SERKA Destekli Kazıda, Anadolu’da İlk Suda Doğum Tespit Edildi

ERCÜMENT DAŞDELEN / KARS (BHA) -  Serhat Kalkınma Ajansı'nın desteğiyle, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde kayıtlı bulunan Kars'taki Ani Arkeolojik Alanı'ndaki kazı çalışmalarında Anadolu'daki ilk suda doğum tespit edildi. SERKA'nın 2019 yılındaki mali destek programında yaklaşık 400 bin TL destek almaya hak kazanan "Ani Büyük Hamam ve Çevresinin Kazı, Rölöve, Restitüsyon Projesi" kapsamında yapılan kazı çalışmaları devam ediyor. Proje ile Selçuklu döneminde inşa edilen Büyük Hamam'ın ve çevresinde yeni eserlerin ortaya çıkarılması ve Ani'yi ziyaret eden turistlerin kentte kalma sürelerinin uzatılması hedefleniyor. UNESCO tarafından 2016'da Dünya Miras Listesi'ne kaydedilen Ani'de, Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ani Örenyeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan öncülüğünde yürütülen kazı çalışmalarına 20 üniversiteden bilim insanları ile sanat tarihçileri ve öğrenciler katılıyor. Devam eden kazı çalışmalarında geçtiğimiz yıl yeni bir Selçuklu Mescidi bulunmuştu. Bu yıl devam eden kazılarda ise, Türk ilim adamı ve şairlerinden Anili Kadı Burhaneddin-i Anevi'nin doğumundan bahsettiği Selçuklu dönemine ait büyük hamamda taş küvet ortaya çıkarıldı. Ani'deki kazı çalışmalarının beş ayrı noktada devam ettiğini belirten Arslan, 'Anili Türk ilim adamı ve şairlerinden olan Kadı Burhaneddin-i Anevi, günümüzde tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan 'Enisü'l-Kulub' adlı eserinin önsözünde hayatını anlatırken 1143 yılında Ani'deki Büyük Hamam'da dünyaya geldiğini dile getirir. Yazarın ifadeleriyle bu doğum şöyle gerçekleşir: 'Babası Mesud'un sırasıyla beş kızı olur ve ardından annesi Kadı Burhaneddin'e gebe kalır. Annesinin doğum süreci oldukça sancılı geçer ve 1143-44 yılında hekim tavsiyesiyle Ani'deki büyük hamamda doğar.' Kadı Burhaneddin'in doğum sürecindeki 'hekim tavsiyesi' ve 'hamam' gibi kilit ifadeler, bize burada suda doğum uygulamasının gerçekleştiğini göstermektedir' şeklinde konuştu.  

"SUDA DOĞUMUN İLK ÖRNEKLERİNDEN BİRİ"

Arslan, kazı çalışmalarında böyle bir taş küvetin varlığını da aradıklarını ve taş küveti tespit ettiklerini belirterek, şunları söyledi: "Her ne kadar Mısır hiyerogliflerinde (Antik döneme ait yazı sistemi) suda doğumla ilgili sahnelerin olduğu belirtilse de söz konusu sahneler suda doğumu değil, normal doğum sahnelerini içerir. Mısır firavunlarının suda doğum yöntemiyle doğduğuna dair iddialar ise efsaneden öteye geçemez. Literatürde, dünyadaki ilk suda doğumun 1803 yılında Fransa'da gerçekleştiği bilinir. Halbuki hem Anili Kadı Burhaneddin'in doğumuna ilişkin bilgiler hem de kazılarımızda ortaya çıkardığımız taş küvet, dünyadaki ilk suda doğum örneklerinden birinin 12. yüzyılda Anadolu'da uygulandığını ortaya koymaktadır. Aynı zamanda bu uygulama Türk kültür ve medeniyeti ile Türk tıbbının 12. yüzyılda eriştiği seviyeyi göstermesi açısından oldukça önemlidir. Söz konusu taş küvet, hamamın güneydoğu köşesindeki kubbeyle örtülü ılıklık mekanının kuzeybatı köşesindedir. 1,93 metre uzunluğunda, 1,40 metre genişliğinde ve 50 cm derinliğinde dikdörtgen planlıdır. Küvete, batısındaki soğukluk mekanından künklerle su akışı sağlanmıştır. Küvetin su gideri ise doğusundadır ve küvetin içi tamamen sivalıdır." Arslan, sürdürülen kazı çalışmalarında sona gelindiğini kaydetti.