İSTANKÖY ( KOS) CAMİLERİ

Doç. Dr. Neval Konuk-Marmara Üniversitesi Mimarlık Tarihçisi

T.C. Dışişleri Bakanlığı desteğinde Yunanistan’daki Osmanlı Mimari Eserlerinin Tespiti Projesi Yürütücüsü
İstanköy‘de günümüzde merkezde ibadet edilen cami bulunmamaktadır. Cezayirli Hasan Paşa Camii ve Defterdar İbrahim Efendi Camii lerinde bitiş tarihi bilinmeyen bir restorasyon çalışmasına başlanmıştır. Defterdar Camisinin etrafı duvarlarla ve Hasan Paşa Camisinin de etrafı tel örgüyle çevrili olup, iskelelerle konulmuştur. Ancak, her iki caminin de etrafında restorasyon levhası yer almamaktadır. Bununla birlikte adada Atik Cami fotoğrafçı, Morukzade Camisi dükkan ve depo olarak kullanılmaktadır. 2017 Temmuz ayında meydana gelen depremde merkezdeki Deftardar İbrahim Efendi ve Germe (Platani) köyü camileri ciddi hasar gördü. Her iki cami de uzun bir süre onarım çalışmalarına başlanmadı. Cezayirli Hasan Paşa Camisi 1974 yılından beri kapalı durumdadır. Caminin son cemaat yeri pencere lentosu üzerinde, adanın İtalyanlar tarafından 1912’de işgali sırasında şehit edilen Akdede ’nin burada şehit düştüğü Osmanlıca yazı vardır.. 2006’da restorasyonuna başlanan Selanik Hamza Bey ya da Hafsa Sultan Camisi’nde 2024 yılına gelmemize rağmen halen 18 yıldır restorasyon çalışmaları devam ediyor. İstanköy’deki bu üç camimizin de restorasyonun o sebeple çok kısa sürede bitmeyeceğini düşünmekteyim.

“İstanköy’de bir çınar ağacı, gün görmüş, diri, koca,

Şimdi bekler eski şanlı günleri.

Kök eski kök, dal eski dal, yalnız uyuyan yapraktır,

Aydınlık boğar elbet bir gün karanlıkları..

Deniz susmuş, balıklar uykuda; tan atmadı bu gün garip;

Bir mahşer sabahı, bir telaş, martı çığlıklarından köy;

Bu köyde câmiler yıkılmış mahzun, bu köyde ocaklar tütmez olmuş,

Bu köy, dört asırlık yoldan gelen zelzeleyi bekler, İstanköy.”

Şiir Prof. Dr. Şükrü Elçin (1912-2008)