Trans-Hazar Boru Hattı -1

Türkmenistan ile Rusya’nın arası Trans-Hazar Boru Hattı projesi nedeniyle açılmış durumda. Rusya'nın bazı yetkilileri ve medya organlarının Hazar'dan geçecek boru hattının çevreye zarar vereceği yönünde açıklamalarının ardından Türkmenistan’ın Dışişleri Bakanlığı bir açıklamaya yapma gereği duydu. Bu açıklamaya yer vermeden önce NABUCCO ve Trans-Hazar Boru Hattı projesi hakkında birkaç konuya değinmek istiyorum.

RUSYA-İRAN İŞBİRLİĞİ

Nabucco ve Trans-Hazar Boru Hattı anlaşmaları konusunda ilgili haberlerin gündemde sıkça etkin rol almasının sebebi Avrupa Birliği’dir. Bu iki projenin uygulanabilirliğini engellemeye çalışan ülke Rusya ise Baltık denizinin dibinden Almanya’ya boru hattı döşemeye devam etmektedir. Kremlin diye ifade edilen Rusya yönetimine karşı Avrupa Birliği de Rusların engelleme çabalarına karşılık farklı girişimlerden bulunmuştur. Bunlardan ilkini Gazprom şirketinin Avrupa’daki şirketlerine baskınlar düzenleyerek onların çalışmalarını teftiş ederek ikincisini ise Nabucco ve Trans-Hazar Boru Hattı anlaşmalarının biran önce hayata geçirilmesi için Avrupa Komisyonuna yetki verilmiştir. Bu iki hareket Rusya yönetimine karşı açıkça verilmiş bir mesajdır. Rusya Dışişleri Bakanlığıda AB’nin mesajına karşılık olarak Hazar’a sınırı olmayan AB ülkelerinin Trans-Hazar Boru Hattı anlaşması hakkında herhangi bir karar veremeyeceklerinin mesajını vermektedir. AB Rusya’ya olan gaz bağımlılığından kurtulmak istediğini için bu mesaj AB için pek de bir önem taşımıyordu.

İRAN AZERBAYCAN’I TEHDİT Mİ EDİYOR?

Nabucco ve Trans-Hazar Boru Hattı proje anlaşmaları aşamasında Rusya’nın engelleme çabalarına İran’dan da destek gelmektedir. İran Dışişleri Bakanı Eli Ekber Salihi Hazar bölgesine ait olmayan devletlerin bölgeye müdahalesine ve askeri varlığına imkân vermemesi gerektiğini söyleyerek Rusya’ya destek verdi. 2007’de Hazar’a komşu 5 devletin Tahran’da imzaladıkları anlaşmaya dikkat çeken Salihi anlaşmaya göre hukuki statüsü belirlenene kadar Hazarin dibine boru hattının çekilmesi için sahil devletlerin ortak kararının gerektiğini dile getirdi. Trans-Hazar boru hattının çekiliş istikameti yalnızca Azerbaycan ve Türkmenistan’ın deniz sınırında olacağından İran şuan bu iki devleti de tehdit eder konumdadır. İran’ın bu tehditkâr hali ancak Avrupa Birliği’nin desteği ile son bulacaktır. Hazara kıyısı bulunan devletlerin Hazarda askeri üs bulundurulmamasını isteyen Tahran’ın hedefi Azerbaycan’dır. Çünkü Hazar’a kıyısı bulunan devletlerden yalnızca Azerbaycan askeri imkânlarını modernleştirmek amacıyla ABD ile işbirliği yapmaktadır. Tahran bu saldırgan tutumunu devam ettirdiği müddetçe Azerbaycan’ı da böyle bir tavır sergilemek zorunda kalacaktır.