Vitamin, mineral ve bitkisel protein deposu: aşure

AA İSTANBUL (AA) - Muharrem ayının bir geleneği olan, rahmet, paylaşma, birlik ve beraberliğin simgesi aşurenin sıhhate yararlarını, beslenme uzmanları AA muhabirine kıymetlendirdi. İstinye Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Elif Güner, dini ve kültürel açıdan çok değerli yere sahip aşurenin üretimi ve tüketimi kademesinde dikkat edilmesi gereken noktaların bulunduğunu söyledi. Aşurenin sıhhate yararlarına ait bilgi veren Güner, yalnızca bitkisel kaynaklardan oluştuğu için kolesterol içermediğini kaydetti. Güner, tahıl, baklagil ve sert kabuklu yemişleri içeren aşurenin neredeyse etteki kadar yüksek kaliteli proteine sahip olduğuna dikkati çekerek, "Bu da farklı nedenlerle et tüketmeyi tercih etmeyen vegan ya da vejetaryen bireyler için değerli bir alternatif olarak karşımıza çıkıyor." dedi. Bu tatlının yepyeni tanımında şeker yer alsa da bilhassa diyabet hastası yahut insülin direnci olan, obezite üzere farklı nedenlerle şeker tüketimini kısıtlaması gereken bireyler için şeker içeriğinin azaltılabileceğini anlatan Güner, tatlandırmanın taze meyvelerle sağlanabileceğini lisana getirdi. Güner, aşurede, baklagiller, sert kabuklu yemişler ve tam tahılların bir ortada olması sayesinde yüksek ölçüde lif alımının sağlandığını, bunun da bireyleri hem kabızlığa hem de kardiyovasküler hastalıklara karşı uzun vadede koruduğunu aktardı. Aşurenin yaz aylarında besleyici ve serin bir ana öğün alternatifi olarak da tercih edilebileceğini belirten Güner, sıhhate öbür yararlarını şöyle sıraladı: "Yapısındaki tam tahıllar, sert kabuklu yemişler ve meyvelerden ötürü içerisindeki fitokimyasallarla bağlı olarak birçok kronik hastalığa karşı müdafaa sağlayabiliyor. Kuru meyveler, sert kabuklu yemişler ve baklagillerdeki A vitaminleri, magnezyum, çinko; taze meyvelerle zenginleştirirsek yeniden C vitamini içerikleriyle bağışıklık sisteminin de güçlendirilmesinde tesirli olduğunu söyleyebiliriz." Hazırlarken ve tüketilirken nelere dikkat edilmeli? Güner, aşureyi hazırlarken ve tüketirken dikkat edilmesi gereken noktalara ait şu değerlendirmelerde bulundu: "Orijinal tanımda buğday bulunduğu için çölyak ya da glüten hassasiyeti olan bireyler bunu revize edebilirler. Buğday yerine pirinç üzere glüten içermeyen eserleri kullanabilirler. Standart bir aşure tanımı maalesef çölyaklı bireyler için uygun olmayacaktır. Yepyeni tanımlarımızda 'Baklagilleri bir gün evvelce suda bekletelim, haşlayıp suyunu süzelim.' üzere bir uygulama önerilse de bunların suyunu süzdüğümüzde mineral ve vitaminlerde önemli kayıplar meydana gelebiliyor. O yüzden baklagilleri az suda suyunu çektirerek pişirebiliriz. İçerisindeki şeker oranını asgarî seviyede tutup, şeker içeriğini meyvelerden sağlamaya çalışarak gücünü ve kolay şeker içeriğini azaltabiliriz." Bazı tanımlarda aşurede şeker yerine bal, pekmez kullanılabileceğinin söylendiğini fakat bunların yüksek sıcaklıklarda kanserojen bileşenler oluşturabileceği için kaynatılmaması gerektiğini anlatan Güner, bu eserlerin aşure piştikten sonra içine eklenmesi gerektiğinin altını çizdi. Güner, farklı yörelerde aşureye susam, fındık, fıstık, çam fıstığı üzere eserler katılabildiğinden bahsederek, bunlar alerjen eserler olduğundan tüketicilerin kesinlikle tatlının içeriğini incelemesi gerektiğini söz etti. Alüminyum kaplar yerine cam ya da porselende ikram edilmeli Dr. Öğretim Üyesi Elif Güner, aşure ikram edilirken alüminyum kaplar yerine cam ya da porselen tercih edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Alüminyumun yüksek sıcaklıklarda besine ağır metal geçişine yol açtığını belirten Güner, şayet aşure sunumunda alüminyum kap kullanılacaksa, tatlının soğuduktan sonra porsiyonlanmasını önerdi. "Her gün beslenmenizde bulundurun" denilen eserleri tek kasede sunuyor Memorial Bahçelievler Hastanesinden Uzman Diyetisyen Aslıhan Altuntaş da sağlıklı bir öğün olan ve bedene yararları bulunan aşureyi tüketirken, her besinde olduğu üzere dikkat edilmesi gereken kurallar bulunduğunu söyledi. Bedenin sağlıklı olabilmesi için bitkisel kaynaklı besin çeşitliliğine gereksinim duyduğunu, aşurenin sağlıklı olmasındaki en değerli faktörün de bol gereç çeşitliliği içermesi olduğunu belirten Altuntaş, nohut, kuru fasulye üzere bakliyatlar, buğday üzere tahıllar, yağlı tohumlar ile kurutulmuş meyvelerden oluşan aşurenin, diyetisyenlerce "Her gün beslenmenizde bulundurun." diye önerilen gereçleri tek kasede sunduğunu anlattı. Altuntaş, aşuredeki gereçlerin sıhhate yararlarına dair şunları kaydetti: "En değerlisi kalp dostu olması. Kalp dostu yeni beslenme modellerinden Portfolio diyeti; 'Günde 45-50 gram kuruyemiş yiyelim, bilhassa de fındık-badem olsun. Günde 15-20 gram lif yiyelim -bu lifleri de aşuredeki nohut, kuru fasulye, buğday, yağlı tohum, meyvelerin tamamından alıyoruz- günde 35-50 gram baklagil yiyelim.' der. Bir kase aşure yediğimizde, makûs kolesterol dediğimiz LDL'yi düşüren, kardiyovasküler hastalıkların risk faktörlerini azaltan bu kalp dostu diyetin de önerdiği kuruyemiş, baklagil ve lif çeşitliliğini almış oluyoruz." Aşurenin bağırsak dostu da olduğunu zira liflerin kabızlığa âlâ geldiğini söyleyen Altuntaş, fakat birtakım insanlarda baklagillerin kabızlığı tetikleyebildiği ihtarında bulunarak, bu nedenle kabızlık yapabilen irritabl bağırsak sendromu, crohn ya da ülseretif üzere hastalıkları olan şahısların, bilhassa sık atak geçirdikleri dönemdelerse aşure tüketmeden evvel doktor ya da diyetisyenlerine müracaatlarını önerdi. Güçlü antioksidan olan E vitamini alımını sağlıyor Altuntaş, glüten alerjisi, çölyak hastalığı olan şahısların aşurede glüten içermeyen karabuğday kullanabileceğini lisana getirdi. Buğday ve bakliyatın magnezyumdan varlıklı olduğunu, tam tahıl olan buğdayla B kümesi vitaminleri ile lif alındığını anlatan Altuntaş, ayrıyeten yağlı tohumlarda ve buğdayda güçlü bir antioksidan olan E vitamini bulunduğu bilgisini paylaştı. E vitamininin çok yüksek bir antioksidan olduğunu, damarları koruyarak, bağışıklığı güçlendirdiğini aktaran Altuntaş, "E vitamini, reaktif oksijen cinsleri dediğimiz bedenimizin resen ürettiği birtakım oksijen tipleri vardır. Bunlar artarsa kalp hastalıklarına ya da bedendeki öteki birçok hastalığa da temel oluştururlar. Bunları süpürücü özelliğe sahiptir." diye konuştu. Altuntaş, insülin direnci ya da şeker hastalığı olanların aşure tüketmesine yönelik değerlendirmesinde, "İçeriği sağlıklı olsa bile aşurede şeker kullanıyoruz. Esmer şeker, pekmez, bal ya da organik pekmez de koysak bunlar kan şekerini süratli yükseltir. Şahısta şeker hastalığı, karaciğer yağlanması varsa, aşureyi de haftada 1-2 kere tüketecekse, kan şekerlerini ölçüp, gerekiyorsa insülinini ona nazaran yapıp tüketmesi gerekiyor." sözlerini kullandı.
Muhabir: Elif Küçük