Myanmar’da 7’nci yılına giren kitlesel şiddetin etraf ülkelere tesiri sürüyor

AA İSTANBUL (AA) - Myanmar'da ordunun atakları nedeniyle yüz binlerce Arakanlı Müslüman'ın (Rohingya) meskenlerini terk etmelerinin 7'nci yıl dönümünde, ülkedeki çatışmalar komşu ülkeler Tayland, Bangladeş ve Hindistan ile Arakanlı Müslümanların sığındığı başka ülkeler Malezya ve Endonezya'yı etkilemeye devam ediyor. Arakan eyaletindeki hudut karakollarına düzenlenen eş vakitli taarruzları münasebet gösteren Myanmar ordusu ve Budist milliyetçiler, 25 Ağustos 2017'de Arakanlı Müslümanlara karşı kitlesel şiddet aksiyonları başlattı. Ekim 2023'te Myanmar Ulusal Demokratik İttifak Ordusu (MNDAA), Budist Arakan Ordusu ve Ta'ang Ulusal Kurtuluş Ordusundan silahlı kümeleri bünyesinde toplayan "Üç Kardeşler İttifakı"nın Myanmar ordusuna karşı başlattığı hücumlar da bölgede sivil hayatı olumsuz etkiliyor. AA muhabiri, Arakanlı Müslümanlara karşı kitlesel şiddet hareketlerinin 7'nci yıl dönümünde, Myanmar'daki çatışmalar, çatışmaların etraf ülkeler ve sivillere tesirleri hakkındaki son gelişmeleri derledi. 1,1 milyondan fazla Arakanlı Müslüman sığınmacı konumunda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) datalarına nazaran, Myanmar'daki çatışmalar nedeniyle 1,3 milyondan fazla Myanmarlı etraf ülkelere sığınırken bunların 1,1 milyonundan fazlasını Arakanlı Müslümanlar oluşturuyor. Ülke içinde yerinden edilenlerin sayısı da yaklaşık 2,6 milyon. Bangladeş'te 981 bin 65, Malezya'da 107 bin 700, Hindistan'da 22 bin 600 ve Endonezya'da yaklaşık 2 bin Arakanlı Müslüman sığınmacı bulunuyor. Uzun vakittir bölgede yaşamalarına karşın ülkede "tanınmış etnik gruplardan" sayılmayan Arakanlı Müslümanlar için "devletsizlik" de büyük sorun teşkil ediyor. Birleşmiş Milletlere (BM) nazaran, Myanmar'da 632 bin 800'den fazla Arakanlı Müslüman, "devletsiz" sayılıyor. Arakanlı Müslümanlar, Myanmar vatandaşı olarak kabul edilmedikleri için temel insan haklarından da mahrum formda hayata tutunmaya çalışıyor. Uluslararası toplum Arakanlı Müslümanlara yönelik etnik paklığa karşı reaksiyon gösterirken Myanmar'da askeri idare 31 Temmuz'da harikulâde hali 6 ay uzattığını duyurdu. Böylelikle askeri idare, 2021'de ilan edilen harikulâde hali 6'ncı defa uzatmış oldu. Ülkedeki çatışmalar bölgeyi tesiri altına alıyor Myanmar ordusu ve cunta zıddı silahlı kümeler ortasında hudut bölgelerinde tesirini gösteren çatışmalar etraf ülkelere de tesir ediyor. Myanmar'da 6 Şubat'ta ordu ile askeri idare zıddı silahlı kümeler ortasındaki çatışmalar sırasında hudut ötesinden atılan havan mermisi Bangladeş hudutları içine düşerek 2 kişinin vefatına neden oldu. Akabinde Bangladeş, Myanmar'ın Dakka Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığına çağırdı. Bangladeş'te eski Başbakan Pir Hasina Vecid'in 5 Ağustos'ta istifa etmesi ve ülkeden ayrılmasının akabinde süreksiz hükümetin kurulmasıyla bu ülkeye sığınan Arakanlı Müslümanların durumu da merak konusu oldu. Geçici hükümete başdanışman sıfatıyla başkanlık eden Muhammed Yunus, 19 Ağustos'ta, "Hükümetimiz, Bangladeş'e sığınan milyonu aşkın Arakanlıyı desteklemeye devam edecektir." dedi. Bangladeş, 15 Şubat'tan bu yana, Myanmar'daki askeri idare ile ordu tersi silahlı kümeler ortasındaki çatışmalardan kaçıp ülkeye sığınan yaklaşık 750 asker ve polisi de ülkesine iade etti. Myanmar ile 1600 kilometrelik sonu paylaşan Hindistan da ülkedeki şiddet ve istikrarsızlıktan tasa duyuyor. Hindistan sonundaki Arunaçal Pradeş, Nagaland, Manipur ve Mizoram eyaletlerinin, Myanmar'daki çatışmalardan etkileniyor. 26 Haziran'da Myanmar'da askeri idarenin Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Than Swe ile görüşen Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar, Myanmar'daki şiddet ve istikrarsızlığın, Hindistan'ın hudut bölgelerini etkilediğini vurgulayarak ülkede demokratik geçiş sürecine en erken vakitte dönülmesi daveti yaptı. Tayland'da uyuşturucuyla uğraş vazife gücü 8 Temmuz'da, Myanmar'da orduyla çatışan birtakım silahlı etnik kümelerin finansman yaratmak hedefiyle Tayland'da yahut Tayland üzerinden uyuşturucu ticareti yaptığını açıkladı. Myanmar'dan gelen son haberlerde ordunun "Üç Kardeşler İttifakı"na karşı kayıplar yaşadığı belirtiliyor. Uluslararası tertiplerin gündeminde Myanmar Güneydoğu Asya Uluslar Birliğinden (ASEAN) ismini vermek istemeyen 2 diplomat, 2026'da organizasyonun dönem başkanı olması planlanan Myanmar'a ülkedeki iç kaos nedeniyle başkanlık için müsaade verilmeyeceğini tez etti. Gambiya'nın Myanmar'a karşı, Arakanlı Müslümanlara yönelik soykırımının soruşturulmasına ait Milletlerarası Adalet Divanında (UAD) açtığı dava sürerken Maldivler, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, Hollanda ve İngiltere 3 Temmuz'da davaya müdahil oldu. BM, Myanmar ordusunun sivil gayelere yönelik hava akınlarının daima arttığına işaret ederken BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Myanmar'da askeri darbenin yapıldığı Şubat 2021'den 18 Haziran 2024'e kadar ordu tarafından yaklaşık 5 bin 280 sivilin öldürüldüğünü söyledi. Türk ayrıyeten, Myanmar'da besine ve suya erişim olmadığını kaydederek "Ordunun insani yardım erişimini daima olarak reddetmesinin daha pek çok acımasız sonucu görülemiyor ve gereğince rapor edilmiyor." dedi. Mülteci kampında hayatın zorlukları Ülkelerinden büyük zorluklarla kaçarak kampa ulaşan Arakanlı mülteciler, burada da hayati tehlikelerle karşı karşıya kalıyor. Kampta ağır olarak bambu ve branda kullanılması, yangınların süratle yayılmasına yol açıyor ve bu durum mülteciler için büyük risk oluşturuyor. Bangladeş'teki Cox's Bazar kentinde İtfaiye Müdür Yardımcısı Atish Chakma, 7 Ocak'ta çıkan yangında en az 1040 mülteci çadırının büsbütün yandığını açıkladı. Kelam konusu yangında 5-6 bin mültecinin ise evsiz kaldığı kaydedildi. Ayrıca, kampta yaşayan mülteciler, ülkede tesirli olan muson yağmurları nedeniyle vakit zaman sel ve toprak kayması tehlikesiyle de karşı karşıya kalıyor. Bangladeş'teki mülteci kampında Hepatit C tehlikesi Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) mayıs ayında yayınladığı rapora nazaran, Arakanlı Müslümanların sığındığı Cox's Bazar'daki mülteci kampında Hepatit C virüsünün bulaşma sıklığında artış gözlemlendi. DSÖ'nün Cox's Bazar'daki Hepatit C virüsü kuşkusu bulunan 725 Arakanlı Müslümandan aldığı örnekler sonucunda 535 kişinin testi müspet çıktı. Test edilen 80 gebe bayanın 62'sinde de (yüzde 77,5) Hepatit C virüsü saptandığı belirtilen raporda, olumluluk oranının gebe bayanlar ortasında daha yüksek olduğu vurgulandı.
Muhabir: İbrahim Hamdi Hacıcaferoğlu,Sercan İrkin