0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

VAN (AA) – Türkiye’de en büyük Türk-İslam mezarlıklarından biri olan, 700 yıl evvel yaptırılan Halime Hatun Kümbeti’nin de içinde bulunduğu alanda, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle üç yıl evvel başlatılan hafriyat ve onarım çalışması devam ediyor.

Van Müzesi başkanlığında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ercan Çalış’ın bilimsel danışmanlığında yürütülen hafriyatlarda, alanında uzman 20 kişilik takım misyon alıyor.

Boyları 2,5 metreye varan, üzerlerindeki yazı ve klâsik motiflerle ilgi çeken 700’e yakın mezar taşının bulunduğu 50 dönümlük alanda bu yıl ortaya çıkarılan 6 sanduka ile bir şahidenin üzerindeki kitabeler, akademisyenlerce çözümleniyor.

“Burası, adeta açık hava müzesi gibi”

Çalışmaları inceleyen Van YYÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Şevli, AA muhabirine, Gevaş ilçesindeki Selçuklu Mezarlığı’nın Bitlis’in Ahlat ilçesindekinin akabinde ikinci büyük Türk-İslam kabristanı olma niteliği taşıdığını söyledi.

Kırılan ve liken tutan üzeri süslemeli mezar taşlarının restore edildiği mezarlıkta arkeolojik kazıların yapıldığını anlatan Şevli, “Uzman grubumuz öncelikle toprak altında kalan sanduka ve şahideleri gün yüzüne çıkarıyor. Liken temizlikleri yapılıyor. Taşlar üzerinde titizlikle çalışılarak süslemeler ortaya çıkarılıyor. ” dedi.

Son çıkarılan mezar taşlarının üzerindeki motiflerin yeni olduğuna dikkati çeken Şevli, şunları kaydetti:

“Çocuk mezarının üzerindeki sandukada bir ok ve yay motifi var. Türk-İslam mezarlıklarında daha evvel görülmemiş motifler birinci kere burada kullanılmış. Selçuklu Mezarlığı’ndaki çalışmaları bir an evvel tamamlayıp gelecek kuşaklara aktarmak istiyoruz. Selçuklu Mezarlığı dışında Akdamar Adası, 700 yıl evvel yaptırılan Halime Hatun Kümbeti de burada. Burası, adeta açık hava müzesi üzere. Mezarlıkta çalışmalar başladıktan sonra Avrupa ülkelerinden, Almanya’dan, Macaristan’dan turistler gelmeye başladı. Bu da yaptığımız çalışmanın ne kadar değerli olduğunu gösteriyor.”

“Bu motiflerle birinci kez karşılaşıyoruz”

Doç. Dr. Ercan Çalış ise bu yılki çalışmalarda bir metrelik toprak altından 6 sanduka ile bir şahideyi gün yüzüne çıkardıklarını tabir etti.

Kayıt altına alınmamış mezar taşlarını bulduklarında çok heyecanlandıklarını lisana getiren Çalış, “Beklentimizin çok üstünde mezar taşları ortaya çıkıyor. Hafriyatlarda değerli bulgular elde ediyoruz. Toprak altında yaklaşık 700 yıldır kalan taşların yapısında bir değişikliğin olmadığını, tahribata uğramadığını tespit ettik. Taşlar üzerindeki süslemeler, kitabeler ve yazıtlar devrin sanatını, kültürünü ve ömür biçimini yansıtıyor. Buradaki Selçuklu Mezarlığı’nı öbür mezarlıklardan ayıran özelliği her mezar taşının farklı bir motifle süslenmiş olması. Toprak altında çıkarttığımız mezar taşlarının üzerindeki bu motiflerle birinci kere karşılaşıyoruz.” diye konuştu.

“Kültürel mirasımızı gelecek jenerasyonlara aktarmaya çalışıyoruz”

Mezar taşlarındaki motiflerin şaşırttığını anlatan Çalış, şöyle devam etti:

“Mesela en son tespit ettiğimiz bir mezar taşında birinci sefer çevgan motifinin kullandığını gördük. Şahidelerin ana bezemesinde karanlığı aydınlığa dönüştürme manasına gelen kandil motifi ile salbekli şemse motifi ağır kullanılmış. Çevgan, gülbezek, kandil, salbekli şemse motiflerini Türk-İslam yapıtlarında çok görürüz lakin bu motiflerin kabristanda kendine has bir formda işlenmesine birinci kere rastlıyoruz. Bu yıl birinci sefer kullandığımız tazyikli yıkama makinesi sayesinde taşların üzerini kaplayan likenlerin çok daha kolay temizlendiğini gördük. Hem taşların özgün yapısı bozulmuyor hem de çalışmamız daha süratli ilerliyor. Hoş sonuçlar elde ediyoruz. Olağanda bir taşın üzerindeki likenlerin temizlenmesi yaklaşık bir hafta sürerken makine sayesinde bu mühlet yarım saate düşüyor. Kültürel mirasımızı tahribata uğratmadan gelecek kuşaklara aktarmaya çalışıyoruz.”

Muhabir: Emre Ilıkan