Petrol ticaretinde yuanın, ABD dolarının yerine geçmesinin “uzun zaman” alması bekleniyor

AA ANKARA (AA) - Suudi Arabistan'ın Çin ile işbirliğini yeni alanlara taşıma maksatları kapsamında "petro-yuan"ın milletlerarası ölçekte benimsenmesi konusunun 16. BRICS Tepesi'nde gündeme geleceğine yönelik beklentiler, ABD dolarının global emtia piyasalarındaki hakimiyetini sekteye uğratabileceğine ait telaşları güçlendirse de uzmanlar bu durumun vakit alacağını söz ediyor. Zirve kapsamında Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika gibi birçok ülkenin lideri 22-24 Ekim'de Rusya'nın Kazan kentinde bir ortaya gelecek. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Etiyopya, İran, Mısır ve Suudi Arabistan üzere petrol üreten ülkelerin dahil olmasıyla üye sayısı 10'a yükselen ekonomik işbirliği kümesi BRICS'in tepede ele alacağı bahisler stratejik ehemmiyet taşıyor. Dünyanın en büyük petrol ihracatçısı pozisyonundaki Suudi Arabistan'ın alternatif global fiyatlandırma tekniklerini değerlendireceğine yönelik açıklamalarının dorukta ele alınması bekleniyor. Merkez Bankası Dijital Para Ünitesi'nin (CBDC) memleketler arası ödemelerdeki kullanımını araştırmak ve desteklemek emeliyle geliştirilen Project mBridge'e de katılan Suudi Arabistan, memleketler arası petrol piyasasında "petro-dolar" yerine "petro-yuan" kullanımına açık olduğuna ait açıklamalarda bulunmuştu. Suudi Arabistan Sanayi ve Maden Kaynakları Bakanı Bender bin İbrahim el-Hureyf, Çin'in Guangdong eyaleti ile Hong Kong Özel İdari Bölgesi'ne yaptığı ziyaret sırasında South China Morning Post gazetesine verdiği mülakatta, petrol ticaretinde Çin para ünitesinin kullanımının genişletilebileceğini ve "petro-yuan fikrine kapalı olmadıklarını" tabir etmişti. "Petro-yuan' kullanımına geçiş kolay olmayacak" Washington Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü Konuk Öğretim Üyesi Kate Dourian, AA muhabirine, güç kesiminin ötesinde gelişen ikili münasebetler ve Suudi Arabistan'daki Çin yatırımlarının ölçeği nedeniyle, Çin renminbisinde daha fazla süreç görülebileceğini, lakin bunun "petro-dolar"ın yerini almasının beklenen olmadığını söyledi. Dourian, Suudi Arabistan riyali dolara sabitlendiği için Riyad'ın doları zayıflatacak sert bir atılım yapmaktan kaçınacağını ve dolar bazlı petrol satışlarından vazgeçmenin kolay olmayacağını lisana getirdi. Ayrıca "petro-yuan"ın, "petro-dolar" yerine kullanıldığı bir senaryoda doların yuan karşısında güçlenmesi durumunda satıcının döviz kuru riskini de hesaba katması gerekeceğine dikkati çeken Dourian, "Çin'in ekonomik büyümesi eskisi kadar güçlü değil ve bunun ülkenin petrol talebi üzerinde tesirli olacağını da unutmamak gerekir." dedi. Kate Dourian, doların ülkeler ortasında güç olarak kullanılmasının Suudi Arabistan'ı başka alternatifleri değerlendirmeye sevk ettiğini vurgulayarak, "Doların kullanımını azaltma süreci yavaş yavaş gerçekleşiyor lakin gereğince dönüştürülebilir olmayan Çin resmi parası renminbinin, dünyanın rezerv para ünitesi olarak doların yerini alması uzun vakit alacak." değerlendirmesinde bulundu. Doların döviz piyasasındaki hissesi azalmış olsa da hala dünyanın baskın para ünitesi olduğunu vurgulayan Dourian, kelamlarını şöyle sürdürdü: "Doların global döviz piyasasındaki hissesi, 2000'de yüzde 72 iken şu anda yüzde 60 civarında. Renminbi ise birebir devirde sıfırdan yüzde 2,6'ya çıkmış durumda. Bu nedenle, doların hakimiyetine meydan okumak yahut yerine geçecek bir para ünitesi bulmak için rastgele bir teşebbüsün vakit alacağını söylemek mümkün, ayrıyeten bu türlü bir gayretin başarılı olacağı da kesin değil." "CBDC, yuanın uzun vadede dolarla rekabet edebilmesinin tek yolu" Londra merkezli güç enformasyon şirketi Energy Intelligence Group'un Petrol Piyasaları Ekonomisti Julien Mathonniere de öncelikle Çin'in "petro-yuan"a geçmek istemesinin altında yatan sebeplerin sorgulanması gerektiğinin altını çizdi. Mathonniere, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın akabinde Moskova'ya yönelik yaptırımların, Çin için bir "uyandırma çağrısı" niteliğinde olduğuna işaret ederek, "Pekin, ABD ile uyuşmazlık durumunda misal yaptırımlara maruz kalmak istemediği için kendisini Batı merkezli finans sisteminden çıkarmaya çalışıyor. Bu nedenle Çin, yaklaşık 2015'ten bu yana sessizce para ünitesini memleketler arası yapmaya çalışıyor." sözünü kullandı. Son birkaç yılda renminbinin global ticaret anlaşmalarındaki hissesi yüzde 1'den yüzde 5'e yükselse de avro ve doların hala çok gerisinde olduğunu belirten Mathonniere, doların her ticaret muahedesinde merkezi pozisyonda olduğunu hatırlattı. CBDC'nin, yuanın uzun vadede dolarla rekabet edebilmesinin tek yolu olduğuna dikkati çeken Mathonniere, "Eğer bu olursa, alıcılar petrolü hem dolarla hem de yuanla ödeyebilir ve ticari süreçlerini gerçekleştirmek için ikisi ortasında en ucuz seçeneği tercih edebilir. Bu da Çin'in para ünitesi açısından biraz egemenlik kazanacağı manasına gelir zira merkez bankası şu anda olduğu üzere petrol ve başka emtiaları ödemek için büyük ölçüde doları, rezervinde tutmak zorunda kalmaz." görüşünü paylaştı. Julien Mathonniere, yuanın, memleketler arası rezerv para ünitesi haline gelmesi durumunda Çin'in şu anda olduğu üzere ticaret fazlası vermesini imkansız kılacağına işaret ederek, "Bu, dünyanın en büyük ticaret fazlasını verdiği için Çin'in o kadar çok yuan almasına sebep olacak ki bu devasa fazlalığı hareket ettirmek büyük dengesizlikler yaratacak, döviz kurlarını etkileyecek ve dünyanın her yerinde para siyasetlerinin istikrarsızlaşmasına yol açacak." diye konuştu.
Muhabir: His Alhan