0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Global piyasalar, geçen hafta ABD’de açıklanan bilgilerin ekonomik aktivitenin öngörülünden daha sert yavaşlayabileceği tasasını beslemesiyle negatif seyir izlerken gözler, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) gelecek hafta duyuracağı faiz kararına ve ABD’de açıklanacak enflasyon verisine çevrildi.

ABD Merkez Bankasının (Fed) gelecek periyot atacağı faiz indirimi adımlarının büyüklüğüne ait belirsizlikler sürerken ülkede açıklanan makroekonomik bilgilerin resesyon endişelerini beslemesiyle global piyasalarda satıcılı seyir hakim oldu.

Analistler, ABD iktisadının beklenenden süratli soğuyabileceği tasalarının risk iştahını törpülediğini belirtti.

Ülkede enflasyonun istenilen düzeye ineceğine yönelik itimat güçlenirken resesyon tasalarının öne çıkmayı sürdürmesi, fiyatlamaları zorlaştıran etkenlerin başında geldi.

Buna nazaran, ABD’de tarım dışı istihdam ağustosta 142 bin kişi artarak beklentilerin altında gerçekleşirken işsizlik oranı yüzde 4,3’ten yüzde 4,2’ye indi. Tarım dışı istihdama ait haziran ve temmuz ayı bilgilerinde aşağı taraflı revizyona gidildi. Buna nazaran, tarım dışı istihdamda kaydedilen artış, haziran ayı için 179 binden 118 bine, temmuz ayı için 114 binden 89 bine düşürüldü.

Söz konusu devirde haftalık ortalama çalışma saati 34,3 e yükselirken ABD Merkez Bankasının dikkatle izlediği ortalama saatlik kar, yüzde 0,4 artarak 35,21 dolara çıktı.

Ortalama saatlik yarara dair piyasa beklentileri, geçen ay yüzde 0,3 artması tarafındaydı. Ortalama saatlik yarar, ağustosta yıllık bazda da yüzde 3,8 artış kaydetti.

ABD’de ADP Araştırma Enstitüsünün, Stanford Digital Economy Lab işbirliğiyle hazırladığı ağustos ayına ait özel dal istihdamı, ağustosta 99 bin kişi ile Ocak 2021’den bu yana en düşük düzeyde arttı.

Ülkede JOLTS açık iş sayısı, temmuzda 7 milyon 673 bine gerileyerek Ocak 2021’den bu yana en düşük düzeyini kaydederken temmuz ayına ait fabrika siparişleri ise yüzde 5 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti.

Buna ek olarak, ABD’de birinci defa işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı, 31 Ağustos ile biten haftada 227 bine inerek piyasa beklentilerinin altında kaldı.

Hizmet kesimi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) verisi ağustosta bir evvelki aya kıyasla 0,7 puan artarak 55,7’ye çıktı. Tedarik İdare Enstitüsü (ISM) hizmet dalı PMI verisi de ağustosta piyasa beklentilerini aşarak aylık bazda 0,1 puan arttı ve 51,5’e yükseldi.

Ülkede Tedarik İdare Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), ağustosta 47,2’ye çıkmasına karşın piyasa beklentilerinin altında kaldı. S&P Küresel’in imalat dalı PMI verisi de ağustosta 47,9 ile iddiaların hafif altında gerçekleşti. İmalat kesimindeki daralmanın sürdüğünü gösteren PMI dataları sonrasında ABD’nin 10 yıl vadeli hazine tahvili faizi, yaklaşık 9 baz puan azalışla yüzde 4,83’ün altına indi.

Bu gelişmelerin yanı sıra Amerikan ekonomisindeki mevcut duruma ait değerlendirmelerin yer aldığı Fed’in “Bej Kitap” raporu da ekonomik faaliyetin son haftalarda yavaşladığını ortaya koydu.

Bankanın 12 şubesinden gelen tahlillerle hazırlanan raporda ekonomik faaliyetlerin 3 bölgede hafif artış gösterdiği ve geçen rapor devrinde 5 olan yatay yahut azalan faaliyet bildiren bölge sayısının 9’a yükseldiği tabir edildi.

Ülkedeki iktisat yetkililerinin açıklamaları da takip ediliyor. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, ABD iş gücü piyasasının yavaş işe alım temposuna karşın sağlıklı olduğunu belirterek, tüketici harcamaları ve yatırım harcamalarına ait sağlam bilgilerle büyümenin ikinci çeyrekte yüzde 3 seviyesinde süratle sürdüğünü lisana getirdi.

Fed yetkililerinin açıklamaları da izleniyor. New York Fed Başkanı John Williams, ekonominin artık istikrarda olması ve enflasyonun yüzde 2’ye hakikat bir yolda ilerlemesi nedeniyle siyaset duruşundaki kısıtlayıcılık derecesini azaltmanın artık uygun olduğunu bildirdi.

Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller da “Enflasyon ve iş gücü piyasasındaki ılımlılık konusunda kaydedilen ve devam eden ilerlemeyi göz önünde bulundurarak önümüzdeki toplantımızda faiz oranını düşürmenin vaktinin geldiğine inanıyorum.” değerlendirmesinde bulundu.

Faiz indirimlerinin suratının ve siyaset faizindeki toplam düşüşü belirlemenin gelecekte verilecek kararlar olduğuna işaret eden Waller, faiz indirimi sürecini bir sonraki toplantıda başlatmanın değerli olduğunu anlattı.

Waller, dataların daha büyük faiz indirimlerine muhtaçlık olduğunu göstermesi halinde bunu destekleyeceğini kaydetti.

Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee de iş piyasasının açıkça soğuduğu ve enflasyonda ilerleme kaydedildiği bir anda sıkılaştırma istenip istenmeyeceğini sordu.

Bunun yalnızca Fed’in eylül ayı toplantısıyla ilgili değil gelecek birkaç ay için soruları gündeme getirdiğini belirten Goolsbee, “İşlerin daha da berbata gitmemesi için nasıl efor göstereceğiz? Bana nazaran Fed’in karşı karşıya olduğu kritik zorluk bu.” değerlendirmesinde bulundu.

Atlanta Fed Başkanı Raphael Bostic ise iş gücü piyasasının yumuşamaya devam ettiğini lakin zayıf olmadığını kaydetti. Fiyat baskılarının süratle ve genel olarak azaldığına işaret eden Bostic, son dataların, enflasyonun muhtemelen yüzde 2’ye gerçek sürdürülebilir bir yolda olduğuna dair itimadını güçlendirdiğini bildirdi.

Bostic, Fed’in çok uzun müddet kısıtlayıcı siyaset duruşunu sürdürmemesi gerektiğini savunarak, enflasyon risklerinin azalmaya devam etmesini sağlamak için dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.

Enflasyona karşı şimdi zafer ilan etmediklerini lisana getiren Bostic, iktisatta önemli hasara yol açmadan yüksek enflasyonu ortadan kaldırmanın ulaşılabilir olabileceğini belirtti.

San Francisco Fed Başkanı Mary Daly de ABD Merkez Bankasının iş gücü piyasasını sağlıklı tutmak için faiz oranlarını düşürmesi gerektiğini fakat bunun ne kadar olacağını belirlemenin artık gelen ekonomik datalara bağlı olduğunu kaydetti.

Söz konusu gelişmelerle para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in yıl sonuna kadar 100 baz puanlık faiz indirimine gideceğine kesin gözüyle bakılıyor. ABD’de açıklanan istihdam verisinin akabinde bu ay 50 baz puan faiz indirimi yapabileceğine ait varsayımlar, bir orta yüzde 69’a kadar yükselmesine rağmen daha sonra yüzde 30’a indi.

Bankanın sıkı para siyasetini bu aydan itibaren gevşeteceği fiyatlanırken atılacak adımların büyüklüğü belirsizliğini koruyor.

Analistler, gelecek hafta ECB’nin açıklayacağı faiz kararının da piyasaların odak noktasında bulunduğunu belirterek, bankanın siyaset faizinde 25 baz puanlık indirime gitmesinin beklendiğini, yatırımcıların ECB Başkanı Christine Lagarde’ın açıklamalarında bankanın bundan sonraki siyasetlerine ait ipucu arayacağını tabir etti.

ABD’de açıklanacak enflasyon verisinin de ABD iktisadı hakkında daha çok bilgi vermesi bekleniyor.

Bu gelişmelerle 3,65 ile 2 Haziran 2023’ten bu yana en düşük seviyeyi gören ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi, haftayı 19 baz puan azalışla yüzde 3,72’den tamamladı. Dolar endeksi, yüzde 0,5 gerileyerek 101,2 düzeyine, altının ons fiyatı da yüzde 0,2 azalışla 2 bin 497 dolara geriledi.

Brent petrolün varil fiyatı, artan resesyon telaşları ve başta Çin tarafında olmak üzere zayıf talebin sürmesi telaşlarıyla haftayı yüzde 7,2 düşüşle 71,4 dolardan tamamladı.

New York borsasında satış baskısı hakim oldu

New York borsasında artan resesyon telaşlarıyla teknoloji payları öncülüğünde geçen hafta satış baskısı hakim oldu.

Yapay zeka konusunda yatırımcıların şirketleri tekrar değerlendirdiği görüldü.

Nvidia’nın payları yüzde 12,6, Broadcom’un payları yüzde 12,7, Qualcomm’un payları yüzde 6,7 ve Micron’un payları yüzde 9,6 kıymet kaybetti. US Steel’ın payları, Beyaz Saray’ın kelam konusu çelik üreticisinin Japon şirket Nippon Steel tarafından satın alınmasını engellemeye hazırlandığı haberinin akabinde yüzde 18,9 azaldı.

Gelecek yıl Avrupa ve Çin’de otonom araçlarını piyasaya sürmeyi planladığını duyuran Tesla’nın payları ise yüzde 2,2 bedel kazandı.

Öte yandan, ABD’de Demokrat lider adayı Kamala Harris, yeni kurulan şirketler için vergi indirimini 5 bin dolardan 50 bin dolara çıkarmayı planladığını bildirdi. Birinci başkanlık periyodunun sonunda 25 milyon yeni küçük işletme başvurusu görmek istediğini tabir eden Harris, bunun gerçekleşmesi için yeni işletme kurma maliyetini düşüreceklerini açıkladı.

Bu gelişmelerle Nasdaq endeksi yüzde 5,77, Dow Jones endeksi yüzde 2,93, S&P 500 endeksi yüzde 4,21 kıymet kaybetti.

Gelecek hafta pazartesi toptan stoklar, çarşamba Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), perşembe haftalık işsizlik maaşı müracaatları, cuma Michigan Üniversitesi tüketici inanç endeksi takip edilecek.

Avrupa borsaları, ECB kararı öncesinde haftayı düşüşle tamamladı

Avrupa borsalarında ECB’nin faiz kararı öncesinde geçen hafta negatif seyir izlenirken bölge genelinde ekonomik aktiviteye yönelik kaygılar varlığını koruyor.

Analistler, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) bu yıl içinde iki faiz indirimi daha yapacağına kesin gözüyle bakıldığını kaydederek, bölgede enflasyonist baskıların azalmasının üçüncü bir faiz indirimi ihtimalini de güçlendirmeye devam ettiğini belirtti.

ECB üyesi Claudia Buch, Avro Bölgesi bankalarının ne kadar sermaye tutacaklarına ve nerede iş yapacaklarına karar verirken jeopolitik riskleri hesaba katmalarının gerektiğini bildirdi.

ECB Yönetim Kurulu üyesi ve Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) Başkanı Joachim Nagel de Almanya’nın ilkbaharda yaşadığı ekonomik daralmanın “uyanış çağrısı” olması gerektiğini ve hükümetin büyümeyi artırmak ve borç frenini düzgünleştirmek için daha evvel duyurulan tedbirleri uygulaması gerektiğini belirtti. Nagel, verdiği öteki bir demeçte “tüketici fiyatlarındaki gerileme önümüzdeki hafta bir faiz indirimine daha imkan tanısa bile ECB, enflasyon karşısında çok erken zafer ilan etmemeli.” tabirini kullandı.

Açıklanan bilgilere nazaran Almanya’da temmuzda 43,2 puan olan imalat sanayi PMI ağustosta 42,4 puana inerek son beş ayın en düşük düzeyine geriledi. Hizmet bölümü PMI Almanya’da 51,2, Avro Bölgesi’nde ise 52,9 ile beklentilerin altında gerçekleşse de güçlü kalmaya devam etti.

Ülkede fabrika siparişleri, uçak, gemi, askeri araç ve tren üzere büyük siparişlerin tesiriyle temmuzda yüzde 2,9 yükselerek aylık bazda artışını ikinci aya taşıdı.

Ayrıca, Almanya’nın önde gelen ekonomik fikir kuruluşlarından İktisat Araştırma Enstitüsü (Ifo), zayıf yatırım ve sipariş durumu nedeniyle ülkenin 2024 ve gelecek yıla ait büyüme iddiasını yüzde 0,4’dan yüzde 0’a ve 2025 büyüme beklentisini de yüzde 1,5’ten 0,9’a düşürdü.

Avro Bölgesi’nde de temmuzda 45,8 düzeyinde olan imalat sanayi PMI, ağustosta değişmedi. Böylelikle PMI, faaliyetlerde büyümeyi gösteren 50 puan düzeyinin altında kaldı.

Ayrıca, Avro Bölgesi’nde Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), temmuzda aylık bazda yüzde 0,8 yükselirken yıllık bazda yüzde 2,1 geriledi. Bölgede ayrıyeten mevsimsellikten arındırılmış GSYH, 2024’ün ikinci çeyreğinde birinci çeyreğe kıyasla yüzde 0,2 artarak beklentilerin altında gerçekleşirken yıllık ise yüzde 0,6 yükselerek beklentileri karşıladı.

Avro/dolar paritesi, haftayı yüzde 0,3 artışla 1,1086 düzeyinden tamamladı.

Öte yandan, Alman araba üreticisi Volkswagen, tasarruf ve maliyet azaltma tedbirlerinin kesimi olarak birinci kere Almanya’da fabrika kapatabileceği konusunda ihtarlarda bulundu.

Yönetim konseyinin gerçekleştirdiği son toplantı sonrası Alman şirketinden yapılan açıklamada, Volkswagen AG bünyesindeki markaların kapsamlı formda tekrar yapılandırılmasının gerektiği bildirildi.

Bu gelişmelerle İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 2,33, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 3,65, İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 3,15, Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 3,20 bedel kaybetti.

Gelecek hafta salı Almanya’da TÜFE, çarşamba İngiltere’de sanayi üretimi, perşembe ECB faiz kararı takip edilecek.

Asya borsalarında da negatif seyir öne çıktı

Asya tarafında da yarı iletken çip bölümü öncülüğünde satış baskısının sürmesiyle negatif seyir öne çıktı.

Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda, yaptığı açıklamada dataların iddialar doğrultusunda gerçekleşmesi durumunda artışlara devam edeceklerini duyurdu.

BoJ Yönetim Kurulu Üyesi Hajime Takata yaptığı açıklamada, şirketlerin harcamalarını ve fiyatları artırmayı sürdüreceğini teyit etmesi halinde Merkez Bankasının faiz oranlarını yükseltmeye devam etmesinin gerektiğini lisana getirdi.

Bölgede açıklanan datalara nazaran, Çin’de imalat sanayi PMI, ağustosta 0,3 puan azalarak 49,1’e gerilerken ülkede imalat endüstrisinde ekonomik aktivite, ağustosta evvelki 3 aydaki daralma seyrini devam ettirdi.

Japonya’da hizmet dalı PMI 53,7 düzeyine gerilerken imalat sanayi PMI 49,8’e çıktı. Ülkede temmuz ayı hanehalkı harcamaları, bir evvelki yıla nazaran yüzde 0,1 yükselirken temmuz ayına ait öncü endeks 117,1 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti.

Güney Kore’de TÜFE aylık bazda yüzde 0,4 ile beklentilerin çabucak üzerinde artarken yıllık bazda yüzde 2 yükselerek öngörülere paralel gerçekleşti. Ülkede TÜFE, böylelikle yıllık bazda Mart 2021’den bu yana en yavaş artışı kaydetti.

Dolar/yen paritesi haftayı evvelki kapanışın yüzde 2,6 altında, 142,30 düzeyinde tamamladı. Analistler, dolar/yen paritesinin geçen hafta 141,9 düzeyine kadar indiğini belirterek, BoJ’un sıkılaşma adımlarına yönelik piyasa beklentilerinin güçlü kalmaya devam ettiğini bildirdi.

Kurumsal tarafta ise dünyanın en büyük çip üreticilerinden Amerikan Intel’in Japonya’da yarı iletken alanında araştırma ve geliştirme merkezi kuracağı bilgisi yer aldı.

Bu gelişmelerle haftalık bazda Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 5,84, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 3,03, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 2,69, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 4,86 bedel kaybetti.

Gelecek hafta pazartesi Japonya’da büyüme, Çin’de enflasyon, salı Çin’de dış ticaret istikrarı, cuma Japonya’da sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranı takip edilecek.

Yurt içinde gözler, gelecek hafta ödemeler istikrarı ve sanayi üretimi bilgilerine çevrildi

Yurt içinde geçen hafta düşüş eğilimi öne çıkarken Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 0,63 paha kaybederek 9.771,16 puandan tamamladı.

Dolar/TL, haftayı bir evvelki kapanışın yüzde 0,3 altında 33,9851’den kapattı.

Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.600 ve 9.500 puan düzeylerinin dayanak, 10.100 ve 10.200 düzeylerinin direnç pozisyonunda olduğunu kaydetti.

Yurt içinde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), ağustosta aylık bazda yüzde 2,47, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,68 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 51,97, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 35,75 olarak gerçekleşti.

2025-2027 periyodunu içeren Orta Vadeli Program’ı (OVP) açıklayan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, büyüme oranının 2024’te yüzde 3,5 olmasının beklendiğini belirterek, “2025 yılına geldiğimizde büyüme oranının toparlanarak yüzde 4 düzeyine ulaşmasını bekliyoruz.” sözünü kullandı.

OVP’ye nazaran enflasyonun bu yıl sonunda yüzde 41,5 olacağı kestirim edilirken enflasyon maksadı gelecek yıl için yüzde 17,5, 2026 için yüzde 9,7, 2027 için yüzde 7 olarak belirlendi.

Öte yandan Memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notunu “B+”dan “BB-“ye yükseltirken not görünümünü durağan olarak belirledi.

Fitch’in açıklamasında, müspet gerçek faiz oranlarının, düşük cari hesap açıkları ve döviz muhafazalı mevduatlardaki kademeli düşüşün, muhtemelen dış tamponlardaki güzelleşmenin kalıcılığını destekleyeceği belirtilerek, rezervlerin bu yıl sonunda 158 milyar dolara, 2025 sonunda 165 milyar dolara çıkmasının öngörüldüğü bildirildi.

Yurt içi piyasalarda gelecek hafta salı sanayi üretimi, perşembe ödemeler istikrarı, cuma piyasa iştirakçileri anketi takip edilecek.

Muhabir: Burhan Sansarlıoğlu