Fransa’da derinleşen siyasi kriz Avrupa finansal piyasalarını endişelendiriyor

AA

BERLIN (AA) - Ulusal Mecliste toplumsal güvenlik bütçesinin görüşüldüğü oturumda Başbakan Michel Barnier'nin, bütçe tasarısının milletvekilleri tarafından oylanmadan meclisten geçirilmesine müsaade veren Anayasa'nın 49. hususunu işletmesi muhalefetin reaksiyonunu topladı.

Meclisin en büyük ittifakı solcu Yeni Halk Cephesi (NFP), hükümete karşı gensoru önergesi sunacaklarını duyurdu.

Yaklaşık 3 aydır iktidarda olan Barnier hükümetinin kurulmasına üstü kapalı dayanak veren fakat 2025 bütçe tasarısı konusunda hükümetle uzlaşamayan çok sağcılar da Anayasa'nın 49. unsuruna başvurması üzerine hükümete karşı kendi gensoru önergesi vereceğini bildirdi.

Rassemblement National (RN) ayrıyeten solcu ittifakın hükümete karşı sunacağı gensoru önergesine de takviye vereceğini kaydetti.

Parlamentoda 124 milletvekili bulunan çok sağcı RN ve 192 üyeli solcu NFP ittifakının eş vakitli olarak hükümete karşı gensoru önergesine dayanak vermesi halinde, merkez sağ azınlık hükümetinin düşmesi bekleniyor. Gensoru önergesinin sunulmasının akabinde 48 saat içinde Ulusal Mecliste oylama yapılıyor.

Hükümet tarafından 10 Ekim'de parlamentoya sunulan 2025 bütçe tasarısında 40 milyar avro tasarruf ve 20 milyar avro vergi artışı planlanıyordu.

Son dakika gelişmesi olmaması halinde 3 ay evvel kurulan Barnier'in kırılgan koalisyonunun dağılması beklenirken bu da 1962'den bu yana güvensizlik önergesiyle düşürülen birinci Fransız hükümeti olacak.

Avrupa’nın ikinci büyük iktisadında hükümetin düşmesi, kıtanın en büyük iktisadı Almanya’da hükümetin dağılarak erken seçime gidilmesi ve ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönmesine haftalar kalmasının akabinde gelmesi dikkati çekiyor.

Yatırımcılar endişeli

Fransa'nın siyasi krizin derinliklerine sürüklenmesi ve kamu maliyesinin yine yapılandırılması konusunda önemli kuşkuların oluşması üzerine yatırımcılar Fransız varlıklarını cezalandırıyor.

Paris'teki bu gergin durum finans piyasalarında giderek daha fazla hissedilir hale gelirken risk primleri açısından, yatırımcılar şu anda Fransa'nın on yıllık devlet tahvillerini karşılaştırılabilir Yunan tahvilleriyle birebir düzeye koyuyor.

Son birkaç haftadır yaşanan siyasi çalkantılardan evvel bile Fransa'nın mali durumu, 2024 yılı sonunda borcu azaltma planlarının rayından çıkması nedeniyle yatırımcılar için artan bir kaygı kaynağıydı.

Fransa’da siyasi belirsizlik finansal piyasalara yansırken, Fransız devlet tahvillerine talebin düşmesi dikkati çekiyor. Fransız tahvil getirileri yükselirken, devletin finansman maliyetleri de artıyor.

10 yıllık Fransız tahvillerin getirisi dün yüzde 2,85 ile 2,9 ortasında değişirken, daha inançlı görülen Alman ve Fransız devlet tahvilleri ortasındaki getiri farkı neredeyse yüzde 0,9 puana yükseldi. Bunun 2012'deki avro krizinden bu yana görülen en büyük fark olması dikkati çekiyor.

En büyük Fransız şirketlerinden kimileri şu anda hükümetten daha düşük borçlanma maliyetlerine sahip.

Dün Fransa’nın 10 yıllık devlet tahvillerinin faiz oranı, lüks mal üreticisi LVMH ve endüstriyel gaz uzmanı Air Liquide tarafından ihraç edilen tıpkı vadeli tahvillerden süreksiz olarak daha yüksekti.

Normalde şirket tahvillerinde toplam kayıp riski birden fazla devlet tahvilinden daha yüksek olurken, Fransa’da azınlık hükümetin yalnızca 3 ay sonra erken dağılması riski bilakis çeviriyor.

Fransız tahvil getirilerinin bazen Yunan tahvil getirilerinin üzerinde yer alması da dikkati çekiyor.

Güney Avro Bölgesi ülkeleri Portekiz, İtalya, İspanya ve Yunanistan’ın kredi notları Fransız tahvillerinden daha düşük olmasına karşın borç düzeylerini düşürmelerinden ötürü tahvil piyasasında daha ucuza borçlanabilmeleri dikkati çekiyor.

Kamu borcunun GSYH’ye oranının yüzde 112,4'e yükselmesi bekleniyor

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) datalarına nazaran, Fransa’nın kamu borcunun gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYH) oranı, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 112’ye yükseldi. Bu, ülkenin bankalara ve yatırımcılara yaklaşık 3,5 trilyon Avro borcu olduğu manasına geliyor.

Avrupa Kurulu, Fransa'nın kamu borcunun GSYH’ye oranının bu yıl yüzde 112,4'e, 2025’te ise yüzde 113,8'e yükselmesini bekliyor. Bu oran AB sonu olan yüzde 60'ın neredeyse iki katı.

Sosyal bütçe, hükümetin ekim ayında sunduğu 2025 yılı genel bütçesinin bir modülü. Bütçede 40 milyar avroluk kesinti ve 20 milyar avroluk vergi artışı öngörülüyor. Bununla bütçe açığının 2024 yılı için beklenen gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 6,1'inden gelecek yıl yüzde 5'e düşürülmesi öngörülüyor.

Fransa bütçe açığının Avrupa Birliği’nde 2029'a kadar tekrar ulaşılması beklenmeyen yüzde 3 sonundan hala çok uzakta olması dikkati çekiyor.

Macron'a istifa çağrıları

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron için ise hükümetin düşmesi büyük bir risk oluşturuyor. Macron, 9 Haziran’daki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağın birinci parti olarak çıkmasının akabinde meclisi feshetmiş ve erken genel seçime gitmişti.

Erken seçim Macron için bir netlik getirmezken, seçimlerde hiçbir parti, hükümeti kurmak için gerekli olan 289 milletvekili sandalyesini elde edememişti.

2027'ye kadar vazifede kalması beklenen Macron'un siyasi geleceğinin ne olacağı sorusu Fransız kamuoyunda tartışılmaya başlanırken, siyasi etraflarda Cumhurbaşkanı Macron'un istifası davetlerinin son günlerde daha yüksek sesle dillendirilmeye başlanması da dikkati çekiyor.

Emekli maaşları

Fransa’da 2025 bütçe görüşmelerinde çıkan krizin bir başka nedeni ise emekli maaşları oldu.

Muhalefetteki aşırı sağ parti ve öteki sol partiler bütçede emekli maaşlarının enflasyona endekslenmesini isterken Maliye Bakanı Antonie Armand, ‘Şantaja boyun eğmeyeceğiz’ açıklamasında bulundu.

Armand’ın açıklamasının akabinde muhalefetten gelen reaksiyonlarda bu durumda bütçeye güvenoyu verilmeyeceğine vurgu yapıldı.

Ulusal Birlik Başkanı Jordan Bordella ise yaptığı açıklamada rastgele bir mucize olmadıkça bütçeye güvenoyu vermeyeceklerini tabir etti.

AB’den ‘bütçe açığı’ uyarısı

Fransa’da bu yılki bütçe açığı Gayrı Safi Yurt İçi Hasıla’nın (GSYİH) yüzde 6’sını geçerek Avrupa Birliği’nin (AB) yüzde 3’lük maksadının 2 katından fazlasına ulaşmaya yakın seyrederken, AB idaresi Fransa’yı bu hususta uyarmıştı.

Fransa Kamu Denetim Ofisi (Sayıştay) Başkanı Pierre Moscovici, France 2 televizyonunda, Fransa'nın “tehlikeli” bir mali ve ekonomik durumla karşı karşıya olduğunu belirterek “Bugünkü mali durumumuz tehlikeli” ikazında bulundu.

Analistler, Fransa’da siyasi kriz derinleştikçe piyasalar üzerindeki baskının devam etmesini bekliyor.

Muhabir: Bahattin Gönültaş,Kazım Kaan Ulu