Dünya son yıllarda büyük yangınlarla çaba etti

AA İSTANBUL (AA) - Dünyanın farklı bölgelerinde son birkaç yılda yaşanan büyük orman yangınları, milyonlarca hektarlık alanı kül ederken, binlerce insanın konutlarını terk etmesine neden oldu. Özellikle son yıllarda sıcaklıkların rekor düzeylere ulaşması, uzun müddetli kuraklık ve şiddetli rüzgarlar, yangınların denetim altına alınmasını zorlaştırıyor. Bununla birlikte iklim değişikliği, yangınların hem sıklığını hem de şiddetini artırarak Avrupa'dan Amerika'ya Amazon'dan Sibirya'ya kadar birçok bölgedeki yerleşim alanlarını tehdit ediyor. AA muhabirinin çeşitli kaynaklardan derlediği bilgilere nazaran, yangınlar direkt insan ömrünü tehdit etmenin yanı sıra ekosistemlere, biyoçeşitliliğe ve hava kalitesine de önemli ziyanlar veriyor. Avustralya, Rusya ve Amazon Avustralya'nın güneydoğusunda 2019'un sonlarında başlayan ve 2020'nin başlarına kadar devam eden orman yangınları, dünya tarihindeki en büyük orman yangınlarından biri olarak kayıtlara geçti. Avustralya Ulusal Doğal Afet Düzenlemeleri Kraliyet Kurulu tarafından 2020'de yayımlanan rapora nazaran, "Kara Yaz" olarak isimlendirilen bu yangınlarda yaklaşık 24 milyon hektardan fazla alan kül olurken, 3 bin 500'den fazla mesken harap oldu. Yangınlar nedeniyle Mallacoota, Cobargo üzere kasabalar tahliye edildi. Milyonlarca hayvanın telef olmasına neden olan bu yangınlar, ekosistem üzerinde kalıcı hasarlar bıraktı. Rusya'nın Sibirya bölgesinde 2021'de çıkan yangınlarda yaklaşık 18 milyon hektar alan ziyan gördü. Ağır duman, Kuzey Kutbu'na kadar ulaştı ve dünya genelinde hava kirliliğini artırdı. Yakutistan bölgesinde ise temmuz ayında çıkan 107 yangın, 331 bin hektar alanı kül etti. Bölgede acil durum ilan edildi. Rusya devlet orman ajansı, 20 bölgede 222 farklı yangınla başa çıkmak zorunda kaldıklarını açıkladı. Brezilya'da Amazon Ormanları'nda 2019 ve 2020 yıllarında çıkan ve 2,2 milyon hektarlık alanı etkileyen yangınlar, bölgedeki ekosistem üzerinde büyük yıkıma neden oldu. Bu yangınlar, iklim değişikliğiyle gayrette kritik role sahip olan Amazon'un önemli ziyan görmesine yol açtı. ABD ve Kanada Her yıl California'daki orman yangınlarıyla gündeme gelen ABD, 2020'de son 10 yılın en büyük yangın felaketlerinden birini yaşadı. California Orman ve Yangından Korunma Dairesi, eyaletteki 2020 yangın döneminde 1,7 milyon hektardan fazla alanın yangınlarla yok olduğunu duyurdu. Kanada Doğal Kaynaklar Bakanlığı ve Kurumlar Arası Orman Yangın Merkezinin (CIFFC) açıkladığı bilgilere nazaran, ülkede bu yıl şimdi yangın döneminin ortasında olunmasına rağmen 10 milyon hektardan fazla ormanlık alan yok oldu. Kanada'da bu yıl 155 binden fazla kişi orman yangınları ve duman nedeniyle konutlarını tahliye etmek zorunda kalırken, yangınlardan çıkan duman, New York da dahil olmak üzere birçok ABD kentine ulaşarak günlük ömürde değerli aksamalara neden oldu. İtalya, Yunanistan ve İspanya İspanya, 2022 ve 2023 yıllarında tarihinin en yıkıcı orman yangınlarından kimilerini yaşadı. Sadece 2022'de, 300 bin hektardan fazla alan yangınlardan etkilendi. 2023’te, Zaragoza bölgesinde çıkan büyük bir yangın ise 40 bin hektar alanı küle çevirdi. Yunanistan da, 2021'de büyük orman yangını dalgasıyla uğraş etti. Ülkenin Ege ve Akdeniz kıyılarında çıkan yangınlar, yaklaşık 130 bin hektar ormanlık alanı kül etti. Geçen yıl ise Atina yakınlarındaki Varnava bölgesinde başlayan yangın, 100 bin dönümden fazla alanı etkiledi. Bu yangınlar, Yunanistan'ın çağdaş tarihindeki en yıkıcı felaketler ortasında yer aldı. Varnava'da ayrıyeten 11 Ağustos'ta başlayan orman yangını, şiddetli rüzgarların tesiriyle süratle yayıldı. Yunan basını yangında şu ana kadar 100 bin dönümden fazla alanın yandığını duyururken, ülke çapında 3 hastane, 2 manastır ve çok sayıda yerleşim ünitesi tahliye edildi. Sahil kasabası Nea Makri ve Vranas köyü için de tahliye alarmı verildi. Öte yandan 25 Haziran'da İnebahtı (Nafpaktos) kenti yakınlarında çıkan orman yangını nedeniyle 3 köyün tedbiren tahliye edildiği bildirildi. Yangının tesirleri Varnava'nın ötesine geçerek Vrilisia bölgesine kadar ulaşırken, burada yanmış bir ceset bulundu. Yunan hükümeti, öte yandan 19 Temmuz'da ülke genelinde 68 noktada orman yangını çıktığını bildirirken, Varnava'daki yangın, "yılın en büyük yangını" olarak bedellendiriliyor. Bununla birlikte Türkiye, Yunanistan'a yardım eli uzatarak 2 yangın söndürme uçağı ve 1 helikopter gönderdi. Takımlar, Atina yakınlarındaki Tatoi Askeri Havaalanı'nda konuşlanarak yangın söndürme çalışmalarına katıldı. Öte yandan Eğriboz Adası'nda bugün çıkan 2 orman yangınına müdahale ediliyor. İklim Krizi ve Sivil Savunma Bakanlığı Sivil Savunma Genel Sekreterliği tarafından yayımlanan Yangın Riski İddia Haritası'na nazaran, bugün ülkedeki birtakım bölgelerin çok yüksek yangın riskine (Kategori 4) sahip olduğu belirlendi. İtalya'da 2021 ve 2022 yıllarında Sardinya Adası'nda çıkan yangınlar, yaklaşık 20 bin hektar ormanlık alanı yok etti. Toskana bölgesinde de önemli yangınlar çıkarken, 10 bin hektarın üzerinde alan ziyan gördü. Bulgaristan'daki yangın tehdidi Bulgaristan'da, Türkiye sonuna yakın Svilengrad bölgesinde 13 Temmuz'da çıkan yangın, güneydeki Mladinovo ve Mihaliç'e gerçek ilerleyerek, on binlerce hektarlık orman ve tarım alanını kül etti. Türkiye, Bulgaristan'a yardım etmek maksadıyla 40 işçi ve çeşitli yangın söndürme araçları gönderdi. Bulgaristan Başbakanı Dimitar Glavçev, Türkiye'ye bu katkısından ötürü teşekkür ederek, dostça işbirliğinin ehemmiyetine vurgu yaptı. Bulgaristan'ın Blagoevgrad ilçesine bağlı Strumyani köyü yakınlarında çıkan orman yangınlarının yerleşim alanlarını tehdit etmesi yetkilileri harekete geçirdi. Yakındaki iki köyün sakinlerine, yangın nedeniyle tahliye buyruğu verildi. Tsaparevo ve Karpelevo köylerinin boşaltılması da emredilirken, tehdidin daha önemli olduğu düşünülen Tsaparevo'dan yaklaşık 100 kişi tahliye oldu. Öte yandan Verkhnevilyuysky ve Abyysky bölgelerinde temmuzda çıkan yangınlarda 2 köy ağır duman ve yangın tahribatı tehdidi nedeniyle boşaltıldı. Güney Kıbrıs'ta "kırmızı kod" alarmı Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) de 22 Temmuz'da iç kesitlerde sıcaklıkların 42 dereceye kadar çıkabileceği ikazında bulunarak yangın riskine karşı "kırmızı kod" alarmı verdi. Bu durum, ada genelinde önemli bir yangın tehlikesinin bulunduğuna işaret ediyor. Kuzey Makedonya ve Bosna Hersek Balkanlar da son aylarda orman yangınlarıyla gayret ediyor. Kuzey Makedonya'da temmuz ayında çıkan 7 orman yangını, hükümetin kriz durumu ilan etmesine neden oldu. Türkiye, yangınla çaba için bu ülkeye 2 uçak ve 1 helikopter gönderdi. Ülke genelinde 100 hektardan fazla ormanlık alan büsbütün kül olurken, hükümet 30 günlük fevkalâde hal ilan etti. Yangın, birçok köydeki meskenlere maddi hasar verirken, birtakım köylerin boşaltılmasına neden oldu. Kuzey Makedonya ve Bulgaristan'daki şiddetli orman yangınlarıyla uğraşta acil yardım taleplerine cevap olarak, AB Sivil Müdafaa Düzeneği da harekete geçirildi. Bosna Hersek'in Olovo kenti yakınlarında 31 Temmuz'da ormanlık alanda çıkan yangın, 3 saat süren müdahale sonucunda denetim altına alındı. Bu yangın, Bosna Hersek'te büyük tehdit oluşturan yangınlardan yalnızca biriydi. Türkiye'deki orman yangınları Türkiye'de 2021'de Temmuz-Ağustos aylarında çıkan yangınlarda 150 bin hektardan fazla alan tahrip oldu. Türkiye'nin birçok vilayetinde 15-16 Ağustos'ta çıkan orman yangınları İzmir başta olmak üzere 5 kentte devam ediyor. İzmir'in Karşıyaka ilçesinde çıkan ve rüzgarın tesiriyle büyüyen orman yangınına havadan ve karadan müdahale ediliyor. Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, 5 vilayette devam eden orman yangınlarını söndürme çalışmalarına 12 ton su alma ve atma kapasitesine sahip Be-200 Amfibik Yangın Söndürme Uçağı, 42 helikopter ve 11 uçaktan oluşan toplam 53 hava aracı, arazöz ve iş makinesinden oluşan 366 kara aracıyla müdahalede bulunulduğunu bildirdi. Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD), İzmir, Aydın, Bolu, Muğla ve Manisa'daki orman yangınlarında önlem hedefli 3 bin 583 kişinin tahliye edildiğini bildirdi. Yangınlarla uğraşta milletlerarası işbirliği ehemmiyet arz ederken, Türkiye komşu ülkelerdeki orman yangınlarına müdahalede faal rol oynuyor.
Muhabir: Muhammet Tarhan