Ressam İhtilal Erbil halı müzesi kurmayı planlıyor

AA ANKARA (AA) - Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenen Ankara Kültür Yolu Şenliği kapsamında ATO Congresium'da Klasik Türk El Sanatları Vakfınca (GESAV) "Asya'dan Anadolu'ya Türk El Halısı" isimli stant meraklılarıyla buluştu. Sergide klâsik Türk halılarının yanı sıra ressam İhtilal Erbil'in tablolarından birebir dokunan 8 kesim ipek halıda yer aldı. Ressam İhtilal Erbil, stantta AA muhabirine yaptığı açıklamada, halıya ilgisinde Uşak doğumlu olmasının hissesi olduğunu söyledi. Babasının misyonu gereği Uşak'ta 5 yaşına kadar kaldığını, çocukluğunda halı dokuyanları görmesinin kendisinde izler bıraktığını belirten Erbil, "Uşak'ta konutların girişlerindeki holde sağlı, sollu halı tezgahları bulunurdu. Halam kardeşimle sünnet düğünümüzde bir halıyı ikram olarak yollamıştı. Önde bir eşek üzerinde kervan başı, artta iki deve. 80'e 60 boyutlarında bir halıydı. Hala saklarım." dedi. Erbil, ilerleyen devirlerde Anadolu'yu dolaştığında Türkiye'de bir muazzam bir "halı mucizesi" olduğunu belirterek, "Her bölgede kendine has renkler, kompozisyonlar, harika bir teknik. Mimar Sinan Üniversitesine girdiğimde ve sanatçı olma yolunda ilerlediğimde halının pahasını anlamaya başladım. Dünyada büyük müzelerde çağdaş sanatkarların yapıtlarını halıya dokutturduklarını gördüm. Türkiye'deki sanatkarlar neden halıları küçümsediler, neden tanımıyorlar?" sözünü kullandı. "Nakkaş Osman'ın bir sınırı ile ressam Mondrian'ın resmi tıpkı seviyede" Cumhuriyet devri Türk ressamlarının Fransa başta olmak üzere eğitim için yurt dışına gittiklerini, bunlardan birisinin de Nurullah Berk olduğunu anlatan Erbil, kelamlarını şöyle sürdürdü: "Nurullah Berk, Fransa'ya gittiğinde Picasso ile tanışıyor. Picasso ona 'Siz çizgi sanatını güzel incelediniz mi?' diyor. Picasso dünyanın neresinde ne var biliyor. Nakkaş Osman'ın bir çizgisi ile ressam Piet Mondrian'ın fotoğrafını birebir düzeyde görüyorum. Halbuki Nakkaş Osman, Mondrian'dan 3 yüzyıl evvel yaşadı. Mondrian nakkaşın yapıtlarını biraz süslemiş yalnızca. Demiyorum ki Batı sanatının pek çok ekolü Osmanlı sanatını gördü de oldu, ancak bir sezinlenmenin olduğu görülüyor." "Halının neferi olarak buna kendimi adadım" Hat, halı, kilim sanatının tüm Türkiye'ye yayılmasının çok özel olduğunu kıymetlendiren Erbil, "Ben halıya tutkuyla bağlı olduğum için halı tekniğiyle fotoğraflar nasıl duracak diye merak ediyordum. El halıcılığındaki teknik, işçiliğin bu topraklarda yetişmiş olması çok değerli. Öbür hiçbir coğrafyada yok. Halıları tanıtmak gerekli." diye konuştu. Erbil, Bakü'de bir halı müzesine gittiğini, burada çocuklara halıcılığı gösterdiklerini ve bir halı galerisi bulunduğunu lisana getirerek, şu sözleri kullandı: "Türkiye'de halı müzeleri açılsın. Meslek yüksek okullarında halıcılık kısımları olsun. Halı dokuyanlar kalmadı. Bu tekniği bilenler gidiyor, yerine gelmiyorlar. Ben halının neferi olarak buna kendimi adadım. Devlet büyükleri ile görüştükten sonra büyük bir halı müzesinin İstanbul yahut Ankara'da açılmasıyla burada hem halıyı tanıtacağız hem de klasik Türk sanatının Osmanlı'yla birlikte yok olduğunu düşünenler de mahcup olacaklar." "Sadece sipariş üzerine çalışan halı tezgahları ayakta duruyor" Geleneksel Türk El Sanatları Vakfı (GESAV) Başkanı Kerim Sefer, vakfı 1989'da 2 bine yakın klasik el sanatları üreticisiyle kurduklarını, tüm el sanatlarını kalkındırmayı amaçlayan çok sayıda stant açtıklarını söyledi. Dört nesildir halıcılık ve halı koleksiyonerliği yaptıklarını söyleyen Sefer, Türk halılarının 13. yüzyıldan itibaren Avrupa'da ün kazandığını, 16.yüzyıldan itibaren Anadolu'dan dünyaya halı ticaretin arttığını belirtti. Sefer, 19. yüzyılın sonlarında yani Osmanlı'nın son periyotlarından itibaren halı üretiminde yavaşlamanın olduğunu, Cumhuriyet periyodunda ise halı üretimindeki en büyük gelişmenin Sümer Halı ile yaşandığını anımsattı. Kerim Sefer, "Bugün Türkiye halıcılıkta içler acısı durumda. Binlerce tezgahtan artık çok azı üretim yapıyor. Yalnızca sipariş üzerine çalışan halı tezgahları ayakta duruyor. 'Üreteyim, satayım' diyen kesim büsbütün yok oldu. Bir üretimin devam edebilmesi için halının çıktığı dakika satılması gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu. "Tüm dünyanın tanıdığı halıları genç kuşaklara göstermeliyiz" Türkiye'de evvelce halıların çeyizlik için alındığını, meğer bugün genç kuşağın halı kültürüyle ilgilenmediğini tabir eden Sefer, "Üreticiler ve devlet bu durumu ele almalı. Bu kültüre sahip çıkmalıyız. Tüm dünyanın tanıdığı halıları genç kuşaklara göstermeliyiz, tanıtmalı ve sevdirmeliyiz ki talep olabilsin." diye konuştu. Devrim Erbil'in resme, halı tutkusuna ve halıcılığa verdiği değer hasebiyle tablolarının birebir örneğiyle halı yaptıklarını belirten Sefer, "Devrim Erbil Hocamızın çok sayıda tablosundan halı dokuduk. 136'ya 132 boyutlarındaki tablosundan halı dokuduk. 2 kızımız 2,5 senede dokudu, ipek bir halı ve 1 metrekaresinde bir milyon düğüm vardır. El halıcılığı büyük emektir." bilgisini paylaştı.
Muhabir: Yasemin Kalyoncuoğlu