Türk dizileri Türkiye’nin kültürel zenginliklerini tanıtarak, imajını güçlendiriyor

AA

İSTANBUL (AA) - Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon Sinema Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Sarıtaş, yerli üretimlerin ihracatının ehemmiyeti ve kültürel tesirine dair AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Türk dizilerinin memleketler arası alandaki muvaffakiyetinin Türkiye'nin kültürel diplomasi stratejilerinde kıymetli bir rol oynadığını belirten Sarıtaş, dizilerin milletlerarası alanda gördüğü ilginin Türkiye'nin kültürel zenginliklerini ve toplumsal pahalarını tanıtarak, imajını güçlendirdiğini söyledi.

Sarıtaş, Türkiye'yi memleketler arası alanda görünür kılan ögelerden birinin diziler olduğuna dikkati çekerek, "Türk dizileri yalnızca Orta Doğu ve Balkanlar üzere komşu bölgelere değil, Güney Amerika, Asya ve Avrupa üzere uzak coğrafyalara da ihraç edilerek geniş bir izleyici kitlesine ulaşıyor. Bu dizilerde kullanılan yerler, kültürel ögeler ve aile yapısına dair temalar, yabancı izleyicilerin Türkiye'ye ilgisini artırıyor ve bu da turizme olumlu bir katkı sağlıyor." dedi.

"Türkiye'nin memleketler arası imajına olumlu katkılarda bulunmaktadır"

Ülkelerin kültürel, ideolojik ve diplomatik araçlar kullanarak memleketler arası arenada tesir kazanmasının "Yumuşak Güç" (softpower) olarak isimlendirildiğine işaret eden Sarıtaş, şunları kaydetti:

"Türk dizilerinin dünya genelinde yaygın bir biçimde izlenmesi, Türkiye'nin bu alandaki yumuşak gücünü artırıyor ve kültürel diplomasi stratejilerini destekliyor. Diziler, Türkiye’nin tarihini, kültürünü, hayat biçimini, toplumsal dinamiklerini ve kıymetlerini tanıtarak, Türkiye'nin öbür ülkelerle ilgilerini olumlu tarafta etkileyebilecek bir kültürel köprü fonksiyonu görüyor. Ayrıyeten, Türk dizileri üzerinden Türkiye'nin çağdaşlaşma süreci, klasik ile çağdaşın çatışması ve toplumsal cinsiyet rolleri üzere değerli bahisler da milletlerarası izleyiciye sunulmakta, böylelikle Türkiye'nin toplumsal yapısına dair bir farkındalık yaratılmaktadır."

İbrahim Sarıtaş, yerli üretimlerin global tesirine değinerek, "Dizilerin kültürel diplomasiye tesiri, Türkiye'nin dış siyasetlerinde da yankı buluyor. Türk dizilerinin milletlerarası platformlarda muvaffakiyet yakalamasının, Türkiye'nin siyasi ve ekonomik bağlarını pekiştirmesine yardımcı olduğunu düşünüyorum. Örneğin Türk dizilerinin ağır bir formda izlendiği ülkelerle kültürel alakaların derinleşmesi, ticaretin artması ve diplomatik bağların gelişmesine katkı sağladığı söylenebilir. Kültürel ihracatın artması, Türkiye'nin bu ülkelerdeki varlığını güçlendirmekte ve Türkiye'nin memleketler arası imajına olumlu katkılarda bulunmaktadır." diye konuştu.

"Temaların üniversalliği, farklı kültürlerde kabul görmeyi kolaylaştırıyor"

Yerli üretimlerin muvaffakiyetinin belirleyici ögeleri ortasında aile pahaları, duygusal yoğunluk, aşk, intikam ve dram üzere mevzuların öne çıktığını vurgulayan Sarıtaş, "Türk dizilerinin bu ögelerle oluşturduğu yapısı, Türkiye'nin tarihi ve kültürel mirasının izleyicilere tesirli bir formda sunulmasına da imkan tanır. Tarihi dramaların yanı sıra klasik aile yapıları ile çağdaş ömrü birlikte içeren senaryolar, izleyicilerde Türk kültürüne dair bir merak uyandırıyor." değerlendirmesinde bulundu.

Doç. Dr. Sarıtaş, dizilerin uluslararası alandaki muvaffakiyetinde estetik açıdan cazip sahneler, geniş kapsamlı yapımlar ve etkileyici oyunculukların yanı sıra İstanbul Boğazı ve klâsik Türk konutları üzere Türk kültürüne mahsus mahallî ögelere yer verilmesinden kaynakladığını lisana getirdi.

Türk üretimlerinin birbirinden farklı coğrafyalarda kabul görmesinin nedenini "evrensel temalar sunmak" biçiminde açıklayan İbrahim Sarıtaş, şu bilgileri verdi:

"Aşk, aile bağları, intikam, toplumsal sınıf farklılıkları üzere temalar, her kültürde yankı bulan kozmik hislere dayanır. Bu temaların üniversalliği, dizilerin farklı kültürlerde kabul görmesini kolaylaştırıyor. Farklı ülkelerdeki izleyiciler, bu dizileri izlerken tıpkı vakitte Türkiye'nin tarihi, coğrafyası ve kültürel mirası hakkında bilgi sahibi oluyor. Bu da Türkiye'ye yönelik bir merak uyandırıyor. Bilhassa Orta Doğu, Balkanlar ve Latin Amerika üzere coğrafyalarda izleyiciler, Türk kültürüne kendilerini yakın hissediyor."

"Diziler birebir vakitte bir kültürel diplomasi aracıdır"

Sarıtaş, milletlerarası piyasada dizileri pazarlayan Türk yapımcıların Türkiye'nin kültürel bedellerini yanlışsız bir formda memleketler arası izleyicilere sunma konusunda da dikkatli olması gerektiğine vurgu yaparak, şöyle devam etti:

"Yapımcılar, sadece ekonomik ve ticari çıkarları gözetmekle kalmamalı. Bu sorumluluk, dizilerin yalnızca bir cümbüş aracı değil, birebir vakitte bir kültürel diplomasi aracı olduğu gerçeğinden kaynaklanır. Bir yapımcının sorumluluğu, sadece yüksek reytingler almak ya da diziyi karlı hale getirmekle sonlu değildir. Üretimciler, Türkiye'yi ve Türk kültürünü temsil ettiklerinin farkında olmalı ve bu şuurla hareket etmelidir. Bilhassa memleketler arası platformlarda izleyici bulan diziler, Türkiye'nin kültürel mirası, toplumsal yapısı ve bedelleri hakkında dünyaya kıymetli bildiriler iletme potansiyeline sahiptir."

Birçok yapımcının bu sorumluluğun şuurunda olarak kültürel diplomasiyi destekleyen üretimlere imza attığına işaret eden Sarıtaş, "Ancak, kimi dizilerde sırf ticari dertlerle hareket edildiğinde, kültürel bedellerin abartılı ya da yanlış temsilleri görülebilir. Bu durumda, izleyiciler Türkiye hakkında eksik ya da yanlış bilgilere sahip olabilir. Yapımcıların, yalnızca ekonomik çıkarları değil, birebir vakitte kültürel temsilin doğruluğunu da gözetmeleri gerektiği burada devreye girer." dedi.

İbrahim Sarıtaş, bilhassa tarihi dramalar aracılığıyla Osmanlı ve Türk tarihini yine inşa eden güçlü bir anlatı oluşturan Türk dizilerinin, Türk tarihine yönelik milletlerarası ilginin artmasına, Türkiye'nin yalnızca çağdaş bir ülke olarak değil, birebir vakitte güçlü tarihi bir mirasa sahip devlet olarak algılanmasına yarar sağladığını kaydetti.

Tarihi dramalarda Osmanlı İmparatorluğu'nun politik ve askeri taraflarına değil, birebir vakitte dini ve kültürel figürlere de büyük kıymet verildiğine vurgu yapan Sarıtaş, "Dizilerde, İslam ve Osmanlı kahramanları etrafında şekillenen bir anlatı oluşturuluyor. Bu figürler, memleketler arası Müslüman izleyiciler için ilham kaynağı haline geliyor. Bu cins imaller, bilhassa Orta Doğu ve Güney Asya'da geniş izleyici kitlesi buluyor ve bu bölgelerde Osmanlı tarihine duyulan saygıyı ve ilgiyi artırıyor." sözlerini kullandı.

"Özgün kıssalar üretmek için daha fazla yatırım yapılması gerekiyor"

Bir üretim sürecinde senaryo müellifi, direktör, üretimci ve yaratıcı takımın daima etkileşim içinde çalıştığı bir modelin ortaya konulması gerektiğini kaydeden Sarıtaş, yaratıcı iş birliğinin hem dizilerin özgünlüğünü koruyacağına hem de kozmik izleyiciye hitap edebilecek formda mahallî ögelerin daha incelikli işlenmesine imkan tanıyacağına vurgu yaptı.

Sarıtaş, dizi sanayisinin özgünlüğünün sürdürebilmesi için senaryo müellifliğini en kritik alanlardan biri olarak kıymetlendirerek, şunları söyledi:

"Özgün kıssalar üretmek ve yeni yetenekleri keşfetmek için bölümde daha fazla yatırım yapılması gerekiyor. Bu noktada, senaryo müelliflerini keşfetmek ve geliştirmek gayesiyle eğitim platformları oluşturulması epeyce tesirli bir tahlil olabilir. Senaryo müellifliği okulları, atölyeler, çevrimiçi platformlar üzere yapılar, yeni kuşak senaristlerin keşfedilmesine ve eğitilmesine katkı sağlayacaktır. Bilhassa Türkiye'nin büyük tarihi mirasını ve kültürel çeşitliliği anlamak ve anlatmak için, bu platformların lokal temalı projeleri teşvik etmesi değerli olacaktır." diye konuştu.

Türkiye'nin tanıtımına katkı sunan dizilerin, izleyenlerin Türkiye'yi ziyaret etme isteğini artırarak turizm dalını ve daha birçok bölümü direkt etkilediğine işaret eden Sarıtaş, şunları söyledi:

"Dizilerde gösterilen Türk aile yapısı, klâsik pahalar, giysi stili, yemek kültürü ve hatta dini uygulamalar, yabancı izleyicilerde Türk kültürüne dair bir merak uyandırıyor. Bilhassa Orta Doğu, Balkanlar, Güney Amerika üzere bölgelerde izleyiciler, bu diziler aracılığıyla Türkiye'yi daha yakından tanıma fırsatı buluyor. Dizilerde yer alan Türk kahvaltı sahneleri, düğün gelenekleri ya da aile içi ilgiler üzere ögeler, izleyicilerin Türkiye'yi kendi kültürel kodlarıyla karşılaştırmalarına imkan tanıyor ve kültürel manada bir yakınlık hissi yaratıyor. Dizilerde kullanılan takılar, giysi eşyaları, saç tarzları ve mobilyalar seyirciler tarafından ağır bir halde talep edilen eserler haline geldi. Bilhassa bu eserlerin artık ihraç eseri haline gelmesi bizleri farklı ihracat stratejilerini de dizi ihracatıyla birlikte düşünmeye sevk etmeli.

Türk üretimcileri için dünya pazarında muvaffakiyet sağlayabilecek bir yol haritası belirlemek de hayati bir bahistir. Bu harita, gaye kitle tahlilleri, kültürel adaptasyon süreçleri, çevrimiçi platformların tesirli kullanımı üzere adımları içermelidir. Bilhassa dijital platformların yükselişiyle birlikte Türk üretimcileri, dizilerini küresel platformlara uygun hale getirmek için lisan, kültürel farklılıklar ve üniversal temalar konusunda stratejik bir yaklaşım izlemelidir. Toplumsal pahaların ve Türkiye'nin kültürel çeşitliliğinin hakikat biçimde temsil edilmesi, Türk dizilerinin memleketler arası alanda kalıcı bir muvaffakiyet yakalamasını sağlayabilir."

Muhabir: Fatih Türkyılmaz