Türk tiyatrosunun yorulmayan kavuklusu: Ferhan Şensoy

AA İSTANBUL (AA) - Usta oyuncu, Çarşamba Belediye Başkanı, tüccar Yusuf Cemil Şensoy ile ilkokul öğretmeni Müjgan Şensoy'un oğlu olarak 26 Şubat 1951'de Samsun'da dünyaya geldi. Şensoy, 1957'de Samsun'da Gazi Osman Paşa İlkokulu'na başladı. Ortaokulu Galatasaray Lisesinde okumak üzere 1961'de İstanbul'a gelen sanatçı, bir müddet sonra okuldan ayrılarak Samsun'a döndü. Başarılı oyuncu 1970'te Çarşamba Lisesinden mezun oldu. Devekuşu Kabarede skeçleri sahnelendi İlk hikaye ve şiirleri 1969'da "Yeni Ufuklar" ve "Soyut" mecmuasında yayınlanan sanatçı, kaleme aldığı skeçler 1970'te Devekuşu Kabare'de sahnelenmeye başladı. Aynı yıl hem Devlet Hoş Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Kısmına girdi hem de Galatasaray Oyuncuları isimli amatör topluluğu hayata geçirdi. Topluluk, sanatkarın yazdığı, "Je M'en Fous Bilader" isimli Türkçe-Fransızca yapıtın provalarını, Haldun Taner'in önderliğinde, Devekuşu Kabare Tiyatrosu'nun salonunda gerçekleştirdi. Grup Oyuncuları ile 1971'de Ayfer Feray Tiyatrosunda profesyonel oyunculuğa adım atan sanatçı, birinci profesyonel direktörlük tecrübesini ise İsmet Küntay'ın yazdığı, Paravana Kabare'nin sergilediği, "Güm Güm Güm" isimli oyunla yaptı. Strazburg'da oyunculuk eğitimi aldı Ferhan Şensoy, 1972'de Fransa'nın Strazburg kentinde, Ecole Superieure d'Art Dramatique isimli okulda tiyatro tahsiline başladı. Yönetmen Jerome Savary'nin 1973'te asistanlığını yapan Şensoy'un "Haneler" isimli oyunu tıpkı yıl, Haldun Taner ve Umur Bugay'ın ek skeçleriyle Devekuşu Kabare Tiyatrosunda birinci kere oynanmaya başladı. Usta oyuncu, Fransızca kaleme aldığı "Montreal'de Ce Fou De Gogol" yapıtıyla 1975'te "En Düzgün Yabancı Yazar" mükafatını aldı. Tiyatroya ömrünü adayan sanatçı, 1973'te Nazım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Yunus Emre'nin metinlerine yer verdiği Fransızca kolaj oyun "Proche-Orient Lointain" (Iraktır Yakın Doğu) yapıtını yazdı. Şensoy, Türkiye'ye döndükten sonra 1976'da Ali Poyrazoğlu Tiyatrosunda, müellifliğini da yaptığı "Dur Konuşma Sus Söyleme" isimli oyunda rol aldı, Türk Müellifleri Tiyatrosunda oyunculuk ve direktörlük görevlerinde bulundu. "Kazancı Yokuşu" kitabı 1977'de okuyucuyla buluştu İlk televizyon skeçlerini de 1976'da yazmaya başlayan Ferhan Şensoy, Ali Poyrazoğlu'yla rol aldığı skeçlerin birinde canlandırdığı garson rolüyle birinci sefer televizyona çıktı, TRT ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu için çeşitli skeçler yazdı. Usta oyuncu, bir müddet Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu'nda oyunculuk yaptı. İlk kitabı "Kazancı Yokuşu" 1977'de yayınlanan sanatçı, direktörlüğünü Temel Gürsu'nun üstlendiği "Kızını Dövmeyen Dizini Döver" ile birinci defa bir sinemada yer aldı. Ferhan Şensoy, 1978'de oyuncu Mete İnselel ile Anyamanya Kumpanya Tiyatrosu'nu kurdu. Kendi yapıtı "İdi Amin Avantadan Lavanta" oyununda uzun yıllar rol aldı ve direktörlük yaptı. Sanatçının 1978'de yazdığı "Bizim Sınıf" isimli televizyon dizisi ikinci kısımdan sonra öğretmenlerin manevi şahsiyatını tezyif ettiği gerekçesiyle TRT'de yasaklandı ve oyuncu olarak katıldığı öbür televizyon dizileri de yayından kaldırıldı. Şensoy, 1979'da kaleme aldığı "Sizin Dershane" dizisinde rol aldı. Tiyatro çalışmalarına orta vermeden devam eden sanatçı, Ayfer Feray Tiyatrosu'nda kendi yazıp yönettiği ve müziklerini yaptığı "Hayrola Karyola" oyununda rol aldı. "Dedikodu Şov" oyununu usta isimlerle sahneledi Yazdığı "Dedikodu Şov" isimli kabare gösterisini Adile Naşit, Perran Kutman, Pakize Suda, Sevda Karaca ve İstanbul Gelişim Orkestrası ile sahneleyen Şensoy, Arda Uskan'ın yazıp, Fuat Güner'in müziklerini yaptığı "Kukla ve Kuklacı Kabare" gösterisinde oynadı. Usta tiyatrocu, 14 Mart 1980'de Harbiye'de, Yapı Sanayi Merkezi Salonu'nda birinci sefer perdelerini açan ve 50'yi aşkın oyunun oynandığı Ortaoyuncular'ın bünyesinde, "Nöbetçi Oyuncular" isimli bir gençlik kümesi kurarak, yeni tiyatro sanatkarlarının yetiştirilmesine katkıda bulundu. Sanatçının müziklerini Fuat Güner'le yaptığı, direktörlüğünü üstlenip, oyuncu olarak da yer aldığı "Şahları da Vururlar" yapıtı, "Avni Dilligil Heyet Özel Ödülü" ve Dergi-13'ün "En Başarılı Oyun Ödülü"ne bedel görüldü. Şensoy, Küçük Sahne'nin 30. yılı münasebetiyle Ortaoyuncular'ın konuğu olarak, Aleksiev Arbuzov'un "Eski Moda Komedya"sında oynadı. Mücap Ofluoğlu'nun sahneye koyduğu oyunun dekorunu da yapan sanatçı, performansıyla Tiyatro-81'in "En Güzel Erkek Oyuncu Ödülü"nü kazandı. Uzun yıllar "Ferhangi Şeyler"de oynadı "Ferhangi Şeyler" isimli tek kişilik oyununu 7 Mart 1987'den itibaren aralıksız oynayan Şensoy, yazıp yönettiği "Varsayalım İsmail" isimli televizyon dizisindeki performansıyla da Doruktakiler Ödülü'nün sahibi oldu. Sanatçı, kendisine Ulvi Uraz Ödülü ve Sanat Kurumu Ödülü'nü getiren "İstanbul'u Satıyorum" oyununu 1988'de tekrar yazıp, müziklerini yaptı. Münir Özkul ve Erol Günaydın'ın iştirakiyle Ortaoyuncularda oynanan yapıtın direktörlüğünü de Şensoy üstlendi. Ferhan Şensoy, 1991'de BBC'ye verdiği bir röportajında, klasik tiyatro motiflerinden ve ortaoyunundan yararlandığını tabir ederek, şunları söylemişti: "Benimki meddahlık lakin bir çağdaş meddahlık çizgisi yakalamaya çalışıyorum. Ortaoyunundan yararlandığım kadar, uyumsuz tiyatrodan da yararlanmaya çalışıyorum. Ben Fransa'da eğitim gördüm. O ekolün tesirini taşımaktayım. Bu türlü bir senteze ulaşmaya çalışıyorum. Bir şey bulmuş değiliz, araştırıyorum." İstanbul Kent Tiyatrosunda, Haldun Taner'in "Keşanlı Ali Destanı"nı sahneye koyan Şensoy, Anca Visdei'nin "Don Juan ile Madonna" oyununu Fransızca'dan çevirdi ve yönettiği bu oyunda Derya Baykal'la birebir sahneyi paylaştı. Çok sayıda değerli ödül aldı Avni Dilligil, İsmail Dümbüllü ve Nasrettin Hoca Mizah Ödülü'nün yanı sıra Kültür ve Turizm Bakanlığı Jüri Özel Ödülü, Afife Jale ve Muhsin Ertuğrul Mükafatı üzere çok sayıda itibarlı mükafatın sahibi usta sanatçı, Kel Hasan Efendi'den bugüne gelen Ortaoyuncuları Kavuğu'nu Münir Özkul'dan devraldı ve Rasim Öztekin'e devretti. Ferhan Şensoy kavuğun kendisine geçmesini, "Heyecan verici. Bu türlü bir kavuğun Kel Hasan Efendi'den Dümbüllü İsmail'e sonra Münir Özkul'dan bana gelmesi hem büyük bir sevinç hem de büyük bir sorumluluk." sözleriyle lisana getirmişti. Sanatçının 1990'da Pierre-Henri Cami'nin ömrü ve yapıtlarından yola çıkarak yazıp yönettiği "Yorgun Matador", kendisine Doruktakiler ve Altan Erbulak Ödülleri'ni kazandırdı. Uzun yıllar devam eden "Ferhangi Şeyler" şovlarıyla, Altın Objektif Ödülü'ne layık görülen Şensoy, gösteriyi Stuttgart, Duisburg, Bochum, Berlin, Wuppertal, Köln, Nühnberg, Munich, Frankfurt, Hamburg, Amsterdam ve Zürih'te de sergiledi. Şensoy, 1994'te kiraladığı bir gemiyi yüzen tiyatroya dönüştürdü. "İçinden Dalga Geçen Tiyatro" ismini verdiği geminin tiyatro salonunda, yazıp, müziklerini yaptığı "Seyircili Seyir Defteri" isimli oyunu sahneledi. Birebir geminin 2. katında gece 24.00'ten sonra, "Kırkambar-Gece Tiyatrosu" kabare gösterisini de sergileyen sanatçı, bu tiyatro projesiyle "İsmail Dümbüllü Ödülü"nü aldı. Sanatçının "Güle Güle Godot" isimli yapıtı, Paris'te amatör bir tiyatro topluluğu tarafından Fransızca "Adieu Godot" ismiyle oynanırken, "Hayrola Karyola" oyunu da Yugoslavya'da Prizren Kültürevi Türk Tiyatrosunda sahnelendi. Amsterdam'da, Amsterdam Deneme Sahnesi Topluluğu tarafından "Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı" ve "Parasız Yaşamak Pahalı" oyunları sahneye kondu. Şensoy, özgeçmişini yazdığı romanı "Kalemimin Sapını Gülle Donattım"ı da 2001'de okurla buluşturdu. Oyuncu Derya Baykal ile 1980'de evlenen Şensoy'un bu birlikteliğinden 1989'da kızı Müjgan Ferhan ile 1990'da Neriman Derya dünyaya geldi. İki sanatçı 2004'te evliliklerini sonlandırdı. "Eşeğin Fikri", "Hacı Komünist" ve "Elveda SSK" isimli üç kitabını 2005'te yayınlayan Şensoy, Deneme Sahnesi 35. Yıl Ödülleri'nde En Düzgün Erkek Oyuncu Ödülünün yanı sıra Nasrettin Hoca Altın Eşek Gülmece Ödülü'nün sahibi oldu. Elli kadar tiyatro oyununda, 10'dan fazla televizyon dizisinde rol alan sanatçı, 2006'da "Pardon" sinemasıyla en yeterli senaryo mükafatını kazandı. Ferhan Şensoy'un kaleme aldığı, yönettiği ve rol aldığı oyunlar şöyle: "İşsizler Cennete Gider", "Ruhundan Tramvay Geçen Adam", "Bilimsiz, Kurgusal Güldürü", "Fername", "Kiralık Oyun", "Uzun Donlu Kişot", "Beni Ben mi Delirttim?", "Biri Bizi Dikizliyor", "Kahraman Osman", "Kökü Bitti Zıkkım Zulada", "Sahibinden Satılık 1. El Ortaoyunu", "Fişne Pahçesu", "Parasız Yaşamak Pahalı", "Çok Tuhaf Soruşturma", "Felek Bir Gün Salakken", "Üç Kurşunluk Opera", "Şu Gogol Delisi", "Kırkambar-Gece Tiyatrosu", "Seyircili Seyir Defteri", "Köhne Bizans Operası", "Parasız Yaşamak Pahalı" Kitapları : "Karagöz ile Boşverin Beni", "Elveda SSK", "Hacı Komünist", "Eşeğin Fikri", "Rum Memet", "FerhAntoloji", "Kalemimin Sapını Gülle Donattım", "Falınızda Rönesans Var", "Denememeler", "İngilizce Bilmeden Hepinizi I Love You", "Düşbükü", "Ayna Merdiven", "Kazancı Yokuşu", "Seçme Sapan Şeyler", "Kedittin Direniş", "Oteller Kitabı" Filmleri: "Son Ders: Aşk ve Üniversite", "Pardon", "Şans Kapıyı Kırınca", "Büyük Yalnızlık", "Bir Bilen", "Parasız Yaşamak Pahalı", "Köşedönücü", "Kızını Dövmeyen Dizini Döver", "Aşk Dediğin Laf Değildir"
Muhabir: Hilal Uştuk