Tükürükle prostat tespitinden “Sauron” ismi verilen yeni balık çeşidine kadar hazirandaki bilimsel gelişmeler

AA ANKARA (AA) - Bilim ve teknoloji dünyasında ortaya çıkan her keşif ve yapılan her deneyle insanoğlu, kainatın karmaşık işleyişini anlamaya daha da yaklaşıyor. Bu kapsamda AA muhabiri, haziranda öne çıkan bilimsel gelişmeleri ve keşifleri derledi. Londra'daki Kanser Araştırmaları Enstitüsünün (ICR) ve "The Royal Marsden NHS Foundation Trust"tan araştırmacılar, prostat kanseriyle temaslı DNA'daki genetik farklılıkları saptayan test geliştirdi. Araştırmacılar, yeni geliştirilen tükürük testinin, süratli büyüyen ve yayılma ihtimali bulunan kanseri, var olan kan testlerine kıyasla daha yüksek oranda belirlediğini saptadı. Araştırmanın "Barkod 1" ismi verilen birinci deneyinde, 55-69 yaş aralığındaki 6 bin 142 erkeğin tükürüğü incelendi. Prostat kanserine bağlı 130 genetik farklılık üzerinden bedellendirilen tükürük testlerinde, sırf kan testleriyle belirlenemeyecek süratli büyüyen ve yayılma ihtimali bulunan kanser hücreleri daha kolay tespit edildi. Araştırma sonucunda, tükürük testlerinin, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) taramalarından ve standart kan testlerinden daha muteber sonuçlar sağladığı saptandı. Yeni kan testi, göğüs kanserinin nüks etmesini erken saptayabiliyor ICR'den araştırmacılar, farklı tiplerde göğüs kanserine yakalanan 78 şahıstan hastalığın teşhisi, ameliyat ve kemoterapi etapları sonrasında topladıkları numuneleri "ultra hassas" bilgi oluşturduğunu söyledikleri "sıvı biyopsi" usulüyle alınan kan testiyle inceledi. Araştırmacılar, yeni test uygulamasında hastalardan 1 yıl boyunca her 3 ayda ve sonraki 5 yıl boyunca da her 6 ayda bir kan alarak deneklerin takibini yaptı. Araştırmada, testin, hastalığın belirtileri yine ortaya çıkmadan ya da taramalarda fark edilmeden yaklaşık 15 ay öncesine kadar tespit edilebileceği görüldü. Testin, hastaların kanına kanser hücrelerince salınan ve DNA yapısında 1800 civarında mutasyona yol açan değişiklikleri algıladığı belirtilen araştırmada, bu kan testi aracılığıyla 11 bayanda göğüs kanserinin nüks edeceğinin evvelden tespit edildiği açıklandı. İngiltere'de yapılan birinci yapay kornea nakli 91 yaşındaki hastaya görme yetisini kazandırdı İngiltere'nin güneydoğusundaki Surrey bölgesinde yaşayan Cecil Farley, 15 yıl boyunca sağ gözünde sorun yaşadı ve bir mühlet sonra da bu gözündeki görme yetisini kaybetti. Farley'e görme yetisini geri kazandırmak için insan korneasıyla yapılan bir evvelki ameliyat başarısız oldu ve tabipler bir sonraki ameliyatın da başarısız olabileceği ikazında bulundu. Farley'in gözüne şubatta yapay kornea implantı yerleştirildi. Bu uygulamayla görme yetisini geri kazanan 91 yaşındaki Farley, İngiltere'de yapay kornea nakli yapılan birinci kişi oldu. Kanserli dokuları aydınlatan floresan boyalar sayesinde hastalığın tekrar etme riski azaltılabilir Oxford Üniversitesinden bilim insanları tarafından yürütülen çalışmada, prostat kanseri olan 23 erkeğe, prostatlarını almak üzere ameliyata girmeden evvel işaretleyici floresan boya enjekte edildi. Floresan boya, kanser hücrelerini ve bunların pelvis ve lenf düğümleri üzere öteki dokulara yayıldığı yerleri vurguladı. Floresan boya, çıplak gözle görülemeyen küçük kanserli dokuları aydınlatarak cerrahların, sağlıklı dokuyu koruyarak her bir kanser hücresini çıkarmasını sağlıyor. Bu ise ameliyat sonrası mümkün yan tesirlerin daha az yaşanması manasına gelebilir. Çalışmada yer alan Oxford Üniversitesinden Prof. Dr. Freddie Hamdy, yaptığı açıklamada, cerraha, kanser hücrelerinin nerede olduğunu ve yayılıp yayılmadığını görmesi için ikinci bir çift göz verdiklerine işaret ederek, bu teknikle tümörden yayılan ve daha sonra tekrardan geri gelme ihtimali olan hücreler de dahil olmak üzere tüm kanseri ortadan kaldırabileceklerini belirtti. Hamdy, birinci kere ameliyat sırasında prostat kanserinin bu kadar ince detaylarını gerçek vakitli olarak görmeyi başardıklarını lisana getirerek, "inkontinans ve erektil disfonksiyon" üzere ömrü etkileyen gereksiz yan tesirleri azaltmak için prostat etrafındaki sağlıklı yapıları mümkün olduğunca koruyabildiklerini vurguladı. Çin'in, Ay'ın karanlık yüzünden kaya ve toprak örneklerini toplayan keşif aracı döndü Çin'in Ay'ın karanlık yüzüne gönderdiği "Çang'ı 6" keşif aracı, topladığı kaya ve toprak örnekleriyle Dünya'ya döndü. Çang'ı 6, bugüne dek Ay'ın karanlık yüzeyinden kaya ve toprak örneği toplayan birinci keşif vazifesi olurken Çin de bunu yapan birinci ülke oldu. Kanserin tespiti için yapay zeka temelli bilgisayar programı geliştirildi İskoçya'nın Glasgow Üniversitesinden yapay zeka uzmanları ve kanser hakkında çalışmalar yapan bilim insanlarından oluşan bir grup, kanser hastalıklarının teşhisinin kolaylaşması için yapay zeka teknolojisinden yararlandı. Araştırmacılar, geliştirdikleri "Histomorfolojik Fenotip Öğrenme" (HPL) isimli bilgisayar programıyla patologların kanser teşhisi koymasının kolaylaşıp hızlanabileceğini açıkladı. ABD Kanser Enstitüsünün Kanser Genom Atlası data tabanındaki 452 hastanın akciğer doku örneklerinin binlerce yüksek çözünürlüklü imgeyi toplayan araştırmacılar, manzaraları tahlil etmek ve imajlardaki örüntüleri tespit etmek için kendi kendini eğiten bir algoritma geliştirdi. Araştırmacılar, imajları binlerce küçük kareye ayıran algoritmanın, doku örneklerindeki hücrelerin görsel özelliklerini tanıma ve sınıflandırma sürecinde kendini eğiterek yüzde 99 doğruluk oranıyla ayrım yapabildiğini saptadı. Doktorlar, kanserin tekrarlama mümkünlüğünü ve zamanlamasını yüzde 64 hakikat kestirim ederken, HPL'de bu oranın yüzde 72 olduğu gözlemlendi. Keşfedilen balık cinsine "Sauron"un ismi verildi "Neotropical Ichthyology" mecmuasında yayımlanan makalede bir küme milletlerarası araştırmacının Amazon Irmağı'nda piranalarla yakın akraba yeni pacu çeşidini keşfettiği bildirildi. Keşfedilen yeni tıbbın üzerinde dikey siyah bir çizgi ile turuncu renklerin hakim olduğu belirtilen makalede, bu renklerin J.R.R. Tolkien'in Yüzüklerin Efendisi serisinde büyük ve ateşli gözü simgeleyen "Sauron" karakteriyle benzerlik gösterdiği tabir edildi. Makalede, yeni keşfedilen çeşide "Myloplus Sauron" isminin verildiği duyuruldu. Hastalanan şempanzelerin uygunlaşmak için antibiyotik özellikli bitkiler yediği belirlendi Oxford Üniversitesinden araştırmacılar, 8 ay boyunca Uganda'daki Budongo Ormanı'nda yaşayan iki şempanze kümesini ve tükettikleri 13 bitki tipini araştırdı. Neubrandenburg Uygulamalı Bilimler Üniversitesi araştırmacıları tarafından incelenen bitkilerin iltihap sökücü ve antibiyotik özelliklerinin bulunduğu gözlendi. Hastalık belirtisi gösteren şempanzelerin, uygunlaşmak için yaprak yeme ve kabuk çiğneme üzere davranışlar sergiledikleri ortaya çıktı. Şempanzelerin parazitlerden kurtulmak hedefiyle da yaprak yedikleri, çalıların kabuklarındaki yumuşak dokuyu, emsal rahatsızlıklarını uygunlaştırmak için çiğnedikleri tespit edildi.
Muhabir: Salih Okuroğlu