Vergi düzenlemesi geliri artıracak, kayıt dışıyla çabayı hızlandıracak

AA TBMM (AA) - Vergi ve toplumsal güvenlik alanına ait düzenlemeler içeren kanun teklifi, TBMM Genel Heyetinde kabul edilerek maddeleşti. Kanun, geliri, vergi güvenliğini, vergiye istekli ahengi ve kayıt dışı iktisatla çabayı artırmayı hedefliyor. Bu çerçevede vergi dairesinin bilgisi dışında mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunmak suretiyle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi durumunda kesilecek vergi ziyaı cezası yüzde 50 artırımlı uygulanacak. Vergi Yordam Kanunu'na bağlı usulsüzlük cezalarına ilişkin cetvelde değişiklik yapılmasıyla da kayıt dışılıkla çabanın güçlendirilmesi öngörülüyor. Yasada birtakım özel usulsüzlük cezalarının artırılması ve tekrarında artırılmış ceza uygulanması kapsamında düzenlemeler yer alıyor. Başkalarına ilişkin banka hesaplarının, ödeme kaydedici aygıtların ve POS aygıtlarının kullanılması durumunda uygulanacak cezalar kanunla belirleniyor. Gelir Yönetimi Başkanlığının (GİB) olağan mesai saati haricinde ve daire dışında fiilen çalışan çalışanına, bu formda çalıştıkları her bir saat için 160 gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak meblağda fazla çalışma fiyatı ödenecek. Aylık 50 saati geçemeyecek halde ödeme yapılacak işçi sayısı GİB taşra teşkilatı takım ve konumlarında bulunan toplam memur ve kontratlı işçi sayısının yüzde 20'sini geçemeyecek. GİB taşra teşkilatı takım ve durumlarında bulunan 4 bin işçinin tamamının bu ödemeyi alması durumunda düzenlemenin bütçeye toplam tesirinin yıllık 348,6 milyon lira olması öngörülüyor. Ticari olmayan seyahat, cümbüş, spor üzere faaliyetlerde kullanılan deniz taşıma araçlarına limanlarda verilen kiralama, bakım üzere hizmetlere KDV istisnası uygulanmaması ve mevcut istisnanın kısmi istisnaya dönüştürülmesi halinde yıllık toplam 5,4 milyar lira tesir oluşturması bekleniyor. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların yurt içine yaptıkları satışlardan elde edilen karlara tanınan gelir ve kurumlar vergisi istisnası kaldırılacak, yalnızca bu bölgelerde imal edilen eserlerin yurt dışına satışından elde edilen yararlar gelir yahut kurumlar vergisinden müstesna tutulacak. İstisnanın ihracatla sonlandırılması durumunda 2025 yılı için 2,5 milyar lira gelir tesiri varsayım ediliyor. En düşük emekli aylığı 12 bin 500 lira Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor. Tüm sigortalıların prime temel yarar alt hududu üzerinden bildirildiği varsayıldığında prim gelirlerinin bir yılda yaklaşık 10,9 milyar lira artması; böylelikle SGK'nin gelirlerinde yaklaşık yüzde 12,5 artış öngörülüyor. En düşük emekli aylığının 12 bin 500 lira olmasına yönelik karardan 3,7 milyon kişi etkilenecek. Bu durumun, 2024 yılı için 33,2 milyar lira maliyet oluşturması bedellendiriliyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı sayılanlardan, birinci kere yaşlılık yahut emekli aylığı bağlananların, birebir iş yerinde toplumsal güvenlik dayanak primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde patronlara sağlanan 5 puanlık toplumsal güvenlik takviye priminin Hazine tarafından ödenmesine ait uygulama sonlandırılıyor. Bu indirimin 2024 yılı ağustos ayı/dönemi prestijiyle kaldırılmasıyla kamu masraflarının yıllık 13,7 milyar lira azalması bekleniyor. Türkiye'de kurulmuş olmaları koşuluyla kurumlar vergisinden istisna tutulanlardan taşınmazlara yatırım yapan fon ve iştiraklerin, ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri yararların yüzde 50'sinin belirlenen mühlet zarfında kar hissesi olarak dağıtılması gerekecek. Ortaklara dağıtılan kar hisselerinden alınacak gelir ve kurumlar vergisinin tesirinin 7,2 milyar lira olacağı iddia ediliyor. Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri kapsamında elde edilen çıkarlardan alınan kurumlar vergisi oranı yüzde 25'ten yüzde 30'a çıkarılacak. Böylelikle 557 milyon lira kurumlar vergisi tesiri oluşacağı bedellendiriliyor. Yurt içi minimum kurumlar vergisi uygulamasına yönelik düzenlemeden 62 bin kurumlar vergisi mükellefinin etkilenmesi ve ek yıllık 70 milyar lira gelir elde edilmesi öngörülüyor. Çok uluslu şirketlere yönelik global minimum kurumlar vergisi uygulamasına yönelik düzenlemelerden 40 milyar lira gelir bekleniyor. Yurt dışına çıkış yapan vatandaşlardan çıkış başına alınacak harç 500 liraya yükseltilecek ve her yıl bir evvelki yıla ait olarak tekrar değerleme oranında artırılarak uygulanacak. Bu uygulamanın yıllık gelir tesirinin 4,3 milyar lira olacağı iddia ediliyor.
Muhabir: Seval Ocak