Kuzey Makedonya bağımsızlığının 33. yılını kutluyor

AA ÜSKÜP (AA) - Kuzey Makedonya, bağımsızlığını elde etmesinin çabucak akabinde kendine başta Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyeliği olmak üzere kimi stratejik amaçlar belirledi. NATO üyeliğine 2020’de ulaşan ülke, vakit zaman birçok maniyle karşılaşsa da gelecek devirde AB'ye tam üye olmayı hedefliyor. Bağımsızlık süreci Eski Yugoslavya'da 1990'lı yılların başında siyasi ayaklanmalar ve çatışmalar meydana gelirken, eski ismiyle Makedonya da bu gelişmeler sonucunda bağımsızlığını ilan etti. Kuzey Makedonya’da 8 Eylül 1991'de bağımsızlık referandumu düzenlendi ve halkın yüzde 95,3'ü ülkenin bağımsızlığı lehine oy kullandı. Ardından, başta Türkiye olmak üzere pek çok ülke, o dönemki ismiyle Makedonya'nın bağımsızlığını tanıdı. Bağımsız Makedonya'nın birinci Cumhurbaşkanı Kiro Gligorov olurken, ülke, 26 Nisan 1992'de kendi para ünitesi denara kavuştu, tıpkı yılın ağustos ayında da kendi ordusunu kurdu. Makedonya, 8 Nisan 1993'te Birleşmiş Milletler (BM) Genel Konseyinde yapılan oylamada oy birliğiyle BM üyeliğine kabul edildi lakin güney komşusu Yunanistan'ın itirazı sonucu süreksiz referans olarak "Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya" ismiyle üyeliğe alındı. İsim değişikliği İki komşu ülke Makedonya ile Yunanistan ortasındaki isim sıkıntısının tahlile kavuşturulması için müzakereler yıllarca kesintilere uğrasa da farklı vakitlerde devam etti. BM arabuluculuğunda yapılan müzakerelerin akabinde iki ülke ortasında Haziran 2018'de Prespa Muahedesi imzalandı. İsim probleminin tahlili ve stratejik partnerlik mutabakatı olarak bilinen muahedeye nazaran, Makedonya ismini "Kuzey Makedonya" olarak değiştirecekti, bu kapsamda referandum Eylül 2018'de yapıldı. Referandumda "Makedonya ile Yunanistan ortasındaki muahedeyi kabul ederek AB ve NATO üyeliğine var mısınız?" sorusu yöneltilen halkın yüzde 91,46'sı "evet" oyu kullandı. Oylama, periyodun muhalefeti tarafından boykot edildi ve iştirak yüzde 36,91'de kaldı. AB müzakereleri Kuzey Makedonya batıdaki komşusu Arnavutluk ile birlikte 19 Temmuz 2022'de AB ile iştirak müzakerelerine başladı. 2005'te "aday ülke" statüsü verilen Kuzey Makedonya'nın, Bulgaristan ile imzalanan ikili protokolden kaynaklanan gerekli anayasal değişikliklerin yapılmasının akabinde AB üyeliği için fasılları açmaya başlaması öngörülüyor. AB ile 2022’de birinci hükümetler ortası konferansı yaparak iştirak müzakerelerine başlayan Kuzey Makedonya'nın, öteki konuların yanı sıra Bulgarları Anayasa'sına dahil etmesi gerekiyor. Bulgarları Anayasa'ya dahil etmeden AB ile fasıl açamayan Kuzey Makedonya'da bunun gerçekleşmesi için de 120 sandalyeli Meclis'in 3'te 2 çoğunluğuna, yani 80 milletvekiline gereksinim var. Planlanan değişikliklere nazaran Anayasa'da yer alan "Kuzey Makedonya vatandaşları; Makedon, Arnavut, Türk, Ulah, Sırp, Romen, Boşnak" sözüne, "Bulgar, Hırvat, Karadağlı, Sloven, Yahudi ve Mısırlı" sözünün de eklenmesi gerekiyor. Yeni cumhurbaşkanı ve yeni hükümet Kuzey Makedonya’da bu yıl 8 Mayıs’ta düzenlenen cumhurbaşkanı seçimi sonucunda Gordana Siljanovska Davkova, ülkenin birinci bayan cumhurbaşkanı olarak görevine başladı. Davkova, cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tipi ile birebir tarihte düzenlenen parlamento seçimlerinde birinci parti çıkarak, daha sonra hükümeti kuran İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliğinin (VMRO-DPMNE) öncülüğündeki ittifak tarafından aday gösterildi. 2018 yılındaki isim değişikliği referandumuna da karşı çıkan VMRO-DPMNE’nin yeni periyotta başta AB münasebetleri olmak üzere komşularla bağlantılarda nasıl bir yol izleyeceği merak konusu.
Muhabir: Dzihat Aliju