Hakkari’de hafriyat çalışmalarıyla sarsıntı üretme potansiyeli olan fay sınırı araştırılıyor

AA VAN (AA) - Van YYÜ, Maden Tetkik ve Arama (MTA), AFAD ve Belediyeler Birliği işbirliğinde hazırlanan ve TÜBİTAK'tan 8,5 milyon lira takviye almaya hak kazanan "Türkiye Canlı Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi: Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu, Başkale, Erciş ve Tutak Fayı Projesi" kapsamında çalışmalara başlandı. Prof. Dr. Selçuk, Van YYÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Uygulamalı Jeoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Selçuk ve Van YYÜ Güvenlik Meslek Yüksekokulu Acil Durum ve Afet İdaresi Kısmı Doktor Öğretim Üyesi Sacit Memnun'dan oluşan araştırma takımının nezaretinde yaklaşık bir ay evvel tehlikeli olarak görülen Hakkari'deki fay çizgisinde hafriyat başlatıldı. Fayın geçtiği güzergahta yapılan 30 metre uzunluğunda, 2 metre genişliğinde, 4 metre derinliğindeki hafriyatlarda, eski sarsıntı izlerinin tarihlendirilmesi emeliyle örnek toplanıyor. 2025'in sonunda tamamlanması planlanan çalışmalarda, Hakkari'deki Yüksekova ve Şemdinli fay zonunun yanı sıra Van'daki Başkale ve Erciş, Ağrı'daki Tutak faylarını inceleyecek takım, bunların karakteristik özelliklerini ortaya çıkarmaya çalışacak. Yer radarı ve dronla kapsamlı jeofizik çalışmaları da yapan takımı ziyaret eden Hakkari Valisi ve Belediye Lider Vekili Ali Çelik, Prof. Dr. Selçuk ile Doktor Öğretim Üyesi Sacit Memnun'dan bilgi aldı. "Sonuçları tüm kurumlarla paylaşmayı hedefliyoruz" Prof. Dr. Azad Sağlam Selçuk, AA muhabirine, Türkiye'nin bir sarsıntı ülkesi olduğunu tabir etti. Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023'teki sarsıntılardan sonra bölgedeki canlı faylarla ilgili çalışma başlattıklarını aktaran Selçuk, şöyle konuştu: "Ülkemizde zelzeleyle ilgili birçok farkındalık çalışması yapılıyor. MTA tarafından haritalanan canlı fayların zelzele üretme potansiyelini ortaya çıkararak bu sonuçları tüm kurumlarla paylaşmayı hedefliyoruz. Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu birçok bilim insanın dikkatini çekiyor. Burası son yüz yılda büyük sarsıntı üretmeyen faal fay zonlarından biridir. Fay en son milattan evvel mi, milattan sonra mı zelzele üretti? Tekrarlanma aralıkları ne kadardır? Bunların ortaya konulmasını amaçlıyoruz. Bu kapsamda Şemdinli ve Yüksekova ilçelerinde dron uçuşları gerçekleştirdik. Fayı 1/5 bin ölçeğinde haritalandırdık. Çalışmalarımızı tamamladık. Sonuçların hoş gelmesini umut ediyoruz." "Aldığımız örneklerden yaş tahlilleri yapacağız" MTA, AFAD ve Belediyeler Birliği işbirliğinde hazırladıkları projelerinin TÜBİTAK tarafından desteklendiği bilgisini veren Selçuk, şunları kaydetti: "Yüksekova-Şemdinli, Başkale, Erciş ve Tutak faylarının sarsıntı üretme potansiyellerini ortaya koymaya çalışıyoruz. Faydalı bilgiler elde etmeyi amaçlıyoruz. En değerlisi bu fayların ürettiği zelzeleleri ortaya koymaktır. En büyük eksiklerinden biri tarihi kataloglarda bu bölgede meydana gelen sarsıntılarla ilgili rastgele bir bilginin bulunmamasıdır. Yaptığımız çalışmayla bu fayın en son ne vakit sarsıntı ürettiğini bulacağız. Yıkıcı bir sarsıntı ne vakit üretti? Deformasyon zonundan kimi örnekler alıyoruz. Zelzelelerin düzeyini belirliyoruz. Aldığımız örneklerden yaş tahlilleri yapacağız." Sahada beş kişilik bir takımla çalışma yürüttüklerini anlatan Selçuk, "Zorlu arazi kaidelerinde çalışıyoruz. Valilik, AFAD ve jandarma bize çok dayanak oluyor. Yöre halkı çok ilgili. Farkındalığın arttığını görüyorsunuz. Yanımıza gelen köylüler 'fay sınırı nereden geçiyor' diye soruyor. MTA'nın bilgi tabanını kullandıklarını görüyoruz. Tarlalarında hafriyat yapmanıza müsaade veriyorlar. Yüksekova-Şemdinli fayı toplumsal medya ile televizyonlarda çok konuşuluyor. Bölgede sarsıntının beklendiği söylentileri onları huzursuz ediyor. Fay çizgisinin sarsıntı üretme potansiyelinin gün yüzüne çıkması bölge halkı için de çok değerli olacaktır." tabirlerini kullandı. "Çalışmaları çok kıymetli buluyorum" Vali Çelik ise bölgede çok kıymetli bir çalışmanın yapıldığını söyledi. Ülkenin "asrın felaketi" olarak bilinen Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023'te acı bir zelzele yaşadığını anımsatan Çelik, şöyle devam etti: "Depremler can ve mal kaybına neden oluyor. Rabb'im ülkemizi, tüm insanlığı sarsıntılardan, afetlerden korusun. Bizlere düşen de olumlu bilimin verdiği imkanları sonuna kadar kullanmaktır. Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu alanını tespit etmek, zelzele üretme sıklığını ortaya çıkartmak için bir çalışma başlatıldı. Fay çizgisi üzerinde iki büyük sarsıntının olduğu görüldü. Bölgede yüz yıllar evvel yaşanan zelzeleler kayıtlı olmadığı için sıklıklarını ve potansiyellerini bilmiyoruz. Elimizdeki yazılı metinlerde de bunun tekrarlanma sıklığı yok. Karbon testleri, fay kırıkları ve yapılacak tespitlerle bunlar ortaya çıkacak. Bu yüzden çalışmaları çok değerli buluyorum." Akademisyenlerin iki büyük zelzeleye neden olan fay çizgisini ve kırıkları bulduğunu lisana getiren Çelik, "Yaptığım incelemelerde ben de gördüm. Yüksekova-Şemdinli Fay Sınırı sarsıntı üretme potansiyeli olan etkin bir fay olarak bedellendiriliyor. Tekrarlanma sıklığının ve potansiyelinin tespit edilmesiyle ilerde meydana gelecek sarsıntının vaktini bilme fikrine sahip olacağız. Akademisyenlerimize yaptıkları bilimsel çalışmadan ötürü teşekkür ederim." dedi.
Muhabir: Emre Ilıkan