Yunanistan’da cuntaya karşı direnişin sembolü 17 Kasım öğrenci ayaklanması

AA

ATINA (AA) - Şahsî özgürlüklerin askıya alınması, siyasi partilerin kapatılması, muhaliflerin sürgüne gönderilmesi yahut tutuklanıp azaba maruz kalması üzere baskı ögelerini temel alan cunta rejimi, ülkenin sosyo-ekonomik yapısında da tahribata yol açtı.

Toplumun çabucak hemen tüm bölümlerinde duyulan rahatsızlık, Politeknik Üniversitesi'ndeki öğrenci ayaklanmasının tetiklediği kapsamlı direnişin temel taşını oluşturdu.

Duyulan rahatsızlığın birinci yansımaları, Yunan jeoloji öğrencisi Kostas Yorgakis'in 1970'te darbeyi protesto etmek için İtalya'da intihar etmesi ile üniversite öğrencilerinin protesto maksadıyla derslere girmemesi ve öğrencilerin zorla askere alınmasına reaksiyon olarak Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrencilerin okul binasını işgal etmesi üzere hareketler oldu.

Askeri darbe ile iktidarı ele geçiren cunta rejimini protesto maksadıyla Politeknik Üniversitesi'nde 14 Kasım 1973'te başlatılan aksiyon ise çığ tesiriyle toplumun büyük çoğunluğunu direnişin içerisine kattı.

Politeknik Üniversitesi'nde öğrenci direnişi

Öğrencilerin 14 Kasım 1973'te başlattığı hareket kapsamında üniversitede, öğrencilerin kurduğu radyo ile cunta idaresine karşı iletiler yayımlandı.

Geçici hükümetin 17 Kasım 1973 sabahı Politeknik Üniversitesi'ne gönderdiği tank, üniversite merkez kapısını yıkarak içeri girdi. Olaylar sırasında birtakım öğrencilerin ezilerek can verdiği söylense de bu vefatlar resmi kayıtlara geçmedi.

Öğrencilerin üniversiteden çıkarılmasına karşın olaylar devam etti. Başta Politeknik binası olmak üzere Atina etrafında çok sayıda kişi, polis ve asker müdahalesiyle hayatını kaybetti ve yaralandı.

Olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısı uzun yıllar katılığa kavuşturulamasa da Ulusal Araştırma Merkezi 2003'te meyyit sayısını 24 olarak açıkladı.

Bir demokrasi gayreti olarak başlayan Politeknik Üniversitesi hareketleri cunta idaresi için sonun başlangıcı olurken, 17 Kasım da özgürlük ve demokrasi için verilen bu uğraşın her yıl anıldığı bir gün olarak tarihteki yerini aldı.

Cunta rejimi 1974'te son bulsa da bu periyottan geriye can kayıpları, baskı ve azaplarla dolu tanıklıklar kaldı.

"Diktatörlük Aykırısı Demokratik Direniş Müzesi'nde" azap izleri

O devirde demokrasi ve özgürlük çabasının içinde şahsen bulunmuş Nikos Manios ve Yannis Aryirokastritis, AA muhabirine, cuntanın, kendisine karşı gelenlere azap uyguladığı ve sonradan müzeye dönüştürülen binada fotoğraflar eşliğinde geçmişe ışık tuttu.

Cunta periyodunda hem cezaevinde yatmış hem de Yaros Adası'na sürgün edilmiş bir mücadeleci olan Manios, o devir birçok aksiyona katıldığını ve periyodun mahkemelerinde 250 yıl hapsinin istendiğini aktardı.

Manios, cunta rejimine karşı çaba edenleri demokrasi sevdalıları olarak tanımlayarak, cunta idaresinin bu çabayı verenleri mahpus, azap, baskı, sürgün üzere cezalarla yıldırmaya çalıştığını tabir etti.

Dönemin cunta idaresinin sorgu ve azap için kullandığı, bugün "Diktatörlük Aksisi Demokratik Direniş Müzesi" olarak kapılarını ziyaretçilere açan binada kendisinin de azaba uğradığını anlatan Manios, ordu içerisinde cunta idaresine karşı gelenlerin de bu binada azaba maruz kaldığını kaydetti.

Manios, Silahlı Kuvvetler içerisinde cuntaya karşı direnenlerden biri olan Spiros Mustaklis'in de burada azaba uğradığını, bu nedenle azaba uğradığı odada kendisine özel bir anı köşesi bulunduğunu belirterek, "Bu yer (müze) eşsizdir. Çünkü, Yunanistan'da o periyot idarenin siyasi mahkumları tuttuğu yerler sistematik olarak yok edildi ve artık çok fazla bu türlü örnek kalmadı." diye konuştu.

Cunta periyodunda sosyo-ekonomik sıkıntılar

Cunta idaresinin bilhassa son iki yılında iktisadın büsbütün çöktüğünü, ekonomiyi canlandırmak için hiçbir kaynak kalmadığını söz eden Manios, bunun dar gelirli halk üzerinde çok fazla olumsuz tesir yarattığını kaydetti.

Manios, bu periyotta iş bulmanın zorlaştığını, personel fiyatlarının düştüğünü aktararak, cunta idaresinin sona ermesinde cuntaya karşı yapılan halk direnişi kadar, cuntanın çözemediği ekonomik ve toplumsal problemler da olduğunu kaydetti.

Cuntaya karşı uğraşa geniş tabanlı destek

Erkek kardeşinin de bugün Diktatörlük Aykırısı Demokratik Direniş Müzesi olan bu yapıda, cunta idaresinin azabına maruz kaldığını aktaran Aryirokastritis o günlerin toplumun çabucak hemen her kesitinde büyük acılara sahne olduğunu söyledi.

Aryirokastritis, toplumun cunta diktasına karşı birinci günden itibaren farklı prosedürlerle gayret ettiğini, baskı ve tutuklamalar arttıkça cunta idaresine karşı direnişin de güç kazandığını belirtti.

Politeknik Üniversitesi'nde öğrencilere uygulanan şiddetin akabinde, geniş kapsamlı bir öğrenci direnişinin başladığını tabir eden Aryirokastritis, üniversite öğrencilerine daha sonra çalışanların, lise öğrencilerinin ve çiftçilerin de katıldığını kaydetti.

Aryirokastritis, "Özgürlük, demokrasi ve haklar için yürütülen bir gayret olan Politeknik direnişi, ülke geneline yayılmış bir direniş haline geldi. Öte yandan, memleketler arası bir karakter de kazandı." dedi.

Tayland ve Fransa üzere ülkelerden de direnişe dayanak geldiğini belirten Aryirokastritis, cuntaya karşı bu kadar kapsamlı bir direnişin oluşmasının temel sebebi olarak cunta idaresinin tüm hak ve özgürlüklere getirdiği kısıtlamaları gösterdi.

Aryirokastritis, Yunan halkının azaplara, ölümlere karşı dayanacak gücü kalmadığı için barış içinde bir hayat dileğiyle demokrasi arayışına girdiğine işaret ederek, "İnsanı altın kafese de koysan, özgürlüklerini kısıtlarsan direniş gösterir." diye konuştu.

Yunan halkının, cuntanın idareye geçtiği birinci günden itibaren dikta rejimi ile gayret ettiğini söz eden Aryirokastritis, kendisinin de Politeknik Üniversitesi'nde faal çabaya katıldığını aktardı.

Aryirokastritis, Politeknik Üniversitesi'ndeki direniş sırasında çekilmiş ve bugün müze duvarında tarihe tanıklık eden kendisine ilişkin fotoğrafı göstererek, bu gayrete katılmış çok sayıda arkadaşı ile hala Hapsedilmiş ve Sürgün Edilmiş Direnişçiler Birliği çatısı altında demokrasi ve özgürlük şuurunu genç kuşaklara aktarmaya çalıştıklarını kaydetti.

17 Kasım

Her yıl 17 Kasım'da Politeknik Üniversitesi önünde toplanan halk, Parlamento binasının bulunduğu Sintagma Meydanı'ndan geçerek, ABD'nin Atina Büyükelçiliğine hakikat anma yürüyüşü gerçekleştiriyor. Yürüyüşte, "Ekmek, eğitim, özgürlük" sloganları atılıyor.

"Diktatörlük Zıddı Demokratik Direniş Müzesi"

Başkent Atina'da bulunan, cunta rejimi tarafından sorgu ve azap merkezi olarak kullanılmış olan bina bugün "Diktatörlük Tersi Demokratik Direniş Müzesi" olarak hizmet veriyor. Müzede tarihe tanıklık eden fotoğraf, evrak ve eşyalar bulunuyor.

Muhabir: Derya Gülnaz Özcan