Bazı kahveler uzaklara bakılarak içilir.

Kahve kokusu, hasret kokar bazen.

Yudumunda bolca özlem, telvesinde

bolca gözyaşı vardır…

Peki, ya sizin sevdiğinizin koku hangisidir? Daha doğrusu: ‘Kahvenin kokusu hoşunuza gidiyor mu?’

Beni en çok mutlu eden kokularından biridir. Taze çekilmiş kahve çekirdeğinden daha güzel ne olabilir ki… Kahve dükkanların önünden geçerken ortalığı kaplayan kahve kokusunu, dünyanın en güzel kokusuna bile değişmem.

Yeni olan bir şey değil bu, kendimi ne kadar hatırlıyorsam, kahvenin kokusu o kadar hoşuma gidiyor 😊

Japonya’da, Çin’de çay seremonisi çok ünlüdür, hatta İngiltere’de ona özel saatleri bile vardır. Yöreden yöreye, ülkeden ülkeye değişen ritüeller, eski zamanlardan bugüne değişmeyen seremoniler… Kahvenin hikâyesi ve seremonisi de bitmiyor…

En eski tarihçilerimizden Ahmet Efendi’nin kayıtları ile hikâyemiz başlıyor. Asıl adı Nureddin Ali bin Abdullah olan Şazeli, şimdi Somali bölgesi olan, o tarihteki Habeşistan yöresinde bir dergâh erbabı. 700’lü yıllarda tekkeden kovuluyor ve dağlara sürgün ediliyor. Yaşam mücadelesi sırasında kahve çekirdeklerini görüyor ve onları yiyerek hayatta kalıyor. Onu aramaya gelen ve öldüğünü düşünen dergâh arkadaşları Şazeli’yi görünce, nasıl olduğunu merak ediyor ve suda kaynattıkları kahvenin suyunu içiyorlar. O dönemler yaygın olan uyuz hastalığına yakalanan bu kişiler kahve suyunu içince iyileşiyorlar. Daha sonra Mocha’ya gelen Şazeli ve arkadaşlarının bu hikâyesi halk içinde duyulmaya ve merak uyandırmaya başlıyor. Böylece kahve keşfedilmiş oluyor. Buradan Yemen’e geçişi ve içecek olarak yaygın biçimde kullanılmaya başlaması ise tarihteki önemli dönüm noktalarından. Sonrasında ise bilindiği gibi 1517 yılında Yemen Valisi Özdemir Paşa ile Osmanlı topraklarına gelen kahve, Nurbanu Sultan’ın çabaları ile hızlı bir şekilde Venedik ve akabinde Viyana ile Avrupa’ya yayılıyor.

Kahve, Osmanlı topraklarına girip, günlük hayatın ve kültürün bir parçası olmaya başladıktan sonra biz de tarih boyunca ona hak ettiği değeri hep vermişiz. Nesilden nesile aktarılan belirli ritüellerle kahve sunumunu bir seremoniye çevirmişiz. Yanında su, reçel ve lokumla ikram ettiğimiz kahveyi; badem, kakule ve baharatlarla harmanlanan aromatik lezzetlerle zenginleştirmişiz.

Gelelim dünyaya… Adı kahve ile anılan diğer ülkelerde de kahveye özel seremoniler var mı? Bizimkinden farklı neler yapılıyor? Kahveye saygı kavramını yaşayan ve bunu ritüellerine yansıtan ülkelerin başında Etiyopya geliyor. Kahvenin anavatanı kabul edilen topraklarda ilk önce yirgacheffe, djimah veya sidamo gibi çekirdekler seçiliyor. Tütsü ve Afrika yerli müzik ezgileri törenin olmazsa olmazlarından. Bu törenlerin en az iki kişi ile yapılması gerekiyor. Katılanlar karşılıklı oturuyor, kahveyi yapacak kişi önce çiğ kahve çekirdeklerinden bir tane karşısındakine veriyor, sonra kendisi bir tane alıp sert ve tadı olmayan bu çekirdekleri yiyorlar. Buna ‘Afrika karşılaması’ adı veriliyor. Önlerinde yoğun bir kömür ateşi bulunuyor. Jebena denilen kilden yapılma testi, içindeki su ile kömür ateşinin ortasına konuyor ve su kaynamaya başlıyor. Bu testiler çeşitli renklerde boyanabiliyor. Afrika kültürlerinde aile ve kabile farklılıkları bile bu boyamalarda etkili. Su kaynarken bir kabın içinde kahve çekirdekleri kavrulmaya başlanıyor. Havanda dövülen karanfilin aroma vermesi için suya atılması da âdetten. Aynı anda kavurma işlemi yapılırken kabın içine kahvelerle beraber (kavrulma süresinin yarısı geçilmiş durumdayken) kakule, tarçın ve yerel baharatlardan birkaç çeşit ekleniyor. Bu, kahvenin kavrulurken değişik aromalar ile farklı lezzetler vermesi için önemli. Kavrulan kahve havanlarda dövülüyor ve kaynayan suyun içine atılıyor. Birkaç dakika demlenme süresinden sonra Jebena’nın ağız kısmına bir tülbent veya hindistancevizi lifleri ile bir filtrasyon yapılıyor, böylece telve bardağın içine gelmemiş oluyor. En sert haliyle kahve fincanlara dökülüyor. Sonrasında üzerine su ilave edilen kahve, ikinci demlenmesini alıyor ve tekrar fincanlara dolduruluyor. Bu haliyle daha yumuşamış ve seyrelmiş oluyor. Üçüncü demleme ise kahvenin tadının en azaldığı ve aromaların bitmeye başladığı kısım. Bu bölüme ‘bereka’ (yolluk) deniyor. Bu sunumu kadınlar en güzel elbiselerini giyerek yapıyorlar.

Her kültürde yeri var Avrupa’da ise seremonilerden söz etmek çok fazla mümkün olmasa da onlarda da ilginç keşif hikâyeleri olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin kaçan bir uçak sayesinde keşfedilen, soğuk havalarda içi ısıtan Irish coffee gibi… İsveçlilerin ‘fika’ adını verdikleri meşhur kahve molaları ve kahvenin yanında tükettikleri zencefilli kurabiyeleri pepparkakor gibi… Seremoni olarak sayılmasa da her ülkenin aynı kahveye verdikleri farklı isimlerle milliyetçiliklerini yansıtma çabalarını ve yerel tatlarla yarattıkları pek çok kahve türü olduğunu da hatırlatalım.

Benim de ‘Kahve seremonisi’ vardır😊 Hani, atalarımız ‘Bir fincan kahvenin 40 yıl hatırı vardır’ demişlerdi. Bence çok doğrudur çünkü kahve hatıraların kapısını açar, tutkular her yudumda titretir yüreği, hafızada ki sohbetin detayları sorgulanır ve her detayda keşkeler yankılanır.

Her sabah spordan sonrası aynı saatlerde mutlaka bir fincan kahveye ihtiyacım oluyor ve onsuz günümü başlayamıyorum. Kahve içtiğim zaman mutlu oluyorum, daha çok konsantrasyon olmaya yardımcı oluyor, baş ağrıma iyi geliyor…

Bunlar hepsi boşuna değildir!

Araştırmalara göre, kahve içtiğimiz zaman: kadınlarda depresyon riskini azaltır; beyni korur; prostat kanseri riskini azaltır; en yaygın cilt kanserini önler; bağışıklık sistemini güçlendirir; kalp hastalığı riskini azaltır; iyi bir idrar söktürücü; Alzheimer’ı önler; uzun yaşamın sırrıdır!

Aynı anda tek bir fincan kahve içerisinde bolca vitamin barındırıyor. Mesela, Vitamin B5 Panto Tenik Asit, Vitamin B2 riboflavin, Vitamin B3 niasin, magnezyum, potasyum ve mandanez.

Yani, sadece bir kahve içiyorsunuz değil, bir sürü vitamin ve mineral alıyorsunuzdur.

Ya SİZLER? Kahve içmeden gününüze hazır olabiliyor musunuz? Sizin için kahvenin anlamı nedir?

Şimdilik kahve ile kalın.

Unutmayın ki kahve mutluluk verir…