Fuat Bey’in Mufrezesi
Milli Mucadele'nin ilk yillarindan itibaren, Ankara Hukumeti'nin talimatiyla Bati Trakya'da Yunan kuvvetlerine karsi bir silahli direnis hareketi orgutleyen Yuzbasi Fuat Bey, Yunan ordusunun Trakya'daki yayilmasini engelledi.
Mondros Mutarekesi'nin ardindan Bati Trakya bolgesinin planli bir sekilde Yunanlilarin yonetimine verilmesi sureci baslamisti. Bu yuzden Mustafa Kemal, Dogu ve Bati Trakya'nin bir birlik icinde ifadesini dogru bulmuyordu. Dogu Trakya tartisilmaz bicimde Turkiye'nin bir parcasiydi. Dogu ve Bati Trakya'nin birliginde israr etmek ise Dogu Trakya uzerinde de, bazi yabanci iddialarina neden olabilirdi. Bu yuzden Bati Trakya'da, yerel bir direnis hareketi olusturulmaliydi.
1919 Nisan'inda Istanbul'da, Bati Trakya'daki silahli mucadeleyi duzenlemek uzere bir heyet toplandi.
Heyete Albay Ismet (Inonu) ile Karakol Cemiyeti'nin uyelerinden Kara Vasif, Albay Galatali Sevket Bey ve Albay Kemalettin Sami Bey ile Albay Seyfi Bey bulunuyordu.
Toplanti sonunda Yuzbasi Fuat Bey (Balkan), Bati Trakya'da Yunan isgaline karsi Turklerin ayaklanmasini saglamakla gorevlendirildi.
Yuzbasi Fuat, gorevi alir almaz 18 kisilik mufrezesiyle Bati Trakya’ya gecti ve direnis hazirliklarina basladi. Mufrezede uc de Bulgar ceteci vardi. Trakyali Turklerin katilimiyla mufrezenin gucu, 600 kisiye ulasti. Yuzbasi Fuat Bey Yunanlilarin Trakya isgalini tamamladiklari 1920 Haziran'ina kadar hazirliklarini surdurdu ve 27 Mayis 1920'de kurulan “Bati Trakya Gecici Hukumeti”nin askeri sorumlusu olarak gorev aldi. Bu hukumetin baskani, Pestireli Tevfik Bey; II. Baskan ve Adliye Bakani Gumulcine Muftusu Bekir Sitki Bey; Disisleri Bakani, Edirneli Mahmut Nedim Bey; Icisleri Bakani, Hasan Tahsin Bey (Tuten); Silahli Kuvvetler Komutani, Fuat (Balkan) Bey; Komutan Yardimcisi, Tegmen Fahri (Org. F. Ozdilek) idi. “Bulgar Uye” sifatiyla da Vangel Yorgiyef gorev yapiyordu.
Bu arada Ankara'dan, Fuat Bey'in calismalarina iliskin talimatlar da verilmeye baslandi. Genelkurmay Baskani Fevzi Pasa, Dogu ve Bati Trakya'da yapilacak faaliyetlere iliskin verdigi emirlerde Fuat Bey'in gorevine ozellikle dikkat cekiyordu.
1921 yazinda Ankara Hukumeti'nin gonderdigi ekonomik destegin ardindan Eylul ayinda Fuat Bey ve emrindeki ceteler, Yunan birliklerine silah ve erzak tasiyan trenleri bombalamaya; dusman nakliyesini onlemek icin kopru, tunel ve telgraf hatlarini tahrip etmeye basladilar. Yunanlilar da bolgenin kontrolunu saglayabilmek icin, daha fazla kuvvete ihtiyac duydular ve iki tumeni yani 20 bine yakin askeri bolgeye getirdiler.
Turk ordusu Buyuk Taarruz'a hazirlanirken, Istanbul'da da “Bati Trakya Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti” kuruldu. Amaci, Meric ile Ustruma nehirleri arasinda kalan bolgenin geleceginin, halkin oyuna basvurularak belirlenmesini saglamakti. Izmir'in geri alinmasindan bir gun sonra Fuat Balkan'a, Genelkurmay Baskani Fevzi Cakmak'in “akinlarin artirilmasi” direktifi ulasti.
1923 kisi boyunca Fuat Bey ve mufrezesi, Gumulcine ve Dedeagac cevresinde Yunan birliklerine baskinlar duzenledi ve toplanmalarini onledi.
20 Temmuz 1923'te Mudanya Mutarekesi’ nin ardindan, Dogu Trakya'yi Meclis Hukumeti adina devralan Trakya Fevkalade Komiseri Refet Pasa, Fuat Balkan'a, Bati Trakya'daki mucadelenin durdurulmasi, milli mufrezelerin dagitilmasi ve subaylarin Turkiye'ye gonderilmesi talimatini verdi.
Bu talimat uzerine, Bati Trakya Gecici Hukumeti'nin gorevine son verildi. Yuzbasi Fuat Bey ve mufrezesi 5 Haziran 1919'dan 20 Temmuz 1923'e kadar, 4 yil 45 gun, bolgede direnis faaliyetinde bulunduktan sonra terhis edildi. Milli Mucadele sonunda Bati Trakya, Turkiye sinirlari icinde yer almadi. Sadece Karaagac, Yunanistan tarafindan savas tazminati olarak Turkiye'ye verildi. Ancak Bati Trakya'daki direnis hareketi, Yunan ordusunun Anadolu ve Trakya'daki savasa yeni kuvvet gondermesine engel olarak, Milli Mucadele hareketine onemli bir katkida bulundu.
Genelkurmay’in Talimatlari
Fevzi Cakmaklin Trakya’da yapilacak direnis faaliyetine iliskin talimati soyleydi:
Bati Trakya ve Makedonya bolgesinde fiili hareketleri ve ayaklanmayi, bagimsiz olarak Fuat Bey idare edecek ve calismalarini planlama ve uygulamada tamamen serbest olacak. Trakya heyetine verilen odenegin buyuk kismi Fuat Bey’e tahsis edilecek. Yunan silahli kuvvetleri, mumkun oldugu kadar Anadolu disinda tespit ve mesgul edilecek. Bunu saglamak icin, Bulgarlarla da isbirligiyle cok sayida cete kurulacak, cetelerle baskin ve tacizler yapilacak. Yunan idaresi yerine, yerli halkin kurdugu muhtar bir hukumet idaresi propaganda edilecek.
KAYNAK: Kansu Sarman - Populer Tarih Dergisi / 30. Sayi / Subat 2003