Global piyasalar ABD’de açıklanacak enflasyon verisine odaklandı

AA

İSTANBUL (AA) - ABD'de iktisadın "yumuşak iniş" yapabileceğine yönelik iyimserlikler devam ederken ve ülkede enflasyonun istenilen düzeye ineceğine yönelik inanç güçlenirken, resesyon tasalarının de varlığını sürdürmesi, fiyatlamaları zorlaştıran etkenlerin başında yer aldı.

Fed Başkanı Jerome Powell, Ulusal İşletme İktisadı Derneğinin yıllık toplantısında yaptığı konuşmada, ABD iktisadının genel olarak sağlam durumda ve bunu korumak için Fed'in araçlarını kullanma niyetinde olduğunu söz etti.

"İleriye baktığımızda, iktisat genel olarak beklendiği üzere gelişirse, siyaset vakitle daha nötr bir duruşa hakikat ilerleyecektir lakin evvelce belirlenmiş bir yolda değiliz." diye konuşan Powell, Federal Açık Piyasa Komitesinin faiz oranlarını süratle düşürmek için çabuk etmediğini kaydetti.

Powell, iş gücü piyasası şartlarında daha fazla soğumaya muhtaçlık olduğuna inanmadığını söz ederek, iktisat beklendiği üzere performans gösterirse bu yıl toplamda 50 baz puanlık iki faiz indirimi daha olabileceğini söyledi.

Diğer Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic, iş gücü piyasası zayıflarsa öbür bir büyük faiz indirimine daha açık olduğunun sinyalini verdi.

İstihdam datalarının zayıf gelmesinin, kendisini diğer bir dramatik atağa daha muhtaçlık duymaya iteceğini söyleyen Bostic, "Hikaye enflasyonun düşüşünü sürdürdüğü ve iş gücü piyasasının güçlü kaldığı istikametindeyse, faiz indirimleri konusunda biraz daha sabırlı olma lüksüne sahip olduğumuzu düşünüyorum. Öte yandan, iş gücü piyasası çok daha zayıf gelirse, bunun aciliyet katacağını düşünüyorum." ifadelerini kullandı.

Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin, politika faizinin iktisadın mevcut durumuyla uyumlu olmaması nedeniyle bankanın geçen ay yarım baz puanlık faiz indirimine gittiğini lakin bunun enflasyonla gayretin bittiği manasına gelmemesi gerektiğini belirtti. Barkin, "Enflasyonla uğraşın şimdi kazanıldığını söylemek güç olmaya devam ediyor." dedi.

Öte yandan, ABD'nin doğusunda ve güneyindeki limanlarda çalışan personellerin, maaş artışı talebi ve otomasyon bahislerinde patronlarla yaşanan uyuşmazlıklar nedeniyle başlattıkları grev de tedarik zincirinde aksamalar olabileceğine dair kaygıları artırdı.

Daha sonra limanlarda çalışan emekçilerin grevi, sendika ile patronların fiyatlar konusunda süreksiz mutabakata varmasıyla üçüncü günde son buldu.

Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, perakendeciler ve üreticilerin, liman emekçileri grevi beklentisiyle yaklaşık iki haftalık eser stokladığını lakin bunun sonucunda ortaya çıkan tedarik zinciri kesintilerinin, personel uyuşmazlığı sürerse daha yüksek fiyatlara yol açabileceğini söyledi.

Öte yandan, Orta Doğu'daki çatışmaların durumu ve dünya genelinde enflasyonla gayretin resesyonla sonuçlanıp sonuçlanmayacağına ait soru işaretleri, risk iştahını törpülemeye devam etti.

İran İhtilal Muhafızları Ordusu, İsrail'e balistik füze saldırısı başlattığını duyurmuştu. İsrail'in karşılık vereceğine yönelik tehditleri ve İran'ın bu durumda daha şiddetli reaksiyon gösterileceğine ait açıklamalarının akabinde, bölgede tansiyon yüksek kalmayı sürdürüyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) Sözcüsü Julie Kozack, Orta Doğu'daki çatışmaların daha da tırmanma mümkünlüğünün riskleri ve meçhullüğü artırdığını, bölge ve ötesi için kıymetli ekonomik sonuçları olabileceğini söz etti.

ABD'de açıklanan bilgilerin ekonomik aktiviteye yönelik karışık sinyaller vermesi de geçen hafta global piyasalarda risk iştahını azalttı.

ABD'de tarım dışı istihdam eylülde 254 bin kişi artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 4,2'den 4,1'e geriledi.

Analistler, ABD'de açıklanan istihdam datalarının akabinde ülke iktisadının düzgüne gittiğini, "yumuşak iniş" yapabileceğine yönelik iyimserliğin güç kazanmasına rağmen jeopolitik risklerin risk iştahını törpülediğini söyledi.

ABD'de özel bölüm istihdamı, eylülde 143 bin şahısla piyasa beklentilerinin üzerinde artış gösterdi. Yıllık fiyat artışı ise eylülde yüzde 4,8'den 4,7'ye geriledi.

ABD'de birinci kere işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı, 28 Eylül ile biten haftada 225 bine yükselerek piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.

Ülkede Tedarik İdare Enstitüsü (ISM) hizmet kesimi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde aylık bazda 3,4 puan arttı ve 54,9'a çıkarak Şubat 2023'ten bu yana en yüksek düzeyini kaydetti.

Ülkede fabrika siparişleri ise ağustosta artış beklentilerinin tersine yüzde 0,2 azaldı.

ABD'de JOLTS açık iş sayısı, ağustosta 8 milyon 40 bine çıkarak piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.
Analistler, kelam konusu bilginin iş gücü piyasasında beklentilerin üzerinde bir soğuma olabileceği kaygılarını beslediğini belirtti. Ülkede inşaat harcamaları, ağustosta artış beklentisinin bilakis yüzde 0,1 azalışla 2 trilyon 132 milyar dolara indi.

ABD'de Tedarik İdare Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylülde 47,2 ile piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. S&P Küresel'in imalat sanayi PMI verisi de üst taraflı revize edilerek 47,3 oldu. Endeksler, ülkede imalat dalındaki daralmanın sürdüğüne işaret etti.

Gelişmelerin akabinde para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in kasımda yüzde 25 baz puanlık faiz indirimi yapmasına kesin gözüyle bakılıyor.

Analistler, ABD'de gelecek hafta açıklanacak enflasyon verisinin de piyasaların istikameti açısından büyük önem taşıdığını söyledi.

ABD Başkanı Joe Biden da İsrail'in İran'a ilişkin petrol tesislerine akın ihtimaline, "Şu anda bunu tartışıyoruz." diyerek açık kapı bıraktı.

Söz konusu gelişmelerle ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi haftayı 21 baz puan artışla yüzde 3,96'dan, dolar endeksi yüzde 2 artışla 102,5 düzeyinden tamamladı.

Altının ons fiyatı ise geçen hafta yüzde 0,2 azalışla 2 bin 653,5 dolara gerilerken, Brent petrolün varil fiyatı, 8,3 yükselişle 77,9 dolara çıktı.

New York borsası karışık seyretti

New York borsasında geçen hafta jeopolitik risklerin tesirleriyle karışık seyir izlendi.

Orta Doğu'da tansiyonun yükselmesi, kimi savunma ve güç şirketlerinin paylarını müspet etkilerken, çatışmalardan rezervasyonların ziyan görebileceği telaşlarıyla kruvaziyer şirketlerinin paylarında düşüş yaşandı.

Haftayı F-35 savaş uçağının ana yüklenicisi ABD'li savunma şirketi Lockheed Martin'in payları yüzde 3,9, Northrop Grumman'ın payları yüzde 1,9 paha karıyla tamamladı. Patriot füze sisteminin üreticisi RTX'in payları yaklaşık yüzde 3,8, General Dynamics'in payları yüzde 0,2 yükseldi.

Kruvaziyer şirketlerinden Carnival'ın payları yüzde 2,8, Norwegian Cruise Line'ın payları yüzde 2,7 geriledi.

Kurumsal tarafta ise Nike'ın payları haftalık bazda üst yönetici değişikliği öncesi gelir maksadını geri çekmesi sonrası yüzde 8 paha kaybetti. ABD'li elektrikli araba üreticisi Tesla'nın payları de şirketin araba teslimatlarının yılın üçüncü çeyreğinde beklentilerin altında kalması sonrası yüzde 4 düştü.

Bu gelişmelerle, Nasdaq endeksi yüzde 0,1 Dow Jones endeksi yüzde 0,09 bedel kazanırken, S&P 500 endeksi yüzde 0,09 kıymet kaybetti.

Gelecek hafta salı dış ticaret istikrarı, çarşamba Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantı tutanakları, çarşamba Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve haftalık işsizlik maaşı müracaatları, cuma günü Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile Michigan Üniversitesi tüketici itimat endeksi takip edilecek.

Avrupa borsaları negatif seyretti

Avrupa borsalarında jeopolitik risklerin tesiriyle negatif seyir öne çıkarken, bölgedeki ekonomik sakinlik tasaları varlığını koruyor.

ECB yetkililerinin kelamla yönlendirmeleri devam ederken, ECB Başkanı Christine Lagarde, Brüksel'de gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu (AP) Ekonomik ve Mali İşler Komitesi toplantısında, "Son gelişmeler enflasyonun vaktinde maksada döneceğine olan itimadımızı güçlendiriyor. Bunu ekim ayındaki para siyaseti toplantımızda hesaba katacağız." tabirlerini kullandı.

Enflasyonda yüzde 2 amacına ulaşmak için gerekli olduğu sürece siyaset faizlerini gereğince kısıtlayıcı tutacaklarını vurgulayan Lagarde, "Önceden belli bir faiz oranı patikası taahhüdünde bulunmuyoruz." diye konuştu.

ECB Yönetim Kurulu üyesi Isabel Schnabel, yaptığı açıklamada, büyümedeki aksi rüzgarları görmezden gelemeyeceklerini belirterek, "Parasal sıkılaştırmanın en yüksek tesiri muhtemelen geride kalmış olsa da ve enflasyon düşüp fiyatlar arttıkça gerçek gelirler yükselse de büyüme sığ kalmaya devam ediyor." dedi.

Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) yıl sonuna kadar toplamda 50 baz puan faiz indirimi yapacağının öngörüldüğünü aktaran analistler, ekonomik aktivitedeki sakinlik sinyallerinin güçlenmeye devam etmesinin fiyatlamaları zorlaştırdığını kaydetti.

Bölgede açıklanan datalara nazaran, Avro Bölgesi'nde ekonomik aktivite eylülde daraldı.

Ağustosta 51 düzeyinde olan Avro Bölgesi bileşik Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) eylülde 49,6'ya inerken, bileşik PMI son 7 ayın en düşük düzeyini gördü. Avro Bölgesi'nde ağustosta 52,9 olan hizmet kesimi PMI da eylülde son 7 ayın en düşük bedeli 51,4'e geriledi.

Bölgede, enflasyon oranı son üç yılın en düşük düzeyine inerken, mal ve hizmet fiyatları geçen yılın tıpkı ayına kıyasla ortalama yalnızca yüzde 1,8 arttı. Avro Bölgesi'nde yıllık enflasyon, 3 yılı aşkın müddettir birinci kere ECB'nin orta vadede Avro Bölgesi iktisadı için ülkü olarak gördüğü yüzde 2 maksadının altında kaldı.

Bölgede Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), ağustosta aylık bazda yüzde 0,6 yükselirken, yıllık bazda yüzde 2,3 geriledi.

Buna ek olarak, Avro Bölgesi'nde imalat sanayi PMI eylülde 0,8 puan düşerek 45 puana indi.

Almanya'da yıllık enflasyon, sıkı faiz siyasetinin ve iktisatta belirsizliğin tesiriyle eylülde yüzde 1,6'ya inerek, ECB'nin amacının çok altına düştü. Ülkede, imalat sanayi PMI 40,6 ile beklentilerin üzerinde gelmesine rağmen zayıf kalmayı sürdürdü.

Analistler, bu bilgilerden alınan sinyallerin, ECB'nin para siyasetini gevşetmeye devam edeceği ve ekimde siyaset faiz oranını tekrar düşüreceği istikametindeki beklentileri artırdığını söyledi.

İngiltere iktisadı ise yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yüzde 0,5 büyüdü. Ülkede, ortalama konut fiyatları eylülde yıllık bazda son iki senenin en hızlı yükselişini kaydederken, konut finansman kuruluşu Nationwide verilerine göre, eylülde konut fiyatları yıllık bazda 3,2 arttı.

İngiltere'de imalat sektörü PMI verisi ise eylülde 51,5 ile beklentilere paralel şekilde büyümesini sürdürürken, iş dünyası güveni 9 ayın en düşük seviyesine indi.

Ülkede ayrıca hizmet sektöründe büyüme hızı eylülde yavaşladı. Ağustosta 53,7 olan hizmet sektörü PMI eylülde 52,4'e indi.

Avrupa Birliği'nin (AB), Çin'den ithal edilen elektrikli otomobillere ek gümrük vergisi uygulama kararı alma ihtimali, otomotiv sektörü hisselerine olumsuz yansıdı.

Kurumsal tarafta Volkswagen Grubu, 2,5 ay sonra kar tahminlerini tekrar düşürürken, şirketin borsadaki payları satış baskısına maruz kaldı. Şirketin hisseleri bu hafta yüzde 3,2 değer kaybetti.

İngiltere merkezli spor otomobil üreticisi Aston Martin'in hisseleri de şirketin satış ve kar tahminlerini düşürmesinin ardından yaklaşık yüzde 31 değer kaybetti. İngiliz şirket, yıllık hedeflerin düşürülmesinden tedarik zincirindeki aksaklıkları ve Çin'deki zayıf talebi sorumlu tuttu.

Orta Doğu'da tansiyonun yükselmesi, Avrupa borsalarında bazı savunma ve enerji şirketlerinin hisselerini pozitif etkilerken, silah üreticileri, Rheinmetall'in hisseleri yüzde 7,8, BAE Systems yüzde 4,6 ve Thales’nin hisseleri yüzde 1,7 değer kazandı.

Bu gelişmelerle İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,48, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 3,21, İtalya'da MIB 30 endeksi yüzde 3,26 Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 1,81 değer kaybetti.

Gelecek hafta pazartesi Almanya'da fabrika siparişleri ile Avro Bölgesi'nde perakende satışlar, salı Almanya'da sanayi üretimi, perşembe ECB toplantı tutanakları, cuma Almanya'da TÜFE takip edilecek.

Asya piyasası karışık seyretti

Asya piyasalarında karışık seyir hakim olurken, Çin'de tatil sebebiyle geçen hafta sadece pazartesi işlem gerçekleşti.

Orta Doğu'da artan gerilimin Asya piyasalarında da risk iştahını törpülemesine karşın, Çin'in açıkladığı ekonomik teşvik paketlerinin etkisiyle Hong Kong geçen hafta pozitif seyretti.

Japonya'da iktidardaki Liberal Demokrat Partinin (LDP) yeni lideri İşiba Şigeru, Temsilciler Meclisinde düzenlenen olağanüstü oturumda, ülkenin başbakanı seçildi. İşiba'nın, görevini 27 Ekim'de düzenlenmesi planlanan erken genel seçimlere kadar yürütmesi bekleniyor.

İşiba'nın, Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda ile görüşmesinin ardından, Japonya'nın şu an için daha yüksek borçlanma maliyetlerine hazır olmadığını söylemesi yende değer kaybına yol açtı.

Analistler, söz konusu açıklamanın ardından BoJ'un parasal sıkılaşma sürecine yönelik belirsizliğin arttığını belirtti.

Japonya Başbakanı İşiba, genel seçim öncesinde enflasyondan etkilenen seçmenlere destek göstermek amacıyla bir dizi ekonomik önlem hazırlamaları talimatını verdi.

BoJ Yönetim Kurulu Üyesi Asahi Noguchi, yaptığı açıklamada, Merkez Bankasının gevşek bir para politikası duruşunu sürdürmesi gerektiğini düşündüğünü belirterek, "Toplumda yüzde 2 fiyat istikrarı hedefiyle tutarlı bir zihniyetin yerleşmesi muhtemelen önemli bir zaman alacaktır." dedi.

Bu gelişmelerle, dolar/yen paritesi haftayı yüzde 4,5 artışla 148,7'den tamamladı.

Bölgede açıklanan verilere göre, Japonya'da eylüle ilişkin hizmet sektörü PMI 53,1 ile beklentilerin altında gerçekleşirken, bileşik PMI 52,0 oldu.

Ülkede, ağustosa ilişkin sanayi üretimi yüzde 3,3 azalışla beklentilerin altında gerçekleşirken, ağustos ayı perakende satışlar yüzde 0,8 ile beklentileri geride bıraktı.

Çin'de, eylül ayı imalat sanayi PMI 49,8 ile beklentilerin üstünde, eylül ayı Caixin imalat sanayi PMI 49,3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.

Hizmet sektörü PMI ise 50,0 ve Caixin hizmet sektörü PMI 50,3 ile beklentilerin altında gerçekleşmesine karşın hizmet sektöründe ekonomik aktivitenin güçlü kalmayı sürdürdüğü görüldü.

İmalat sanayisinde ekonomik aktivitenin hala zayıf olduğunu belirten analistler, açıklanan ekonomik teşviklerin ardından gelecek aylarda aktivitede canlanmanın beklenebileceğini söyledi.

Bu gelişmelerle haftalık bazda Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 3, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 3,02 değer kaybederken, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 10,20, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 8,06 değer kazandı.

Gelecek hafta salı Japonya'da dış ticaret dengesi, perşembe Japonya'da ÜFE takip edilecek.

Yurt içinde gözler, ödemeler dengesi ve sanayi üretimi verilerine çevrildi

Yurt içinde geçen hafta düşüş eğilimi öne çıkarken, Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 6,83 değer kaybederek 9.109,34 puandan tamamladı.

Dolar/TL, haftayı bir önceki kapanışın yüzde 0,3 üstünde 34,2571'den kapattı.

Yurt içinde açıklanan verilere göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), eylülde aylık bazda yüzde 2,97, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,37 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 49,38'e, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 33,09'a geriledi.

Gelecek hafta pazartesi hazine nakit dengesi, perşembe işsizlik oranı ve sanayi üretimi, cuma ödemeler dengesi takip edilecek.

Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.200 ve 9.300 seviyelerinin direnç, 8.850 ve 8.700 puanın destek konumunda olduğunu kaydetti.

AA Finans Ödemeler Dengesi Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, cari işlemler hesabının ağustosta 3 milyar 956 milyon dolar fazla verdiğini tahmin etti.

Ekonomistlerin 2024 için cari açık beklentisi, 14 milyar dolar ile 24 milyar dolar aralığında yer aldı.

Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu