İsrail, uluslararası hukuka aykırı “sınır ötesi suikast” yöntemine on yıllardır başvuruyor

KUDÜS (AA) - Hamas Siyasi Büro Başkan Yardımcısı Aruri ve beraberindeki üst düzey 6 kişi, Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta insansız hava aracıyla (İHA) düzenlenen bir suikastle öldürüldü.

• BM, Aruri suikastının "yıkıcı sonuçları" konusunda endişeli
• Hamas yöneticisi Aruri'nin öldürüldüğü İsrail saldırısının şiddeti gün ağarınca ortaya çıktı

Suikastin ardından, İsrailli yetkililerden saldırıya ilişkin ülkenin dış istihbarat teşkilatı Mossad'a yönelik övgü mesajları geldi. Ancak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun kabine üyelerine Aruri suikastine ilişkin yorum yapmaktan kaçınmaları talimatı verdiği ifade edildi. Lübnan resmi makamları ve medyası saldırıyı İsrail'in düzenlediğini açıkladı. İsrail ise söz konusu suikasti üstlenmekten ya da reddetmekten kaçındı. İsrail, 7 Ekim'de Gazze'ye başlattığı saldırının ardından kuzeydeki sınır hattı boyunca da Lübnan Hizbullahı ile çatışmalara girişti. Sınır ötesi saldırılar şimdiye kadar taraflar arasında kontrollü gerilim düzeyinde seyretti. Tel Aviv yönetiminden Başbakan Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant, Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi başta olmak üzere birçok siyasi ve askeri liderden, Lübnan'a ilişkin tehditlerin tonu artarken analistler, Aruri suikastinin taraflar arasındaki "angajman kurallarının" ihlali ve gerilimi tırmandırma anlamına geldiğini değerlendirdi. Tel Aviv'in Hamas liderinden Salih el-Aruri'yi Beyrut'ta hava saldırısı düzenleyerek öldürmesinin bölgesel çatışmayı tetiklemesinden endişe ediliyor İsrail uluslararası hukuku hiçe sayarak sınır ötesi suikastler düzenliyor Filistinli ve Arap liderlere yönelik suikastlerin çoğunun sorumluluğunu açıkça üstlenmeyen İsrail, işgal altındaki Batı Şeria ve kuşatma altında tuttuğu Gazze Şeridi'ndeki saldırılarını ise üstlenmekten çekinmiyor. Mossad yurt dışında faaliyet gösterirken, ülke içerisinde istihbarat faaliyetlerini Şin-Bet (Şabak) yürütüyor. İsrail'in geçmişte Filistin siyasi hareketlerinin askeri, ideolojik ve sanat dünyasındaki temsilcilerine yönelik bir dizi suikaste giriştiği biliniyor. İsrailli sporculara 1972 Münih Olimpiyatlarında, Filistinli grupların düzenlediği saldırının ardından dönemin İsrail Başbakanı Golda Meir'in emrini verdiği bir dizi sınır ötesi gizli saldırıyı içeren "Süngü Operasyonu" İsrail'in sürdürdüğü suikast politikasının en meşhur örneği olarak hatırlanıyor. Bu dönemde düzenlediği suikastlerin birçok kitap ve beyaz perdedeki eserlere konu olduğu İsrail, giriştiği suikast dalgasında, 1973'te "yanlışlıkla" Norveç'te Faslı bir garsonu öldürdü. Bu saldırıya karışan ajanlar, Norveçli güvenlik güçleri tarafından yakalanınca Mossad ajanlarının itirafları, İsrail'in Avrupa'daki istihbarat ağının bölge teşkilatları tarafından ortaya çıkarılmasını sağladı. AA muhabiri, İsrail'in gerçekleştirdiği ya da suçlandığı en önemli suikastleri derledi. Aruri suikastı Hamas'ın Siyasi Büro Başkan Yardımcısı Salih el-Aruri ve beraberindeki Hamas'ın liderlik kadrosundan 6 kişi, Beyrut'ta "Hizbullah'ın kalesi" olarak kabul edilen "Dahiye"de, İsrail'in insansız hava aracıyla düzenlediği saldırıda öldürüldü. İsrail ile 8 Ekim'den bu yana çatışma halinde olan Hizbullah Hareketi, İsrail'in Aruri'ye yönelik suikast saldırısının karşılıksız kalmayacağı tehdidinde bulundu. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ın yapacağı konuşmada, İsrail'e olası karşılığa ilişkin mesaj vermesi bekleniyor. -İranlı albayın Tahran'da öldürülmesi (2022) İran Devrim Muhafızları Ordusu, Albay Seyyad Hodayi'nin 22 Mayıs 2022'de Tahran'daki Mücahidin-i İslam Caddesi'nde evinin yakınlarında silahlı saldırıyla öldürüldüğünü açıkladı. İranlı albayın, motosikletli iki saldırganın aracına açtığı ateş sonucu başına isabet eden kurşunlarla hayatını kaybettiği ifade edildi. Hodayi'nin Suriye'de Devrim Muhafızları Ordusu bünyesinde görev aldığı belirtildi. İsrail söz konusu suikasti üstlenmedi ancak bu dönemde Tel Aviv'in İran'ın intikam alma ihtimaline karşı dış temsilciliklerde "alarm durumuna" geçtiği aktarıldı. İslami Cihad lideri ve 5 yaşındaki çocuk öldürüldü (2022) Tel Aviv yönetimi, Gazze Şeridi'ndeki Filistinli direniş örgütlerine karşı suikast yöntemine sıkça başvuruyor. İsrail yeni bir seçime hazırlanırken dönemin Başbakan Yair Lapid ve Savunma Bakanı Benny Gantz'ın emriyle 5 Ağustos 2022'de Gazze'de Filistin İslami Cihad'ın askeri lideri Teysir el-Cabiri'yi düzenlenen hava saldırısıyla evinde öldürdü. İsrail'in saldırısında, 5 yaşındaki bir kız çocuğu ve 23 yaşında genç bir kadın da hayatını kaybetti. Söz konusu saldırı, Gazze Şeridi'nden 66 saat süren karşılıklı çatışmaların yaşandığı gerilimi başlatmıştı. - İran'ın nükleer programının kilit isimlerinden Fahrizade'nin suikastı (2020) İran'ın nükleer programının mimarlarından Muhsin Fahrizade'nin 27 Kasım 2020'de başkent Tahran'da öldürüldü. Fahrizade'nin suikastinden Mossad ve Halkın Mücahitleri Örgütü sorumlu tutuldu. - Hamas yetkilisi Muhammed Hamdan'a suikast girişimi (2018) Lübnan'ın güneyindeki Sayda kentinde 14 Ocak 2018'de Hamas mensubu Muhammed Hamdan'a bombalı araç ile suikast girişiminde bulunuldu. Lübnan ordusu 2019'da söz konusu suikast girişimine katılmak ve Mossad ile iş birliği yapmak suçlamasıyla bir Lübnanlının gözaltına alındığını duyurdu. - Filistinli bilim adamı Fadi el-Batş suikastı (2018) Filistinli bilim adamı Fadi el-Batş, 21 Eylül 2018'de Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'da iki kişi tarafından düzenlenen suikaste kurban gitti. İngiliz "The Times" gazetesi, Eylül 2020'de Batş'a yönelik suikaste Mossad'ın da karıştığını doğrulayan belgelere ulaştığını açıkladı. - Tunuslu uçak mühendisi Muhammed Zevvari suikastı (2016) Muhammed Zevvari, 15 Aralık 2016'da Tunus’un Safaks kentindeki, evinin önünde yabancı olduğu ileri sürülen silahlı kişiler tarafından öldürüldü. Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları, Zevvari’nin kendi mensupları olduğunu belirterek, suikastinden İsrail’i sorumlu tuttuğunu açıkladı. Kassam Tugayları, Zevvari’nin “Ebabil” adlı insansız hava aracının projesini hayata geçiren mühendislerden biri olduğunu belirtti. - FHKC'den Ömer Nayif'e suikast (2016) Filistin Halk Kurtuluş Cephesinden (FHKC) Ömer Nayif, 26 Şubat 2016’da Filistin’in Bulgaristan Büyükelçiliğinde öldürüldü. FHKC, Nayif’in suikastinden İsrail’i sorumlu tuttu. Filistin Dışişleri Bakanlığı, Nayif’in gizemli bir şekilde öldürüldüğünü belirtirken, Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Nayif’in öldürülmesi ile ilgili soruşturma komisyonu kurulmasına karar verdi. - 2010-2012 yıllarında 4 bilim adamına suikast İran'ın başkenti Tahran'da 2010-2012 yılları arasında bilim adamları; Daryuş Rızayinejad, Mecid Şehriyari, Mesud Ali Muhammedi ve Mustafa Ahmedi Ruşen suikaste uğradı. İsrail bu suikastleri üstlenmedi ancak İranlı yetkililer, Mossad'ı sorumlu tuttu ve bu suikastları gerçekleştirmek için İsrail ile işbirliği yapmakla suçlanan birçok kişiyi gözaltına aldı. Ocak 2010'da evinden çıkışı esnasında uzaktan kumandalı bir bombanın patlaması sonucu hayatını kaybeden Tahran Üniversitesi'nde fizik profesörü olan Muhammedi'ye yönelik suikastı Mossad'dan aldığı 120 bin dolar karşılığında gerçekleştirmekle suçlanan kişi, 2012 yılında idam edildi. -Kasam Tugaylarının önemli komutanlarından Mahmud Mebhuh suikastı (2010) Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin El Kasam Tugaylarının önemli komutanlarından Mahmud Mebhuh, İsrail tarafından 1987’de başlayan "Birinci İntifada" sırasında 2 İsrailli askeri kaçırıp öldürmekle ve İran’dan Gazze’ye silah taşımakla suçlanıyordu. Mebhuh, 19 Ocak 2010’da Dubai’de kaldığı bir otel odasında, Mossad’ın suikast planlarına benzeyen bir yöntemle, önce elektrik akımına kapılmış sonra da boğularak ölmüş bir şekilde bulundu. Hamas da o zaman MOSSAD’ın Mebhuh’a nasıl suikast düzenlediğini araştırmak üzere bir komisyon kuracağını belirtmişti. - Hizbullah'ın askeri kanadının lideri Mugniye (2008) Mossad ve ABD dış istihbarat teşkilatı CIA, düzenledikleri ortak saldırıyla Şubat 2008'de, Lübnan Hizbullahı'nın tarihi askeri lideri İmad Mugniye'yi Suriye'nin başkenti Şam'da bir cipin arkasındaki yedek lastiğe yerleştirilmiş bomba ile öldürdü. ABD basınında, suikasti iki ülke istihbarat teşkilatlarının ortak düzenlediği belirtildi. İmad Mugniye, İsrail'in 1978'de başlayan ve 2000'de Tel Aviv'in tek taraflı çekilmesiyle sonlanan Lübnan'ın güneyindeki işgaline karşı Hizbullah'ın askeri lideri olarak rol almıştı. - Hamas'ın sembolik liderlerine suikast (2004) Hamas'ın kurucularından ve tekerlekli sandalyede yürüttüğü direnişin ideolojik liderliğiyle sembol isimleri arasındaki Şeyh Ahmed Yasin, 22 Mart 2004'te Gazze'de sabah namazından çıkarken İsrail helikopterinin düzenlediği füze saldırısında öldürüldü. Aynı şekilde, Hamas’ın önemli isimlerinden İzzeddin eş-Şeyh Halil, 26 Eylül 2004’te Suriye’nin başkenti Şam’da arabasına konulan bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti. Hamaslı liderler, Halil’in öldürülmesinin arkasında İsrail'in olduğunu belirtti. Kassam Tugaylarının kurucu komutanlarından Halil, 1992’de İsrail hapishanelerinde bir yıl “idari tutuklu” kaldıktan sonra Lübnan’a sürgün edilmiş, oradan da Şam’a geçmişti. - İslami Cihad Hareketinin kurucusu Fethi Şikaki suikasti (1995) Filistin İslami Cihad Hareketinin kurucusu ve genel sekreteri Fethi Şikaki, 26 Ekim 1995’te Libya’ya gerçekleştirdiği “gizli” ziyaretinden dönüşünden sonraki durağı olan Malta’da suikaste maruz kaldı. İsrail Yediot Ahronot gazetesinin 8 Haziran 2007 tarihli sayısının haftalık ekinde, gazeteci Ronen Bergman’a ait “Dönüşü Olmayan Nokta” adlı kitaptan alıntılar aktarılarak, Şikaki’nin ölümünün arkasında Mossad olduğu açıklanmıştı. Söz konusu kitapta, dönemin İsrail Başbakanı İzak Rabin’in, İslami Cihad Hareketinin 1996’da düzenlediği eylemde 22 İsraillinin öldürülmesinin ardından, liderleri Şikaki’nin ölüm emrini verdiği ifade ediliyordu. - Fetih mensubu Atıf Besisu suikasti (1992) Fetih mensubu ve Filistin Kurtuluş Örgütüne (FKÖ) bağlı emniyet birimi sorumlusu Atıf Besisu, 8 Haziran 1992’de Fransa’nın başkenti Paris’te öldürüldü. Fetih, Besisu, suikastinden Mossad'ı sorumlu tutarken, İsrail ise Besisu’yu 1972 Münih Olimpiyatları’nda İsrailli sporcuların kaçırılması ve öldürülmesi eylemine katılmakla suçluyordu. - Fetih'in ikinci adamı Halil El Vezir suikasti (1988) Fetih Hareketinin ikinci adamı olan Halil El Vezir, 16 Nisan 1980 tarihinde Tunus’un başkentindeki evinde vurularak öldürüldü. İsrail kaynaklarına göre, suikastın düzenlendiği gece Tunus sahillerine botlarla yanaşan 24 Mossad elemanı, El Vezir’in başkent Tunus’un Seyyidi Busaid bölgesinde bulunan evini basarak içeride bulunan El Vezir’i öldürdü. El Vezir’in cenazesi, Suriye’nin başkenti Şam’da büyük bir katılımla toprağa verildi. -Lillehammer olayı (1973) Mossad'ın 1972 Münih Olimpiyatlarındaki Filistinli grupların İsrailli sporculara karşı saldırısının intikamı için yürüttüğü bir dizi suikastteki hedeflerinden birini yanlış seçtiği sonradan ortaya çıktı. Norveç'in sakin Lillehammer kasabasında bir restoranda çalışan Ahmed Buşiki, Mossad ajanları tarafından Filistin Kurtuluş Örgütünün istihbarat lideri Ali Hasan Selame ile karıştırıldı ve 21 Temmuz 1973'te 15 kişilik bir Mossad ekibi tarafından düzenlenen suikastle öldürüldü. Saldırıyı düzenleyen ekipten 6 Mossad ajanını yakalayan Norveç yetkililerinin elde ettiği itirafalar, Mossad'ın Avrupa'daki ağı içinde başka işbirlikçiler, güvenli evler ve operasyon planlarına ilişkin birçok detayı gün yüzüne çıkardı. - Filistinli meşhur edebiyatçı Gassan Kenfani suikasti (1972) Filistinli meşhur edebiyatçı ve Filistin Halk Kurtuluş Cephesinin (FHKC) liderlerinden Gassan Kenfani, 8 Haziran 1972’de Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta arabasına yerleştirilen patlayıcı maddenin infilak ettirilmesi sonucu hayatını kaybetti. - FKÖ Fransa Temsilcisi Hemşeri suikasti (1972) FKÖ Fransa Temsilcisi Mahmud Hemşeri, 8 Aralık 1972’de Fransa’da bombalı saldırıda öldü. - Muhammed Neccar, Kemal Advan ve Kemal Nasır suikasti (1973) Mossad'a bağlı bir birim tarafından 10 Nisan 1973’te Beyrut'ta gerçekleştirilen saldırıda, Fetih Hareketi ve FKÖ komutanlarından Muhammed Neccar, Fetih Merkezi Komite Üyesi Kemal Advan ve FKÖ Sözcüsü Kemal Nasır öldürüldü. - Fetih Hareketinden Hasan Ali Selame suikasti (1979) Hareketin önemli isimlerinden Hasan Ali Selamet ise 22 Ocak 1979’da Beyrut’ta arabasına konan bombanın patlatılması sonucu hayatını kaybetti. Mossad tarihinin "en başarısız" eylemi: Halid Meşal’e başarısız suikast girişimi (1997) Hamas lideri Halid Meşal’e yönelik suikast girişimi, Mossad tarihinin "en başarısız" eylemi olarak kabul ediliyor. Dönemin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun direktifleri doğrultusunda 25 Eylül 1997’de Ürdün’e sahte Kanada pasaportlarıyla giren 10 Mossad ajanı, başkent Amman’daki Vasfi Tell Caddesi üzerinde yürüyen Halid Meşal’e arkadan yaklaşarak kulak arkasına enjekte ettikleri zehirli bir madde ile suikast girişiminde bulundu. Hastaneye kaldırılan Meşal’in suikasta uğradığını haber alan Ürdün makamları 2 ajanı yakalamayı başardı. Devreye giren dönemin Ürdün Kralı Hüseyin bin Talal, Netanyahu’dan panzehri talep ederek, Meşal’in kurtarılmasını sağladı. Ürdün, Halid Meşal’in kurtulmasına vesile olan panzehrin yanı sıra İsrail’de müebbet hapis cezasına çarptırılan Hamas lideri Şeyh Ahmed Yasin’in serbest bırakılması karşılığında Mossad ajanlarını İsrail’e iade etti.
Muhabir: Enes Canlı AA