UCM’nin Netanyahu ve Gallant’ı tutuklama buyruğunu Avrupa ülkelerinin büyük çoğunluğu uygulayacak

AA

ANKARA (AA) - Milletlerarası Ceza Mahkemesinin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama buyruğu gündemin birinci sırasında yer almaya devam ederken Avrupa ülkelerinin birçoğu, bu kararı uygulayacakları istikametinde görüş bildirdi.

UCM'nin 21 Kasım'da "Gazze'de işlenen savaş cürümleri ve insanlığa karşı cürümlerden ötürü" Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararını duyurmasının akabinde birçok Avrupa ülkesi, mahkemenin buyruğuna şartsız uyacaklarını açıklarken birtakım Avrupa ülkeleri ise kararı eleştirdi ve belgisiz bir yaklaşım gösterdi.

AA muhabiri, Avrupa'da hangi ülkelerin tutuklama buyruğunu uygulayacağını, hangilerinin ise meçhul tavır sergilediğini derledi.

Borrell'den mahkeme kararına uyulması çağrısı

AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, tutuklama buyruğuna takviye vermeyen ülkelere reaksiyon göstererek karara uymaları için davet yaptı.

Borrell, "Bu, siyasi bir karar değil bir mahkeme kararıdır. AB üye ülkelerinin güçlü dayanağıyla oluşturulmuş memleketler arası bir mahkemenin kararı. Kararları da yasal ve bağlayıcıdır. Seç ve uygula diye bir durum olamaz. Yapılan tehditler de kabul edilemez." dedi.

Gazze'nin dünyadaki cehennem haline geldiğine dikkati çeken Borrell, "Manipülasyon ve dezenformasyon zihinleri zehirler. Nefret algoritması, barış algoritmasından daha karlıdır." değerlendirmesinde bulundu.

Netanyahu birçok Avrupa ülkesine gelmesi halinde tutuklanacak

İrlanda, Belçika, Fransa, Slovenya, Danimarka, Hollanda, Finlandiya, İsveç, Portekiz, İspanya, Norveç, ve Lihtenştayn üzere ülkeler, UCM'nin kararına hürmet duyulması gerektiğini belirterek tutuklama buyruğuna uyacaklarını duyurdu.

İrlanda Başbakanı Simon Harris, "İrlanda, UCM'nin üstlendiği role hürmet duymaktadır. Mahkemenin hayati çalışmalarını yürütmesine dayanak verecek konumda olan herkes de hemen bu türlü yapmalı." açıklamasında bulundu.

Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp de Netanyahu'nun Hollanda'ya geldiğinde tutuklanacağını söz ederek, "Hollanda, Netanyahu ile artık mecburî olmayan temaslar kurmayacak. Hollanda'nın UCM'nin Roma Statüsü'ne uyması mecburidir." dedi.

Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter ise "Avrupa, (karara) uymalı, ekonomik yaptırımlar uygulamalı, İsrail ile İştirak Mutabakatı'nı askıya almalı ve bu tutuklama buyruklarını desteklemeli. Savaş hataları ve insanlığa karşı cürümler cezasız kalamaz." ifadelerini kullandı.

Belçika Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Florinda Baleci, "Belçika, memleketler arası hukuka saygıyı ve UCM'nin bağımsız çalışmasını tam olarak destekliyor. Bu nedenle mahkeme tarafından tutuklama buyruğu altında olan rastgele bir kişi Belçika topraklarındaysa Belçika makamları, Roma Statüsü kapsamındaki yükümlülüklerine uyacaktır." biçiminde konuştu.

İspanya Başbakan Yardımcısı ve Çalışma ve Sosyal Ekonomi Bakanı Yolanda Diaz, "Daima adaletin ve memleketler arası hukukun yanındayız. Filistin halkına yönelik soykırım cezasız kalamaz." sözlerini kullandı.

Slovenya Başbakanı Robert Golob, Netanyahu ve Gallant hakkındaki tutuklama kararına ülkesinin büsbütün uyacağını bildirdi.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, UCM'nin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında çıkardığı tutuklama buyruğuna ait, "Fransa'nın milletlerarası hukuku uygulayacağını" belirtti.

Barrot, France 3 kanalında katıldığı programda, "Fransa, milletlerarası adalete ve onun bağımsızlığına bağlıdır. En başından bu yana 'İsrail’in milletlerarası hukuka hürmet çerçevesinde kendini savunma hakkı vardır.' diyor muyuz? Ve her seferinde İsrail milletlerarası hukuku ihlal ediyor, insanların yardımlara erişimini engelleyerek, sivilleri bombalayarak, zorla yerinden ederek, Batı Şeria’da koloniler kurarak. Bunları şiddetle kınadık." tabirlerini kullandı.

Barrot, "Netanyahu, Fransa'ya gelirse tutuklanacak yani?" sorusunu "Fransa, her vakit milletlerarası hukuku uygulayacak." diyerek yanıtladı.

İngiltere Başbakanlık Ofisi Sözcüsü ise tutuklama buyrukları hakkında yorum yapmayı reddetti lakin hükümetin "yasal yükümlülüklerini yerine getireceğini" belirtti.

İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, "Kararın yanlış olduğuna inanıyorum ancak UCM'ye taraf olduğumuz için Netanyahu ve Gallant İtalya'ya gelirlerse onları tutuklamak zorunda kalırız. Bu, siyasi bir karar değil milletlerarası bir mevzuatın uygulanmasıdır." açıklamasında bulundu.

Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ise "Mahkemenin siyasi değil tüzel bir rol oynaması gerektiğini her vakit hatırlayarak UCM'yi destekliyoruz. Müttefiklerimizle birlikte ne olacağını ve ne yapacağımızı, nasıl davranmamız gerektiğini değerlendireceğiz." tabirlerini kullandı.

Norveç de UCM'nin Netanyahu ve Gallant hakkında çıkardığı tutuklama buyruğuna uyacağının sinyalini verdi. Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide, yaptığı açıklamada, "UCM, Netanyahu, Gallant ve Deif için tutuklama buyruğu çıkardı. UCM, önemli hatalar için hesap verilmesinin teminat altına alınmasında hayati rol oynuyor." değerlendirmesinde bulundu.

İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard, ülkesi ve AB'nin UCM'nin kıymetli çalışmasıyla bağımsızlık ve bütünlüğünün korunmasını desteklediğini vurgulayarak Netanyahu ve Gallant hakkındaki tutuklama buyrukları konusunda İsveç kolluk yetkililerinin karar vereceğini bildirdi.

Litvanya Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada "Mahkemenin kararı, üye ülkeler için bağlayıcıdır. Tutuklama buyruğu verildiğinde UCM'nin Roma Statüsü'ne taraf olan tüm ülkeler buna uymakla yükümlüdür." ifadeleri kullanıldı.

Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna da X iletisinde, "Estonya, taraf olduğu UCM'nin tutuklama buyruklarını not ediyor. Milletlerarası hukuka ve kurallara dayalı milletlerarası tertibin koruması bizim için kıymetlidir." değerlendirmesinde bulundu.

Kıbrıs Rum kısmından bir hükümet kaynağı, basına yaptığı açıklamada, UCM'nin kararını incelemeye devam ettiklerini ve yorum yapmayacaklarını belirtti. İsminin açıklanmasını istemeyen yetkili, prensipte UCM'nin kararlarının kendileri için de bağlayıcı olduğunu ve buna hürmet duyduklarını tabir etti.

Çekya Başbakanı Petr Fiala, UCM'nin kararını "talihsizlik" olarak nitelendirirken Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Daniel Drake, "Çekya, memleketler arası yasal taahhütlerine bağlıdır ve bağlı kalmaya devam edecektir. Memleketler arası tutuklama kararları savcılık ve polisin yetkisindedir. Biz bir hukuk devletiyiz ve bu (tutuklama kararları) siyasi bir karar değil." ifadelerini kullandı.

Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg, X bildirisinde, UCM'nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararı vermesinin mahkemenin güvenilirliğine ziyan verdiğini argüman ederek memleketler arası hukukun müzakerelere açık olmadığını ve her yerde uygulanmasının gerektiğini vurguladı.

Almanya, ne manaya geldiğini inceliyor

Gazze'de soykırım kabahati işlemeye devam ederken İsrail'e kayıtsız koşulsuz takviye vermeyi sürdüren ülkelerden Almanya'nın Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, tutuklama kararının ülkesinde uygulama açısından ne manaya geldiğinin incelendiğini söyledi. Alman Hükümet Sözcüsü Steffen Hebestreit ise "Almanya'da bu temelde tutuklama yapılabileceğini hayal etmek güç." iletisini verdi.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban, UCM’nin kararıyla yüzleşmek gerektiğini ileri sürerek, "Bu nedenle, İsrail Başbakanı Netanyahu’yu Macaristan’a davet edeceğim. Gelmesi durumunda UCM’nin kararının burada hiçbir tesirinin olmayacağı ve içerdiği koşullara da uymayacağımızın garantisini kendisine vereceğim." açıklamasında bulundu.

Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto da toplumsal medya hesabı üzerinden kararı "utanç verici ve saçma" bulduğunu belirtti.

Bu ortada, Polonya ve Yunanistan'dan yetkililer, UCM'nin kararına ait şimdi yorumda bulunmadı.

UCM'ye taraf ülkeler tutuklamakla yükümlü

UCM'nin çıkardığı tutuklama buyruklarının uygulanması, mahkemenin kurucu mutabakatı olan Roma Statüsü'nün 86. ve 87. hususları mucibince taraf ülkelerin yükümlülüğünde bulunuyor.

Statünün 89. hususu uyarınca Netanyahu ve Gallant'ın, UCM'ye taraf rastgele bir ülkeye seyahati durumunda, o ülkenin yetkili makamlarının kendilerini tutuklayıp Lahey'deki mahkemeye teslim etmesi gerekiyor.

Mahkemenin daha evvel çıkardığı tutuklama buyruklarının uygulanmasında vakit zaman zorluklar yaşandı. Sudan'ın eski lideri Ömer el-Beşir hakkındaki tutuklama buyruğu Güney Afrika ve Ürdün tarafından, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkındaki buyruk ise Moğolistan tarafından uygulanmadı.

Bununla birlikte tutuklama buyrukları, şüphelilerin seyahat özgürlüğünü pratikte kısıtlıyor. Gerçekten Putin, hakkındaki tutuklama buyruğu nedeniyle BRICS Doruğu için Güney Afrika'ya gitmekten kaçınmıştı.

Netanyahu ve Gallant'ın da Avrupa Birliği'ne üye tüm ülkelerle birlikte Japonya, Kanada, Meksika, Avustralya, Yeni Zelanda, ve İngiltere, Orta ve Güney Amerika ülkelerinin tamamına yakını ve Afrika ülkelerinin çoğunluğu dahil UCM'ye üye 124 ülkeye seyahat etmekten kaçınmak zorunda kalacağı belirtiliyor.

Muhabir: Lejla Biogradlija