Pak güç gayeleri ve iklim taahhütleri nükleer güce dayanağı güçlendirdi

AA İSTANBUL (AA) - İklim değişikliği ve global ısınmayla çaba kapsamında iktisadını karbondan arındırmak isteyen birçok ülke, net sıfır emisyon taahhüdünde bulunurken bu durum, pak güç muhtaçlığını da ortaya çıkardı. Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle yaşanan güç güvenliği kaygılarının de pak güce geçiş sürecini hızlandırması, düşük karbonlu elektrik üretimine imkan sağlayan nükleer güç kullanımını birçok ülkenin gündeminde üst sıralara taşıdı. Dubai'de geçen yıl düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Kontratı 28'inci Taraflar Konferansı'nda (COP28) iştirakçi 22 ülke, net sıfır emisyon amacı için 2050'ye kadar nükleer güç kapasitelerini üç katına çıkarma taahhüdünde bulunmuştu. Bu yıl da Brüksel'de Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve Belçika hükümetinin konut sahipliğinde birinci sefer düzenlenen Nükleer Güç Tepesi'nde de buna dayanak veren 30'un üzerinde ülke, mevcut reaktörlerin ömrünün uzatılması, yatırımları finanse edecek şartların sağlanması, yeni nükleer güç santrallerinin inşası ve küçük modüler reaktörlerin (SMR) kurulmasında birlikte çalışmayı taahhüt etti. Paris İklim Mutabakatı'na 2021'de taraf olan ve 2053 için net sıfır emisyon maksadı ilan eden Türkiye de nükleer güçte 2050'ye kadar 20 bin megavat kurulu güce ulaşmayı hedefliyor. Nükleer güce artan dayanak kesim için bir fırsat Londra merkezli fikir kuruluşu Yeni Nükleer İzleme Enstitüsü (NNWI) Başkanı Tim Yeo, AA muhabirine, bugün nükleer güce takviyenin 10-20 yıl öncesine kıyasla çok daha fazla olduğunu ve bunun, kesim için büyük fırsat olduğunu söyledi. Yeo, bu fırsatın değerlendirilebilmesi için atılması gereken adımlara ait, "Her şeyden evvel, standartların daha fazla uyumlaştırılmasına ve daha fazla milletlerarası işbirliğine gereksinimimiz var. 'Tek bir nükleer güç santrali değil, dört, altı yahut on santral inşa edeceğiz' diyecek ülkelere muhtaçlığımız var. Zira maliyetleri lakin bu formda azaltabilirsiniz. Maliyet, nükleer gücün yaygınlaşmasının önündeki en büyük mani." tabirlerini kullandı. Dünya genelinde elektrik talebi artarken nükleer güç kapasitesinin düştüğüne dikkati çeken Yeo, "Çin ve Rusya üzere ülkelerin büyük yatırımlarına rağmen Batı dünyasının büyük bir kısmında yatırımlar yavaşladı. Birleşik Krallık'ın nükleere yatırım yapan bir ülke olduğunu söylemekten memnuniyet duyuyorum fakat bu yatırım artışının gerçekleştiğini görmemiz gerekiyor. Global elektriğin en az dörtte birinin nükleer güçten üretilmesi gerekiyor." diye konuştu. Türkiye'nin nükleer güç hedefi Yeo, Türkiye'yi nükleer güç yatırımları için attığı adımlar nedeniyle kutlayarak, bunun yalnızca Türkiye için değil, komşuları için de kusursuz olduğunu ve tüm dünyaya örnek teşkil ettiğini kaydetti. Birçok ülkenin birinci nükleer güç projesini geliştirirken gecikmeler yaşayabildiğini belirten Yeo, "Türkiye'de nükleer güce duyulan muhtaçlığın kabul gördüğüne inanıyorum. Bu, çok kıymetli bir başlangıç. Birçok ülkenin sürecin nasıl ilerlediğini görmek için dikkatle izleyeceği bir örnek. Başarılı bir halde, vaktinde ve bütçeye uygun olarak teslim edilirse yalnızca Türkiye'de değil, tüm bölgede nükleer güç kapasitesine yönelik yatırım talebini artıracaktır." değerlendirmesinde bulundu. Yeo, bu periyodun nükleer güç sanayisi için büyük bir fırsat sunduğuna değinerek "Sadece Türkiye'de değil, dünya genelinde nükleer güce daha fazla dayanak var. Bu anı yeterli değerlendirmeliyiz zira vakit bizden yana değil ve iklim değişikliği insan hayatı için bir tehdit." dedi. SMR ile nükleer gücün kullanım alanı genişliyor SMR'lerin yaygınlaşma suratının ve maliyet düşüşüne katkısının şimdi net olarak bilinmediğini lakin kesimin değerli bir kesimi olacağına dikkati çeken Yeo, "Bu sürecin başlaması birkaç yılı alacaktır. Lakin 2030 prestijiyle SMR'lerin süratle arttığını görmeyi bekliyoruz. Bu, maliyetlerin azalmasına yardımcı olacaktır. Münasebetiyle SMR'ler üzere yeni teknolojilere olan talebin artacağı manasına geliyor." diye konuştu. Yeo, SMR ile gücün küçük yerleşim yerlerine de ulaştırılabildiğini lisana getirerek bu teknolojinin büyük ölçekli santrallere kıyasla daha az elektrik üretimi sağladığını fakat sayesinde kullanım alanının genişlediğini anlattı. Yenilenebilir güç ve nükleer güç işbirliği Yenilenebilir güç kesiminde, bilhassa süratli kapasite artışlarının yaşandığı güneş ve rüzgar gücü alanlarında karşılaşılan en önemli zorluğun bu teknolojilerin kesintili güç sağlaması olduğunu belirten Yeo, kelamlarını şöyle tamamladı: "Bu kaynaklar 24 saat güç garantisi veremiyorlar. Nükleer ve yenilenebilir güç ortasında doğal bir iştirak olması gerekir. Zira en çağdaş nükleer teknolojiler talepteki çeşitli değişimlerle başa çıkabilir. Geçtiğimiz yüzyıldaki birinci nükleer güç santralleri tam vakitli olarak olabildiğince çok fazla çalıştırılmak zorundaydı. Artık daha esnek teknolojilere sahibiz ve bunlar yenilenebilir güç şirketleriyle başarılı bir iştirak oluşturabilir."
Muhabir: Firdevs Yüksel