Ticaret Bakanı Bolat: 264 milyar dolarlık OVP gayemizi tutturmak hedefindeyiz

AA

ISTANBUL (AA) - Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Turkuvaz Medya tarafından düzenlenen "Türkiye İhracat Seferberliği Programı"nda, yıl sonu ihracat amaçları hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Ekim ayı rekor ihracatını açıkladıklarını hatırlatan Bolat, mal ihracatında tarihin en yüksek ekim ihracatının gerçekleştiğini söz etti.

Bakan Bolat, global ölçekte yaşanan ekonomik ezalara işaret ederek, şunları kaydetti:

"Bölgemizde sıcak savaşlar, artan korumacılık önlemleri, ekonomik büyümede global alandaki zayıflık tasa verici gelişmeler ancak buna karşın ihracatçılarımız ve biz, alanda net biçimde gayret gösteriyoruz. Kalan 2 ayda da geçen yılı aşarak 264 milyar dolarlık OVP gayemizi tutturmak hedefindeyiz. Kasım, aralık ayında rekor denemeleri yeniden yapacağız, şu an güzel gidiyoruz. Birinci 6 gün prestijiyle yüzde 4,5'lik bir artışımız var. Hizmet ihracatımız da çok güzel gidiyor.

Pandeminin olduğu periyotta bile Türkiye ekonomik büyümesini yüzde 2 civarında başardı, öteki Avrupa ülkeleri küçülme yaşamışlardı. 2024'te dünyada yüzde 3,2 civarında büyüme bekleniyor. 2025 için de IMF iddiası tekrar yüzde 3,2 civarında. Bu yıl bakıyoruz bizim yüzde 41-42'lik en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa Birliği'nde büyüme yeniden zayıf, ithalatlarında düşüş var lakin bizim AB'ye ihracatımızda birinci 10 ay prestijiyle 3-4 milyar dolarlık bir artışımız var. Bu kıymetli bir muvaffakiyet. Balkanlar coğrafyası ile ticaretimiz artıyor, bu alanda çalışmalar yürütüyoruz."

"Bu sene hizmetler kesiminde 112-113 milyar dolarlık ihracat gelirine ulaşacağız"

Bakan Bolat, Türk eserlerinin epey kaliteli olduğunu ve aldığı talebi her geçen gün artırdığını bildirerek, bu imgenin gelecek ismine ümit verici olduğunu lisana getirdi.

İhracatın hem mal hem hizmet bazında artacağını belirten Bolat, "Avrupa ve ABD'de talebin artacağını öngörüyoruz, burada talep arttığında bizim ihracatımız da buna çabucak karşılık verecektir." biçiminde konuştu.

Bolat, "Bu sene inşallah hizmetler kesiminde 112-113 milyar dolarlık ihracat gelirine ulaşacağız." dedi.

"İlk 10 ay prestijiyle işlenmemiş ya da yarı işlenmiş altın ithalatımızda 13,7 milyar dolar azalma var"

Bolat, son 1 yılda ekimden ekime ihracatta 8,5 milyar dolar artış olduğunu, 10 ayda 216 milyar dolara gelindiğini belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Burada değerli bir başarımız da ithalatı azaltmaktır. Pandemi, Rusya Ukrayna Savaşı'nın güç ve besin fiyatlarını patlatması, yaşadığımız sarsıntı felaketi hem ithalatımızı artırdı hem de sarsıntıda 6 milyar dolar net bir ihracat açığımız oldu. Dış ticaret açığımız mayıs 2023 prestijiyle 122 milyar dolardı. Son 12 ay prestijiyle ekim prestijiyle son 1 yıllık dış ticaret açığımız 77,5 milyar dolar, 45 milyar dolar dış ticaret açığımızı azalttık. Bu yıl birinci 10 ay prestijiyle baktığımızda da 28,5 milyar dolar dış ticaret açığımızı azalttık.

Burada hem ihracatı artırdık hem de ithalatı azalttık. Tüketim malları ithalatında 5 milyar dolar artış gözüküyor ancak alt kalemlerine baktığınızda, bunun yaklaşık 3,5 milyar dolarının kuyumcu ve mücevherci eserleri ithalatındaki artıştan kaynaklandığı gözüküyor. Geçen yıl altın ithalatımız 31 milyara yükselmişti. Şayet Hazine ve Maliye Bakanlığı ile biz tedbirler almasak, kota getirmeseydik 40 milyarı aşacak duruma gidiyordu. Çeşitli tekniklerle bunu geriletmeye çalışıyoruz. Bu sene birinci 10 ay prestijiyle işlenmemiş ya da yarı işlenmiş altın ithalatımızda 13,7 milyar dolar azalma var."

Bolat, yılın geride kalan periyodunda ithalatta yaşanan azalmaya işaret ederek, bunun nasıl sağlandığına ait uyguladıkları siyasetleri anlattı.

Bir yıl evvel 367 milyar dolar ihracatın, son 12 aylık sayısının 340 milyar dolara gerilediğini bildiren Bolat, ihracat yapan kuyumcuların yarı mücevher statüsünde eserler getirerek muhtaçlıklarını karşıladığını ve bu alanda 3,5 milyar dolarlık artış yaşandığını, kırmızı et fiyatlarının "şişmesini" engellemek ve halkın makul fiyatlarda et tüketebilmesini sağlamak için Et ve Süt Kurumu'nun helal kesim metoduyla ithalat yaptığını, burada da 200 milyon dolar artış olduğunu söyledi.

Motosiklet ithalatında 300 milyon dolarlık, binek arabada 550 milyon dolarlık artış olduğunu belirten Bolat, Çin'den ithal edilen arabalara ek gümrük vergisi getirilmesinin akabinde bu alandaki sayıların gerilemeye başladığını kaydetti.

Bolat, "Biz bardağın dolu tarafına bakalım. Türkiye'nin dış ticaret açığındaki, cari süreçler açığındaki bu kadar büyük azalma, ülkemizin dış ekonomik bağlantılarında bir ayarlama ve dengeleme sürecini beraberinde getirdi. Döviz piyasalarına istikrar, rezervlerimize büyük bir artış getirdi. Yerli ve ulusal sanayimizi haksız ithalata, kural dışı ithalata, Türkiye'yi bir ithalat cenneti yapmaya çalışan çevrelere karşı korumuş olduk. Bunlar bizim memleketler arası yükümlülükler gereği haklarımız, bunu uyguladık yani." diye konuştu.

İthalatın azaltılmasına yönelik siyasetlerin yerli üretimi artırdığını vurgulayan Bolat, büyümenin sürdüğünü, kişi başına düşen ulusal gelirin artmaya devam ettiğini, makroekonomideki göstergelerin çabucak hepsinde önemli güzelleşmeler yaşandığını, işsizliğin azaldığını, iş dünyasının çalıştıracak personel bulamadığına dair şikayette bulunduğunu, istihdam sayısının 33 milyon sonuna yaklaştığını aktardı.

"Merkez Bankası rezervleri rekor seviyelerinde"

Ticaret Bakanı Bolat, son dönemde iktisatta yaşanan olumlu gelişmelere işaret ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

"İstihdam, ekonomik büyüme, ihracattaki artış, ithalattaki azalış, dış ticaret açığının azalması, cari süreçler açığının asgarî düzeye inmesi, Merkez Bankası'nın döviz rezervlerinin rekor düzeylere yükselmesi, Türkiye'nin kredi risk priminin (CDS) 800'lerden 260'lara gerilemesi, Türkiye'nin 3 büyük kredi derecelendirme kuruluşundan bir yıl içinde ikişer sefer not artırımı alarak, yatırım yapılabilir ülke pozisyonuna yanlışsız gelmesi ve yaklaşması, yurt dışından direkt yatırımlar...

Yurt dışında müteahhitlik hizmetlerinde geçen yıl 28 milyar dolarlık ihale kazandı müteahhitlerimiz. Bu, Türkiye'den mühendis, işçi, teknisyen gitmesi, Türkiye'den mal satışı demektir. Bu sene de âlâ gidiyoruz. Orta Doğu'da, Körfez'de, Türk Cumhuriyetlerde, Rusya pazarında, Balkanlarda, AB, Afrika'da ve ABD pazarında daima büyüme içinde dış ticaretimiz, ihracatımız. Enflasyonda da 5 ayda yaklaşık 27 puanlık bir gerileme kelam konusu oldu TÜFE olarak, ÜFE daha da aşağılarda."

Bolat, aldıkları önlemler sayesinde fedakarlıklar yaparak fiyat artışlarının önüne geçtiklerini ifade ederek, "Ticaret Bakanlığı olarak ihracatı artırmak bizim ana misyonumuz lakin halkımızın makul fiyatlarda eser tüketebilmesi için gerektiğinde ihracatı kısıyoruz." dedi.

"(Kurdaki artışın ihracatçıya) Bir yararı olmuyor"

Ömer Bolat, ihracatçılara yönelik takviyelere ait soru üzerine, AK Parti hükümetleri periyodunda sabit kur uygulaması yahut kur amacı olmadığını belirtti.

"Kur, ülkenin dış ticaret istikrarları, döviz giriş ve çıkışı üzere gelişmelerle piyasalarda kendini ve pahasını bulan değerli bir enstrüman" diyen Bolat, uyguladıkları dezenflasyon programı çerçevesinde döviz piyasalarında istikrarın sağlandığını, ülkenin döviz rezervlerinin arttığını, bu sayede dövize spekülatif bir talep olmadığını, spekülatif talep olmayınca kurlarda çalkantılı devrin geride kaldığını vurguladı.

Bu sayede insanların önünü görebildiğini ve fiyat teklif edebildiğini belirten Bolat, spekülatif artışların girdi maliyetlerini de yükselttiğini, girdi maliyeti artınca kurdaki artışın getireceği rekabet avantajının da ortadan kalktığını söyledi.

Kurdaki istikrarın ehemmiyetine işaret eden Bolat, "Kaldı ki sizin burada bugün ansızın yüzde 20 kur artışınız olsa ne oluyor biliyor musunuz? İthalatçı telefonu açıyor diyor ki, 'Senin ülkende kur yüzde 20 artmış. Bana verdiğin dolar fiyatını yüzde 20 düşüreceksin' diyor. Yani bir yararı da olmuyor. Ticaretteki gerçek tablo budur." diye konuştu.

Bolat, makro düzgünleşme ve dengelemeleri sağladıktan sonra her kademede ihracatçıya dayanak verdiklerini tabir ederek, bu alanda sağlanan dayanaklara değindi.

"İhracatçı sayımızı 160 bine çıkartacağız"

Bakan Bolat, Ticaret Bakanlığı'nın bu yıl 38 milyar lira olan bütçesinin 21,5 milyar lirasını; ihracat takviyesi olarak 16 milyar lirasını mal ihracatçılarına, 5,5 milyar lirasını hizmet ihracatçılarına tahsis ettiklerini bildirdi.

İhracatçılara yönelik yüzlerce takviye programı bulunduğunu aktararak, örnekler paylaşan Bolat, amaçlarının 2030'a kadar ihracatçı sayısını 140 binden 160 bine yükseltmek olduğuna dikkati çekti.

Bolat, "Önümüzdeki yıl Bakanlık olarak 56 milyar liraya çıkarılıyor bütçemiz. Yüzde 60'ını tekrar ihracatçılara karşılıksız, milletlerarası kurallara uyumlu halde hibe dayanakları olarak verilecek." dedi.

"Mayıstan bu yana İsrail'e ihracat, ithalat sıfırdır"

Ticaret Bakanı Bolat, Türkiye'nin İsrail'e ihracatının sürdüğüne dair tezlerin ve buna karşılık Filistin Ulusal Ekonomi Bakanı Muhammed el-Amur tarafından Türkiye'nin aslında Filistin'e ihracat yaptığına ait açıklamaların hatırlatılması üzerine, dünyada Filistin'de ateşkesi sağlamak için en çok efor gösteren ülkenin Türkiye, başkanın de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olduğunu söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın milletlerarası etkinliklerde ve doruklarda yaptığı davetleri hatırlatan Bolat, şöyle devam etti:

"Her platformu kullanarak ikili önderler görüşmelerinde, memleketler arası oturumlarda, tepe toplantılarında bu hususta lobi çalışması yapılıyor. İsrail'in saldırganlığının önlenmesi noktasında artık BM'de 52 ülkeyi de yanımıza alarak İsrail'e silah ambargosu konulması konusunda bir karar tasarısı teklifi sunduk. Lahey'deki Memleketler arası Adalet Divanı'nda İsrail aleyhine açılan davada İsrail'in mahkum edilmesi için müdahil olduk. 85 bin ton besin ve sıhhat yardımıyla dünyada Filistinli kardeşlerimize en çok yardım gönderen ülke pozisyonundayız, geçen yıl 7 Ekim'den bu yana... Hal böyleyken ticaretimizi azaltma eforu işine girdik. 9 Nisan'da 54 kıymetli fasılda ve 1109 eserde İsrail'e ihracatı durdurduk. Bu kıymetli bir fedakarlık bir ülke için. Ondan sonra, 3 hafta sonra da ihracatı ve ithalatı büsbütün durdurduk."

Bolat, Filistin'in bir gümrüğü, deniz limanı, havalimanı ve gümrük kapısı bulunmadığını, ihracat ve ithalat süreçlerini mecburen İsrail liman ve gümrüklerinden geçirdiğini, bunun memleketler arası garanti altında olduğunu bildirdi.

Türkiye ile İsrail ortasındaki dış ticaretin 2023'te 9,5 milyar dolar olduğunu, bunun 6,5 milyar dolarını Türkiye'nin İsrail'e yaptığı ihracatın oluşturduğunu bildiren Bolat, şu bilgileri verdi:

"Filistinli ithalatçılar eserlerini alırken, ithalatlarını yaparken kolaylık olsun diye varış yeri İsrail olarak çekiliyordu. O yüzden de o ticaret İsrail ticaret gözüküyordu lakin Filistinlilerin de kendi sözleriyle 9,5 milyar dolar civarında yaptıkları toplam ithalatları, 1,5 milyar dolar da ihracatları var dünyaya. Bunun içinde yaklaşık 2 milyar dolarını Türkiye'den alıyorlardı. Yaklaşık 5,5 milyar dolarını da İsrailli tüccarlardan alıyorlardı kendi kentlerine yaptıkları ithalatları. İsrail'de gümrük kodu 624, Filistin'in gümrük kodu 625. 2 Mayıs'tan itibaren İsrail'e ne bir ihracat sevkiyatı ne de İsrail Türkiye'ye ithalat sevkiyatına müsaade verilmedi. Hatta şunu söyleyeyim; İsrail'den gelen birtakım ithalat eserleri vardı. Ölçüsü da 96,5 milyon dolar. Binlerce kalemde gümrüklerde, antrepolarda duruyor. Almadık Türkiye'ye. Ortaya ortacılar koyanlar oluyor. 'Net olacağız, almıyoruz' diyoruz. İsrail kalıcı ateşkesi ilan edinceye ve Gazze'nin tekrar imarı başlayıncaya kadar bu kararımız sabit. Mayıstan bu yana İsrail'e ihracat, ithalat sıfırdır."

"İnanılmaz bühtan ve iftira yapıyorlar"

Ticaret Bakanı Bolat, Filistin Ulusal İktisat Bakanı Muhammed el-Amur'un açıklamalarını anımsatarak, yalnızca Filistin tarafının onay verdiği süreçlere sıkı kontrol altında müsaade verdiklerini söyledi.

Bolat, "Son derece açık, şeffaf. Bunu daima olarak Türkiye'nin İsrail'e olan baskılarını ve siyasi çabasını yıpratmak gayesiyle kullanan bu isimleri kınıyorum." dedi.

Uluslararası ticarette, yani deniz nakliyeciliğinde 5-6 tane büyük denizcilik şirketi bulunduğunu hatırlatan Bolat, kelamlarını şöyle sürdürdü:

"Konteyner ticareti dediğimiz, hacimli eserlerin ticaretinde eserleriniz bu şirketlerin üzerinden gitmek ya da gelmek zorunda. Türkiye'nin 605 milyar dolar mal ticareti var. Yaklaşık 170 milyar dolar hizmetler ticareti var. Bizim ihracat ve ithalatta kullandığımız konteyner sayısı 8,3 milyon adet. Bazen konteyner bulamıyor ihracatçılar. Yahut ithalatçılar mal getirecek konteyner bulamıyorlar. Bir gemi çeşitli acentelerden aldığı konteynerleri X, Y, Z, Z, Ş vesaire... Gemiye yüklenir, gemi başlar, uğrayacağı limanlarda o yükleri indirir. Yeni yükler alır. Bu yükler dediğimiz, konteynerlerin sahipleri vardır. Kimi vakit boş, kimi vakit içi yükle dolu. Artık orada İsrailli bir firmanın konteyner ismini görüyor gemide, 'Bu İsrail'e gidecek' diyor. Hatta o kadar ileri gidiyorlar ki, yani nahoş iftiralara sarılıyorlar, 'ateşli silah, savunma sanayi eserleri gönderiyorlar' diye de inanılmaz bühtan ve iftira yapıyorlar. Türkiye'den İsrail'e yıllardır hiçbir formda savunma sanayi eseri gitmedi, gitmez de..."

"ABD'den başta çelik ve dokuma eserlerinde gümrük vergilerinin azaltılması beklentimiz var"

Ömer Bolat, ABD başkanlık seçimlerini Donald Trump'ın kazanmasına ait soru üzerine, Türkiye ile ABD ortasındaki dış ticaretin bu yıl 35 milyar dolara ulaşmasını beklediklerini, iki ülke ortasında birçok alanda önemli işbirlikleri olduğuna vurgu yaptı.

Trump'ın birinci periyodunun bağlar açısından çalkantılı geçtiğini lakin son periyotta 100 milyar dolarlık dış ticaret maksadında anlaşıldığını hatırlatan Bolat, kelamlarını şöyle sürdürdü:

"İkinci Trump periyodunun beklentileri büyük. Kendisi 'savaşları sona erdireceğini' söyledi. Bu ticaret açısından uygun bir şey. Bunu başarabilecek mi göreceğiz. Yani Filistin'de ateşkesi çabucak sağlayabilecek mi, İsrail'e baskı uygulayacak mı, Ukrayna-Rusya savaşında iki tarafı barışa zorlayacak mı? Bunlar bizim tam merkezinde olduğumuz için çok kritik gelişmeler. Memleketler arası ticarette nasıl bir siyaset uygulayacak? Gümrük vergilerinde bütün dünyaya, Çin'e ve bize karşı harikulâde önlem siyasetine mı evrilecek? Bunlar açısından gelişmeleri daima birlikte göreceğiz. Lakin misyona başlarken 'ihtiyatlı bir optimistlik olabilir' diyelim. Her yeni başlangıçta sanki ikili münasebetlerde daha âlâ bir süreç olabilir mi? Biz şunu bekleriz; savunma endüstrisinde kimi gereksinimlerimiz noktasında ambargosuz bir formda bağların düzelmesi. Türkiye'ye, İslam dünyasına ve bölgeye bakışta daha istikrarlı, daha adil, daha hakkaniyetli bir yaklaşım gösterilmesi. Dış ticaretimizde başta çelik ve dokuma eserlerinde gümrük vergilerinin azaltılması beklentimiz var. Mali ilgilerde bilhassa Rusya'ya yönelik ambargoda şirketlerimiz, bankalarımız üzerinde ağır baskılar var. Bu baskıların hafiflemesini yahut ortadan kalkmasını bekleriz. Burada bir global liderlik gösterebilecek mi yoksa içine kapanıp, 'ben yalnızca Amerika'yı büyük yapacağım, dünyayla ilgilenmeyeceğim' biçiminde izolasyonist bir yaklaşım mı görecek? Türkiye ile ABD ortasında siyasi bağlantı kanalları liderlik seviyesinde daha düzgün olabilecektir. Hükümet, bakanlar ve kuruluşlar seviyesinde de ümit ederiz ki daha güzele hakikat evrilir. Beklentimiz bu."

Fahiş fiyat uygulayan işletmelere yönelik denetlemeler

Ticaret Bakanı Bolat, işletmelere yönelik kontrollerde fahiş fiyat uygulayanların açıklanmasına yönelik bir düzenleme olup olmayacağı sorusu üzerine, "Bu yılın birinci 10 ayında 430 bin denetleme yaptık. 210 binin üzerinde irili ufaklı işletmeye cezalar kesildi. 210 bin işletmenin açıklanması yahut ortaya konulması olabilir de. Lakin biz olaya şöyle yaklaşıyoruz. Bizim misyonumuz hem iç hem de dış ticareti artırmak, kuralları ve sektörel düzenlemeleri getirmek ve bu kurallara uymayanlara denetleme faaliyetiyle idari para cezası uygulamak. Bu manada bir çalışma içerisindeyiz." değerlendirmesini yaptı.

Bolat, Kovid-19 ve yüksek enflasyon periyodunda görülen stokçuluk, karaborsacılık ve fahiş fiyat uygulamalarını kökten çözmek için birinci yolun enflasyonla gayretten geçtiğini, bu uğraşın Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası tarafından sıkı bir biçimde uygulandığını vurguladı.

Kendilerinin de kontrolleri sıkı formda sürdürdüğünü lisana getiren Bolat, vilayet ticaret müdürlükleri ve öbür müdürlükler üzerinden kesilen cezalara değindi.

Uygulanan siyasetler sayesinde hem otomotivde hem de emlakta "köpüğün" ortadan kalktığını belirten Bolat, bu alanlarda hayata geçirilen yeni uygulamaları anlattı.

Öte yandan, Ömer Bolat'ın bugünkü programında yer alan ve katılacağı belirtilen Türkiye-İspanya JETCO Toplantısı'nın iptal olduğu bildirildi.

Muhabir: Fatma Eda Topcu, Uğur Aslanhan