ANKARA (AA) - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın üçüncü çeyreğine (temmuz-eylül dönemi) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, GSYH 2023 yılı üçüncü çeyrek ilk tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,9 arttı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, yılın üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 79,8 artarak 7 trilyon 681 milyar 432 milyon lira oldu. GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 295 milyar 815 milyon olarak gerçekleşti.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, inşaat yüzde 8,1, sanayi yüzde 5,7, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 5,1, hizmetler yüzde 4,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,6, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,7, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,7, tarım sektörü yüzde 0,3 arttı. Ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar da yüzde 16,5 artış gösterdi. Söz konusu dönemde mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 2,5 azaldı.
Böylece Türkiye ekonomisi Kovid-19 salgını tedbirlerinin uygulandığı 2020 yılının ikinci çeyreğinden sonra üst üste 13 çeyrek büyümüş oldu.
Öte yandan, önceki çeyreklere ilişkin büyüme rakamlarında revizyona gidildi.
AA Finans Büyüme Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, bu yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 5,19 büyüyeceğini öngörmüştü.
Türkiye ekonomisinin 2020 yılından bu yana büyüme hızı, yıllar ve çeyrekler itibarıyla şöyle:
| Yıllar | 1.Çeyrek | 2. Çeyrek | 3. Çeyrek | 4. Çeyrek | Yıllık |
| 2020 | 4,3 | -10,4 | 6,4 | 6,3 | 1,9 |
| 2021 | 7,5 | 22,3 | 8 | 9,7 | 11,4 |
| 2022 | 7,8 | 7,6 | 4,1 | 3,3 | 5,5 |
| 2023 | 4 | 3,9 | 5,9 |
|
|
Hane halkı tüketim harcamaları yüzde 11,2 arttı
Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 11,2 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 14,7 artış kaydetti.
Mal ve hizmet ihracatı, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 1,1, ithalatı da yüzde 14,5 yükseldi.
İş gücü ödemelerinde yüzde 117,2 artış
İş gücü ödemeleri söz konusu dönemde yüzde 117,2, net işletme artığı/karma gelir yüzde 50,7 artış gösterdi.
İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içindeki payı geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 26,1 iken 2023'te yüzde 32,2 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 55 iken yüzde 47'ye düştü.
Tablolar
GSYH üçüncü çeyrek sonuçları şöyle:
| Yıl | Cari fiyatlarla GSYH | Cari fiyatlarla GSYH | GSYH Zincirlenmiş Hacim | Değişim oranı |
| (milyon lira) | (milyon dolar) | Endeksi(2009=100) | (yüzde) |
| 2021 1. Çeyrek | 1.396.396 | 189.427 | 173,3 | 7,5 |
| 2021 2. Çeyrek | 1.594.424 | 190.192 | 187,3 | 22,3 |
| 2021 3. Çeyrek | 1.933.705 | 227.704 | 214,9 | 8 |
| 2021 4. Çeyrek | 2.331.616 | 200.601 | 223,7 | 9,7 |
| 2021 Yıllık | 7.256.142 | 807.924 | 199,8 | 11,4 |
| 2022 1. Çeyrek | 2.519.789 | 181.490 | 186,9 | 7,8 |
| 2022 2. Çeyrek | 3.424.670 | 219.665 | 201,6 | 7,6 |
| 2022 3. Çeyrek | 4.273.138 | 242.416 | 223,8 | 4,1 |
| 2022 4. Çeyrek | 4.794.179 | 262.243 | 231,2 | 3,3 |
| 2022 Yıllık | 15.011.776 | 905.814 | 210,9 | 5,5 |
| 2023 1. Çeyrek | 4.642.985 | 246.058 | 194,3 | 4 |
| 2023 2. Çeyrek | 5.505.148 | 271.615 | 209,4 | 3,9 |
| 2023 3. Çeyrek | 7.681.432 | 295.815 | 237,1 | 5,9 |
Sektörler
TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranı (yüzde) şöyle:
| 2022 3. çeyrek | 2023 3. çeyrek |
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık | 3,7 | 0,3 |
|
| Sanayi | -1,1 | 5,7 |
|
| İmalat sanayisi | 1,8 | 6,2 |
|
| İnşaat | -13,6 | 8,1 |
|
| Hizmetler | 8,2 | 4,3 |
|
| Bilgi ve iletişim | 12 | 1,7 |
|
| Finans ve sigorta faaliyetleri | 23,5 | 5,1 |
|
| Gayrimenkul faaliyetleri | 5,8 | 2,7 |
|
| Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri | 13,1 | -2,5 |
|
| Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri | 5,7 | 3,6 |
|
| Diğer hizmet faaliyetleri | 11,4 | 2,2 |
|
| Sektörler toplamı | 4,4 | 4,7 |
|
| Vergi-sübvansiyon | 2,3 | 16,5 |
|
| Gayrisafi yurt içi hasıla (Alıcı fiyatlarıyla) | 4,1 | 5,9 |
|
Muhabir: Deniz Çiçek Palabıyık,Seda Tolmaç
AA