Global piyasalardaki sert düşüşler, Fed’den acil faiz indirimi ihtimalini gündeme getirdi

AA MOSKOVA (AA) - Dünyanın en büyük iktisadı ABD'de geçen hafta açıklanan datalar sonrasında global piyasalarda başlayan satış yüklü seyir, haftanın birinci gününde derinleşerek devam ediyor. Tedarik İdare Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), temmuzda 46,8 ile 8 ayın en düşük düzeyine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında kalmıştı. Ülkede tarım dışı istihdam ise 114 binle beklentilerin epeyce altında artarken, haziran ayındaki 206 binlik tarım dışı istihdam verisi de 179 bine revize edilmişti. ABD'de resesyon kaygıları bilgiler ışığında artarken, bugün Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 12,40 düşerek 31 bin 458 puana geriledi ve bu düşüş 1987'de yaşanan "Kara Cuma"dan bu yana yaşanan en büyük kayıp olarak kayıtlara geçti. Güney Kore'de Kospi endeksi de yüzde 8,77 kıymet kaybıyla 2.441,5 puandan günü tamamladı. Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 2,05 azalışla 16.593 puanda, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1,5 düşüşle 2.860 puanda, Hindistan'da Sensex endeksi yüzde 3 düşüşle 78.520 puanda bulunuyor. ABD Hazine tahvilleri de düşüş kaydederken, TSİ 11.10'da 10 yıllık Hazine tahvilinin getirisi yüzde 3,68'e gerileyerek 26 Haziran 2023'ten beri en düşük seviyeyi gördü. Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed'in eylülde siyaset faizini 50 baz puan indirme ihtimali yüzde 95'in üzerine çıkarken, analistler, Fed'in 1 hafta içerisinde acil bir toplantıyla 25 baz puan faiz indirimi yapabileceğini de tabir ediyor. Son olarak Kovid-19 salgınında acil indirim yapılmıştı Fed'in son acil faiz indirim kararı, Kovid-19 salgınının ekonomik tesirlerine ait tasaların artmasıyla gelmişti. Faizi 50 baz puan düşürerek 3 Mart 2020'de yüzde 1-1,25 aralığına çeken Fed, 16 Mart 2020'de ikinci kere acil faiz indirimi yaptı ve siyaset faizini yüzde 0-0,25 aralığına çekti. Bu karar sonrasında salgın nedeniyle yükselen işsizlik ve düşen tüketim toparlanırken, para arzının da artmasıyla enflasyon oranı yükselmeye başladı. Fed, artan enflasyonu dizginlemek emeliyle Mart 2022'de faizi yüzde 0,25-0,50 aralığına çıkardı. Böylelikle faiz artışı döngüsü başlarken, banka Mart 2022 ile Ocak 2024 ortasında faiz oranlarını toplam 11 kere artırarak, borçlanmayı işletmeler ve bireyler için daha değerli hale getirdi. Fed son artışını Temmuz 2023'te yaparak faizi yüzde 5,25-5,50 aralığına yükseltti. Küresel mali kriz ve 11 Eylül saldırıları Fed'in salgından evvelki son acil faiz indirim kararı ise 2007 ila 2008'de yaşanan global mali kriz devrinde alındı. Eylül 2007'de faiz oranında 50 baz puan indirim yapan Fed, Ekim 2008'deki acil toplantısı sonunda da 50 baz puan indirim yapmıştı. Uzmanlar, Fed'in söz konusu dönemdeki başkanı Ben Bernanke'nin attığı adımları "tarihin en agresif ekonomik kurtarma gayretlerinden birisi" formunda tanımlamıştı. Fed'in daha evvelki son acil faiz indirim kararı ise 11 Eylül ataklarının akabinde 17 Eylül 2001'de 50 baz puan indirimle alınmıştı. Acil indirim kararlarının muhtemel etkisi Analistler, Fed'in yakın vakitte acil faiz indirim kararı almasının, iktisadın gidişatına ait telaşları artırabileceği ve bu nedenle piyasalarda panik yaratabileceği ikazında bulunuyor. Acil faiz indirimi kararının, Fed'in piyasalar üzerindeki denetimini kaybettiği formunda değerlendirilebileceğine dikkati çeken analistler, bankanın kısa vadede atacağı adımları netleştirmesi gerektiğini tabir ediyor. Harvard Üniversitesi'nden İktisat Siyaseti Uygulamaları Profesörü Jason Furman, toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, Fed'in acil faiz indirim kararı almasını gerekli görmediğini belirtti. Fed'in daha fazla irtibat odaklı adımlar atması gerektiğine işaret eden Furman, ayrıyeten bankanın, eylülde yapacağı toplantıda, 25 yahut 50 baz puan faiz indirimi konusunda kararlı açıklamalar yapması gerektiği yorumunda bulundu.
Muhabir: Emre Gürkan Abay