İsrail, Filistin’in doğal kaynaklarına ait “hukuksuz” yaklaşımını sürdürüyor

AA ANKARA (AA) - İsrail'deki Arap Azınlık Haklarını Muhafaza Hukuk Merkezi "Adalah", 5 Şubat'ta hususa ait İsrail Güç Bakanlığı'na mektup göndermiş ve Bakanlığın İsrailli ve memleketler arası şirketlere verdiği doğal gaz arama ruhsatlarının Filistin Devleti tarafından Filistin deniz bölgesi olarak ilan edilen alanlarda olduğunu ve bu nedenle memleketler arası hukukun ihlal edildiğini savunmuştu. Ruhsat sahibi şirketlere, Filistin deniz hudutları içinde kalan bölgedeki faaliyetlerini durdurmalarını talep eden tebligatlar da gönderilmiş ve yasal süreçler için adımlar atılmıştı. Adalah eylül başında yayımladığı son mektupta şirketlerden bugüne kadar rastgele bir cevap alamadığını, verilen ruhsatların sonuçlarının Ekim 2023'te yayımlansa da sondaj ruhsatlarının şimdi verilmediğini bildirdi. Hukuk merkezi, 22 Mayıs'ta İsrail Güç Bakanlığı'ndan verilen cevapta kelam konusu ihalenin “İsrail hukuku ve memleketler arası hukuka uygun olarak” gerçekleştiğine dair tezlerin kendilerine iletildiğini belirtti. Yanıtta, "Deniz hukuku alanındaki milletlerarası teamül hukuku ve ilgili antlaşma hukuku uyarınca, deniz bölgeleri üzerindeki haklar münhasıran hâkim devletlere aittir ve deniz bölgelerinin sonlandırılmasını beyan etme hakkına yalnızca onlar sahiptir. Bilindiği üzere, memleketler arası hukuk uyarınca Filistin idaresi hükümran bir devlet olma kriterlerini karşılamamaktadır ve bu nedenle deniz bölgeleri üzerinde hiçbir yasal hakkı yoktur." sözlerine yer verildi. Adalah ayrıyeten, İsrail'in işgal altındaki Filistin topraklarındaki uzun periyodik işgaline ait 2024 tarihli Memleketler arası Adalet Divanı tavsiye kararına atıfta bulunarak, Divan'ın "...İsrail, işgal hukuku kapsamındaki yükümlülüklerine muhalif bir formda işgal altındaki Filistin topraklarında yargı yetkisini kullanmak için Oslo Mutabakatlarına dayanamaz." dediğini belirtti. Adalah bu nedenle İsrail Enerji Bakanı ve İsrail Başsavcısına başvurusunu yineleyerek şu taleplerde bulundu: * Filistin'in deniz hudutları içindeki alanlarda verilen gaz arama ruhsatlarının iptal edilmesi * Bu alanlar için bekleyen tüm ihalelerin iptal edilmesi * Filistin'in deniz sonları içindeki gaz kaynaklarının işletilmesini içeren tüm faaliyetlerin derhal durdurulması, zira bu alanlar İsrail'e ilişkin değildir ve İsrail'in münhasır ekonomik haklar da dahil olmak üzere bunlar üzerinde rastgele bir egemenlik hakkı bulunmamaktadır. "Filistin halkının kendi bahtını tayin hakkının direkt ihlali" Adalah Hukuk Yöneticisi Dr. Suhad Bishara, AA muhabirine yaptığı açıklamada İsrail'in doğal kaynakları "işgal girişimlerine" ait değerlendirmelerde bulundu. Bishara, İsrail'in hukuka dayanmayan adımlar attığını belirterek, "İsrail Enerji Bakanlığı, Filistin halkının kendi doğal kaynakları üzerindeki egemenlik ve denetim hakkını baltalamak için yasadışı işgalini pervasızca kullanmaktadır." tabirini kullandı. İsrail'in Filistin'in denizcilikle ilgili taleplerini hâkim bir devlet olmadığı gerekçesiyle reddettiğini anımsatan Bishara, "İsrail, insan hakları ihlalleri konusunda hesap vermekten kaçmaya devam etmekte ve önüne getirilen taleplerin temeline girmeyi reddetmektedir." dedi. Uluslararası Adalet Divanı'nın İsrail'in deniz bölgelerini de içeren işgal altındaki Filistin topraklarındaki doğal kaynakları sömürmesinin, memleketler arası hukukun ve Filistin halkının kendi bahtını tayin hakkının direkt ihlali olduğunu açık bir halde ortaya koyduğunu vurgulayan Bishara, "İsrail'in hareketleri Filistinlilerin kaynaklarını tekelleştirmeye ve onları doğal haklarından yoksun bırakmaya yönelik bir öbür teşebbüstür." diye konuştu. Gaz aranacak bölgeler Adalah, Al Mezan, Al-Haq ve Filistin İnsan Hakları Merkezi tarafından paylaşılan bilgiye göre, İsrail Enerji Bakanlığı, uluslararası hukuka göre Filistin deniz alanları olarak kabul edilen bölgelerde doğal gaz aramak üzere altı İsrailli ve memleketler arası şirkete lisans verdiğini duyurdu. Bu şirketler ortasında Eni (İtalyan devlet şirketi), Dana Petroleum (Güney Kore Ulusal Petrol Şirketi'nin bir yan kuruluşu) ve Ratio Petroleum (İsrailli bir şirket) bulunuyor. Ruhsatlar, İsrail Güç ve Altyapı Bakanlığı'nın Aralık 2022'de başlattığı Dördüncü Açık Deniz Teklif Tipi'nin akabinde verildi. İsrail'in Gazze kıyılarına bitişik bir deniz alanı olan G Bölgesi için gaz arama ruhsatları verdiği bu bölgenin yüzde 62'si Filistin'in de taraf olduğu 1982 BM Deniz Hukuku Kontratı (UNCLOS) kararları uyarınca 2019'da Filistin tarafından ilan edilen deniz hudutları içerisinde yer alıyor. İsrail'in ihale açtığı öbür iki bölgeden H'nin yüzde 73'ü E alanının da yüzde 5'i Filistin'in ilan ettiği deniz hudutları içerisinde yer alıyor. İsrail tarafından atılan bu adımların memleketler arası hukukun yerleşik prensipleriyle direkt çeliştiği söz ediliyor. Filistin'in deniz yetki ilanına itirazlar Filistin'in 24 Eylül 2019'da deniz sonlarını BM Deniz Hukuku Mukavelesi kapsamında ilan etmesinin akabinde 31 Aralık 2019'da Mısır tarafından BM'ye yapılan bildirimde, "Mısır Hükümeti, Filistin tarafından yapılan deklarasyonda belirtilen deniz alanlarının dış hudutlarını tanımlayan noktaları reddetmekte ve tanımamaktadır. Bu hudut, Mısır'ın Akdeniz'deki doğu deniz sonu ile çakışmaktadır." tabirine yer vermişti. Ardından 14 Ocak 2020'de İsrail de Filistin'in duyurduğu hudutları tanımadığını BM'ye bildirerek itirazda bulunmuştu. Son olarak Filistin tarafından 12 ve 27 Nisan 2022 tarihlerinde BM'ye yapılan bildirimde, ülkeye ilişkin deniz alanlarında müsaadesiz denizcilik faaliyetlerine ait nota iletilmişti.
Muhabir: Murat Temizer