Ege Denizi’nde 2. Dünya Savaşı’nın acı izlerini taşıyan ada: İleryoz

AA İLERYOZ/MUĞLA (AA) - İleryoz, Atina'nın Pire Limanı'na 317, Aydın'ın Didim ilçesine 32, Muğla'nın Bodrum ilçesine ise 60 kilometre aralıkta yer alıyor. Yalnızca 53 kilometrekare büyüklüğündeki adada yaklaşık 10 bin kişi yaşıyor. Osmanlı Devleti'nin 1522'den 1912'ye kadar yaklaşık 400 yıl hakimiyetinde kalan ve o devirde "İleriye" ya da "İleryoz" olarak anılan ada, bugün sakinliğiyle tercih ediliyor. Kapıda vize uygulamasına geçilmesiyle Türk turistler için de kıymetli bir tatil rotası haline gelen İleryoz'a, Bodrum'dan feribotla yaklaşık 1 saat süren seyahatle ulaşılıyor. Geçmişte çok tanınmayan adanın sakinleri, turizmden daha fazla hisse almak için çabalıyor. Üzüm bağlarının, zeytin ağaçlarının çevrelediği adada, tarım ve balıkçılık da değerli bir geçim kaynağı. Savaşın acı yüzü adadaki müzede sergileniyor İleryoz, son yıllarda sakinliğiyle tanınmaya başlasa da geçmişinde 2. Dünya Savaşı'nın dehşet veren izlerini barındırıyor. Oniki Adalar'ın bir modülü kabul edilen İleryoz'daki çatışma izleri, ziyaretçileri şaşırtıyor. Yakın tarihte yüzlerce kişinin öldüğü bir bombardımana tutulan İleryoz'da, çatışmaların ağır yaşandığı Alinda kıyı köyünde Lakki Savaş Müzesi yer alıyor. Müzede, 2. Dünya Savaşı'nın tarafları Alman, İtalyan ve İngiliz güçleri ortasındaki kanlı çatışmalar, hayatta kalma çabası, yaşanan dehşet, 9 dakikalık bir belgesel görseliyle perdeye yansıtılıyor. Sahile yakın bir zirveye kazılan, savaş yıllarına ilişkin tünellere kurulan müzede, savaştan kalma eşyalar bulunuyor. Kurşunla delinmiş, şarapnel isabet etmiş miğferler, silahlar, mermiler, toplar, asker kıyafetleri, gaz maskeleri, kanlı sedye, askeri araçlar, savaşın acı yüzünü gözler önüne seriyor. Osmanlı'nın müsamahası unutulmamış İleryozlular, adada yaklaşık 400 yıl hakimiyet kurmasına karşın ibadethanelere dokunmayan, lokal halkla güzel bağlar kuran Osmanlı askerinin müsamahasını de hala dillendiriyor. Bugün adada Osmanlı periyoduna ilişkin rastgele bir eser bulunmasa da Türklerin adaletli yaklaşımı unutulmuyor. Adanın yerli turist rehberi Antonis Ntallaris, AA muhabirine, en yüksek nokta olan Pandeli'de Orta Çağ'dan kalma bir Bizans kalesi bulunduğunu söyledi. Güzel görünüme hakim bu tarihi yapıda bir de kilise kurulduğunu belirten Ntallaris, bu noktaya Meryem Ana ve kucağında oğlu Hazreti İsa'nın tasvir edildiği ikonanın (Hristiyan Ortodoks mezhebinde dini içerikli resim) Osmanlı askerlerince konulduğunu tabir etti. İkonanın, adanın kıyısında bir sandalda bulunduğunu bildiren Ntallaris, "Burası bir kiliseden çok daha fazlası. İkonanın bulunmasıyla ilgili 14 ve 15 Ağustos'ta şenlik düzenleniyor." dedi. Ntallaris, kutsal olduğu kabul edilen ikonanın bulunma ve yerine konulma öyküsünü de şöyle anlattı: "Balıkçılar bir sabah boş bir sandalda bu ikonayı buldu. Herkese haber verdiler. Adada misyon yapan Hristiyan din adamı da gelerek bu ikonayı aldı. Bunu adanın merkezindeki bir kiliseye götürdüler. Sonraki sabah ikona yerinde bulunamadı. Gizemli bir halde birkaç kere birebir halde kaybolmuştu. Nerede olduğunu bulamadılar. Durumu adadaki Osmanlı askerlerine bildirdiler. Osmanlı askerleri ikonayı birebir noktada sandalda buluyor. Adanın lokal yöneticileri, halk ve Osmanlı askerleri, ikonanın kalede bırakılmasına karar veriyor ve bir daha yerinden kalkmıyor. O günden beri birçok insan bu tabloyu görmek için buraya geliyor. Kutsal bir yer. Burada dilek dileniyor ve adak adanıyor." Savaş müzesi hakkında da bilgi veren Ntallaris, adada 2. Dünya Savaşı'nda çok büyük çatışmaların yaşandığına dikkati çekti. İleryoz'da Eylül 1943'te savaş durumunun başladığını belirten Ntallaris, "Aşağı üst 53 gün kanlı bir çatışma sürdü. Burası İtalyanların üssüydü. Adayı işgale gelen Almanlar ile İtalyan ve İngiliz güçleri ortasında kanlı çatışmalar oldu. Aşağı üst 900 civarı insan öldü. Savaşın derin izlerini Leros'un her yerinde görebilirsiniz." tabirlerini kullandı.
Muhabir: Mustafa Yıldırım