TCMB: Yıllık enflasyon yüksek bazın da tesiriyle ana kümeler genelinde düşmeye devam etti

AA İSTANBUL (AA) - TCMB'nin Ağustos Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporuna nazaran, yıllık enflasyon, yüksek bazın da tesiriyle ana kümeler genelinde düşmeye devam ederken, aylık fiyat artışı besin kümesi öncülüğünde evvelki aya oranla zayıfladı. Gıda fiyatları uzun bir ortadan sonra aylık bazda gerilerken, bu gelişmeyi taze meyve ve zerzevat kalemi başta olmak üzere işlenmemiş besin alt kümesi sürükledi. Güç fiyatlarındaki artışta doğal gaz mesken tarifelerinde yapılan düzenleme belirleyici oldu. Temel mal kümesi aylık enflasyonu evvelki aylara kıyasla bir ölçü yükselse de görece ölçülü seyrini sürdürürken, hizmet kümesinde, ulaştırma hizmetleriyle vakte bağlı fiyat belirleme eğilimi, güçlü eğitim üzere kalemler öncülüğünde, aylık fiyat artışları gücünü korudu. Üniversite eğitim fiyatları yüksek bir oranda artarken, bu yıl kayıt tarihlerine bağlı olarak kelam konusu artışın kademeli bir biçimde ağustos prestijiyle endekse yansımaya başlaması, hizmet kümesi aylık enflasyonunu üste çeken bir öge oldu. Üretici fiyatları artışı evvelki aya nazaran bir ölçü yavaşlarken, yıllık üretici enflasyonu yüksek bazın da tesiriyle düştü. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış datalarla B ve C göstergelerinin aylık artış oranları evvelki aya kıyasla yükselirken, medyan enflasyon ve SATRIM üzere aylık fiyat değişimlerinin dağılımına dayalı alternatif göstergeler haziran ayı kıymetlerine geriledi. Rapora nazaran, tüm göstergeler birlikte incelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminin kayda paha bir değişiklik sergilemediği bedellendiriliyor. Mevsimsel tesirlerden arındırılmış tüketici fiyat artışı bir evvelki aya kıyasla yavaşlarken, B endeksinin yıllık değişim oranı 9,44 puan azalarak yüzde 50,87, C endeksinin yıllık değişim oranı 8,67 puan düşüşle yüzde 51,56 olarak gerçekleşti. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, besin, temel mal, hizmet, güç ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları bir evvelki aya oranla sırasıyla 3,75, 2,76, 2,40, 0,83 ve 0,07 puan azaldı. Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerde, B ve C göstergelerinin aylık artışları bir evvelki aya kıyasla yükseldi. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan kümelerden işlenmiş besinde düşerken, başkalarında artış kaydetti. Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyir korunurken, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti. Ana eğilime ait medyan enflasyon ve SATRIM üzere dağılım bazlı alternatif göstergeler ise B ve C endekslerinden ayrışarak ağustosta geriledi. Hizmet fiyatları ağustosta yüzde 4,60 artarken, küme yıllık enflasyonu 7,80 puan gerileyerek yüzde 77,83 oldu. Yıllık enflasyon, ulaştırmada daha bariz olmak üzere yüksek bazın da tesiriyle tüm alt kümelerde geriledi. Aylık enflasyon, lokanta-otel ve haberleşme kümelerinde bir evvelki aya kıyasla zayıflarken, ulaştırma hizmetleri (yüzde 9,20) başta olmak üzere öteki alt kümelerde güçlendi. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki yüksek aylık artışta, hava yolu ile yolcu nakliyatının (yüzde 41,56) yanı sıra kent içi yolcu nakliyeciliği başta olmak üzere birtakım yönetilen kalemler tesirli oldu. Kira kümesinde aylık artış, kontrat yenileme oranının ağustos ayında da yüksek olmasının tesiriyle yüzde 7,38'e yükselirken, yıllık enflasyon 1,07 puan düşüşle yüzde 121,26 olarak gerçekleşti. Diğer hizmetler alt kümesinde, başta özel üniversite olmak üzere üniversite fiyatlarının yüksek bir oranda artması ve bu yıl endekse daha erken yansımasıyla eğitim hizmetleri (yüzde 11,34) öne çıkarken, paket cinslerde fiyat düşüşünün sürdüğü gözlendi. Rapora nazaran, lokanta-otel alt kümesi aylık enflasyonu (yüzde 2,03) besin ve talep görünümünün yansımalarıyla bir evvelki aya oranla yavaşladı. Haberleşme aylık enflasyonunun (yüzde 0,61 ile) 2022 öncesi düzeylere gerilemesi de dikkati çekti. Ağustosta, temel mal kümesi yıllık enflasyonu 9,34 puanlık düşüşle yüzde 28,91'e gerilerken, yıllık enflasyon tüm alt kümelerde azaldı. Buna nazaran, mevsimsellikten arındırılmış datalar, temel mal enflasyonunun bir ölçü yükselmekle birlikte ölçülü seyrettiğine işaret etti. Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları yüzde 1,50 ile görece düşük bir aylık artış kaydederken, yıllık enflasyon 7,70 puan düşüşle yüzde 23,69 olarak gerçekleşti. Fiyatlar, arabada yüzde 2,24, mobilyada yüzde 1,68 ve beyaz eşyada yüzde 0,55 artarken, başka elektrikli ve elektriksiz konut aletlerinde yüzde 0,18 geriledi. Giysi ve ayakkabı fiyatları mevsimsel eğiliminin bilakis bu devirde yüzde 0,30'la sonlu bir artış kaydederken, yıllık enflasyon 10,19 puan azalarak yüzde 28,52 oldu. Diğer temel mallar alt kümesi fiyat artışı ise yüzde 1,44 ile geçen aylara kıyasla daha ölçülü gerçekleşti. Enerji fiyatları ağustos ayında yüzde 6,84 artarken, küme yıllık enflasyonu 11,66 puan düşerek yüzde 68,45'e geriledi. Enerjideki yüksek aylık artışta yüzde 27,64 olan meskenlere yönelik doğal gaz fiyat artışının tesiri belirleyici oldu. Başka taraftan, bu periyotta memleketler arası ham petrol fiyatlarındaki gelişmelerin tesiriyle akaryakıt fiyatları aylık bazda yüzde 1,32 düştü. Gıda ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları ağustos ayında yüzde 1,10 azalırken, yıllık enflasyon 14,03 puan düşerek yüzde 44,88 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 15,60 puan, işlenmiş besinde ise 12,69 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 41,75 ve 47,66 düzeylerinde gerçekleşti. Gıda fiyatları 2020 Ağustos'tan bu yana birinci kez aylık bazda azaldı Gıda fiyatları 2020 Ağustos'tan bu yana birinci kez aylık bazda azalırken, bu gelişmede mevsim ortalamalarına kıyasla taze meyve ve zerzevat öncülüğünde yüzde 4,89 ile besbelli bir gerileme sergileyen işlenmemiş besin fiyatları öne çıktı. Bu devirde gerek kırmızı gerekse beyaz et fiyatlarında da düşüş gerçekleşti. İşlenmiş besinde aylık enflasyon yüzde 2,37 ile evvelki aya kıyasla sonlu bir yavaşlama kaydederken, bu kümede çay ve şekerleme-çikolata kalemlerindeki fiyat artışları öne çıktı. Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları yüzde 4,46 yükseldi. Tütün eserlerinde, maktu vergi güncellemesinin ima ettiği artışın firmalar tarafından temmuz ayında kısmi bir formda son fiyatlara yansıtılmasıyla vergi kaynaklı tesirin yaklaşık yarısı ağustos ayına sarktı. Yurt içi üretici fiyatları ağustosta yüzde 1,68 artarken, yıllık enflasyon yüksek bazın tesiriyle 5,62 puan düşerek yüzde 35,75'e geriledi. Bu devirde ana sanayi kümeleri prestijiyle güç kümesindeki fiyat artışı yüzde 3,04 olurken, orta malı yüzde 1,25 ve dayanıksız tüketim malları yüzde 1,17 ile manşet oranı sınırlayan kümeler olarak gerçekleşti. Sektörler bazında incelendiğinde, tütün eserleri, elektrik, gaz buhar ve iklimlendirme, içecekler, basım ve kayıt hizmetleri, makine ve ekipmanlar, kömür ve linyitle ağaç-mantar eserleri fiyat artışlarıyla öne çıkan alt kümeler oldu.
Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu