlandiya ve İsrail ortasındaki ihracat lisanslarının pahası, elektronik ekipman, zırh ve silah nişangahlarının transferi dahil toplam 2,4 milyon avronun üzerinde oldu. Letonya, Litvanya, Estonya Letonya'nın İsrail için verilen ihracat lisanslarının pahası toplam 5,9 milyon avro olurken, sadece 2022'de 4,1 milyon avro kıymetinde ihracat lisansı verildi. Avrupa'da İsrail'e en az silah satışı yapan ülkelerden Estonya'nın, İsrail'e küçük silahların transferini kapsayan 321 bin avroluk ihracat lisansı bulunuyor. Litvanya'nın İsrail'e verdiği lisansın toplam pahası ise yaklaşık 310 bin avro. Diğer ülkeler İlgili tarihler ortasında Hırvatistan'ın İsrail'e verdiği ihracat lisanslarının toplam kıymeti 681 bin avrodan daha az olurken, bunlar zırh ve mühimmatları kapsadı. Lüksemburg-İsrail ortasındaki ihracat lisansları yaklaşık 671 bin avro olarak kaydedilirken, Malta'nın İsrail'e verilen ihracat lisanslarının toplam kıymeti ise 17,5 milyon avronun üzerinde oldu. Güney Kıbrıs Rum idaresinin (GKRY) İsrail'e sağladığı lisansların kıymeti 97 bin avro olsa da GKRY'nin İsrail'e takviye için Batılı ülkelerin askeri yığınağına konut sahipliği yaptığı tez edildi. Basında çıkan haberlere nazaran, İngiltere Savunma Bakanlığının GKRY'deki üssü, İsrail'in Gazze ve Batı Şeria'yı bombalamaya başlamasından bu yana Tel Aviv'e 30'dan fazla askeri nakliye uçuşuna aracılık etti. Bu askeri üste bulunan 40'tan fazla ABD ve 20 İngiliz nakliye uçağı ile 7 ağır nakliye helikopteri aracılığıyla İsrail'e silah, askeri işçi ve teçhizat taşındığı öne sürüldü. Bakanlık ise uçuşların niteliğini "ulusal güvenlik" gerekçesiyle açıklamayı reddetti.
Muhabir: Melike Pala
Benzer Videolar