Göllüdağ’da çıkarılıp farklı coğrafyalarda kullanılan obsidiyen tarih öncesine ışık tutuyor

AA NIĞDE (AA) - Çiftlik ilçesindeki Göllüdağ'da 1990'larda başlayan hafriyatlar, 3 yıldır Kayırlı yakınlarındaki dağın kuzey yamacında devam ediyor. Kazı sorumlusu ve İstanbul Üniversitesi Tarih Öncesi Arkeolojisi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nurcan Kayacan, AA muhabirine, Göllüdağ'ın obsidiyen kaynağıyla ünlü bir volkanik dağ olduğunu ve burada yaklaşık 1,4 milyon yıl evvel patlama yaşandığını söyledi. Lavın yüzeye çıkıp ani soğumasıyla obsidiyenin ham unsurunun oluştuğunu anlatan Kayacan, insanların tarih öncesi devirlerde gündelik ömürlerinde kullanacakları aletleri obsidiyenden ürettiğini belirtti. 40 bin yıl evvel Göllüdağ'dan Suriye'ye obsidiyen gitmiş Kayacan, her topluluğun kullandığı alet tipi, cinsi ve üretim biçimi olduğuna dikkati çekerek, obsidiyenin farklı yerleşimlere nasıl gittiğini, hangi toplulukların kullandığını anlamaya çalıştıklarını lisana getirdi. Bunu anlamanın iki tekniğinin olduğuna işaret eden Kayacan, şöyle konuştu: "Birincisinde, jeokimya ile obsidiyenin tarifini yapıyoruz ve bu kimyasal tanımla öbür coğrafyalardaki obsidiyenleri karşılaştırıp, buradan gidip gitmediğini anlıyoruz. Buna en âlâ örneklerden biri Suriye'den. Bundan 40 bin yıl evvel Suriye'deki bir yerleşmede bulunan obsidiyenin Göllüdağ'dan gittiğini anlayabiliyoruz. Göllüdağ'dan giden obsidiyenin transferi birebir vakitte insan hareketliliğini de göstermesi açısından değerli. Bu eşleştirmeleri yaparak birebir vakitte toplulukların hareketlerini ve bölgeler ortası etkileşim ve irtibatını anlamaya çalışıyoruz." Diğer formülde ise aletlerin nasıl üretildiğini inceleyerek coğrafyalardaki eserlerle eşleştirdiklerini aktaran Kayacan, "Bunlardan birisi Kıbrıs. Hem jeokimyasal olarak hem de yongalama, yani taşı kırma biçimini eşleştirerek Göllüdağ'dan Kıbrıs'a obsidiyenin kesici alet olarak gittiğini ispatladık. Kıbrıs'a milattan evvel 8 bin 200'lerde, yaklaşık 10 bin yıl evvel obsidiyen gidiyor. Bu bölge tarih öncesi periyotlarda ağır kullanılan bir yer olduğu için o devrin anlaşılmasında çok büyük potansiyele sahip." diye konuştu. Kayacan, obsidiyenin farklı coğrafyalara götürülmesinin ticaret sonucunda olduğunu, bu ticaretin de değiş tokuş prosedürüyle yapıldığını kaydetti. Bölgedeki obsidiyenin çok homojen, kırılmaya daha müsait bir yapısının olduğuna dikkati çeken Kayacan, "Görsel olarak da çok cazibeli, şeffaf ve parlak bir özelliği var. O periyotlarda hem işlevsel hem de görsel cazipliği olarak bu alanın çok ağır kullanıldığını düşünüyoruz. Bu bölge, topluluklar ortasındaki bağlantı ağlarını bulmamız için çok özel bir alan." sözlerini kullandı.
Muhabir: Abdullah Özkul