Silivri’de görülen su samuru Marmara Denizi’nin sıhhati için umut oldu

AA İSTANBUL (AA) - Dünya genelinde 13 su samuru çeşidi bulunurken Türkiye'de bu cinslerden yalnızca Avrasya su samuru (lutra lutra) görülüyor. Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'da yayılım gösteren, akarsu, ırmak, göl, bataklık ve deniz kıyısı üzere çeşitli sucul habitatlarda yaşayan Avrasya su samuru, 2020'de Memleketler arası Doğayı Muhafaza Birliği'nin (IUCN) "Tehlike Altındaki Çeşitlerin Kırmızı Listesi"ne girdi ve "tehlikeye yakın" kategorisinde listelendi. Denizlerdeki ve akarsulardaki kirlenme nedeniyle habitatları tehdit altında olan tıp, geçen hafta İstanbul'un Silivri ilçesi kıyılarında görüldü ve etraftaki şahıslar tarafından cep telefonu kameralarıyla kaydedildi. AA muhabirinin sorularını yanıtlayan SAD Kurucu Üyesi ve Yönetim Kurulu Üyesi Cem Orkun Kıraç, su samurunun, esasen tatlı su ekosistemlerine bağlı ve denizleri sırf belirli devirlerde kullanan bir canlı olduğunu, hem Avrupa'da hem de Türkiye'deki tatlı su sistemlerinde, dağlardan, vadilerden inen, hala doğallığını koruyan ırmak ve dereler üzere akan sularda görülebildiğini belirtti. Su samurunun denize açılarak avlandığını ve sonrasında tatlı su sistemlerine geri döndüğünü kaydeden Kıraç, "Bu tıp, Marmara'da birçok dere, çay, ırmak üzere akarsu sisteminde yaşıyor, illa büyük akarsu sistemi olmasına gerek yok, tersine küçük çaylarda ve derelerde de yaşayabilen bir canlıdır. Sucul, göğüslü bir canlıdır, yaklaşık uzunluğu kuyruğuyla birlikte 1 metre civarındadır ve etoburdur ve çoğunlukla balıkla beslenir." bilgisini verdi. "Daha çok Karadeniz, Ege ve Akdeniz'de bulunur" Türün Marmara Denizi'nde görülmesinin değerli olduğunu tabir eden Kıraç, şu değerlendirmeleri paylaştı: "Bu çeşit Marmara'da izafî olarak daha az görülür; daha çok Karadeniz, Ege ve Akdeniz'de bulunur çünkü bu denizlere akan birçok ırmak var. Bu yeni su samuru müşahedesi Marmara Denizi'nde hala bir ömür, bir ümit olduğunu gösteriyor zira bu canlı her gün balık, yengeç, eklem bacaklı ya da kabuklu yemek zorunda. Demek ki su samurlarının yediği, beslendiği canlılar hala habitatlarında ömürlerini sürdürüyor. Su samurları hala varsa ümit var demektir." Marmara'da kirlilik yüküne karşın su samurlarının görülmesinin canlılığın az da olsa bir göstergesi olduğuna işaret eden Kıraç, bunu sevindirici bir gelişme olarak nitelendirdi. Kıraç, şöyle devam etti: "Su samurları besin zincirinde değerli bir yer tutarak avladıkları balıklar, deniz kestaneleri, yengeçler ve öteki bentik (deniz tabanında yaşayan) omurgasızlar sayesinde kıyı ekosistemlerindeki dengeyi korur. Bilhassa deniz kestanelerini avlayarak bunların yosun ve erişte yataklarını çok tüketmesini engellerler. Yosun ve deniz eriştesi yatakları, kıyı erozyonunu önleyerek kıyı bölgelerinin stabilitesini artırır. Ayrıyeten, yosun ve erişte yatakları deniz cinslerine barınak ve beslenme alanı sağlar; bu nedenle, su samurlarının bu cinsler üzerindeki denetimi, biyoçeşitliliğin korunmasına yardımcı olur." "Köşeye bucağa sıkışmış sağlıklı son alanlar" Beslenme ve avlanma aktiviteleriyle taban sedimentlerinin karışmasını sağlayan su samurlarının organik unsur döngüsünü ve besin hususu geri dönüşümünü hızlandırdığından bahseden Kıraç, bu süreçlerin de su kalitesini güzelleştirdiğini, kıyı ekosistemlerinin sağlıklı ve istikrarlı bir halde devam etmesine katkıda bulunduğunu aktardı. Kıraç, kelamlarını şöyle sürdürdü: "Su samurları gösterge çeşittir. Yaşadığı yerlerde aşikâr bir oranda da pak su var. Köşede bucakta kalan akarsuları kullanıyor. Münasebetiyle tatlı su ve deniz ekosisteminde sağlıklı olan bölgelerin var olduğunu gösteriyor. Ancak bu doğal alanlar ne yazık ki köşeye bucağa sıkışmış sağlıklı son alanlar. Çevresel açıdan durumu en berbat olan denizimiz ne yazık ki Marmara'dır. Bunu uzman olmayan bir kişi bile rahatlıkla söyleyebilir. Karadeniz de çok uygun durumda değil lakin bilhassa belirli başlı ve endüstrileşmiş denizel alanlar, İskenderun, İzmit Körfezi ve Marmara Denizi tümüyle içler acısı durumda." Yaklaşık bin kilometre kıyı şeridi bulunan Marmara Denizi'nde korunması gereken alanları, Armutlu'nun batı ve kuzeybatı kıyıları, Marmara adalarının tümü, Kapıdağ Yarımadası'nın kuzey kıyıları, Karabiga kıyıları, Tekirdağ’da Uçmakdere kıyıları ve Kuzey Marmara'da İstanbul ile Tekirdağ ortasındaki bölgede modül parça kalmış son kıyı şeritleri olarak sıralayan Kıraç, Marmara'da ayrıyeten kaybolan ya da kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler bulunduğunu, bunların da rehabilite edilerek güzelleştirilebileceğini lisana getirdi. Kıraç, konuşmasını şöyle tamamladı: "Kıyılarımızı göz bebeğimiz üzere korumalıyız, yeteri kadar betonlaştık. Herkes zannediyor ki denizler ve kıyılar sonsuz, bu yanlış. Bu alanlar boş değil, hepsinin ekosistemde misyonları var, ekosistem hizmetlerinde çok kıymetli fonksiyonlara sahipler, birçok canlıya mesken sahipliği yapıyorlar, kuşlardan, su samurlarına kadar. Kıyılar son derece pahalı, sandığımızdan da azlar. Kıyı yapılaşmaları ve betonlaşmalar tıpkı vakitte global ısınmaya neden olan ana etmenlerdir. Bunları bilerek kararlar vermeli ve betonlaşma, yapılaşma uygulamalarını kısıtlamalıyız."
Muhabir: Gülseli Kenarlı