TCMB Başkanı Karahan: Mevduat gelişmeleri TL’ye inancın tekrar inşa edildiğini teyit ediyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ANKARA (AA) – Karahan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna, TCMB Kanunu mucibince Bankanın faaliyetlerine ait sunum yaptı.

Küresel iktisada ait değerlendirmelerde bulunan Karahan, global büyümede sonlu toparlanma eğilimi devam ederken hizmetler dalında olumlu ayrışmanın sürdüğünü söyledi.

Türkiye’nin dış talep görünümünde 2025’te daha bariz toparlanma beklendiğini vurgulayan Karahan, global manşet ve çekirdek enflasyondaki düşüşün devam ettiğini lisana getirdi.

Karahan, yılın ikinci çeyreğinde, yurt içi talebin yıllık bazda büyümeye katkısı besbelli olarak azalırken net ihracatın büyümeye verdiği müspet katkının sürdüğünü vurgulayarak, “Bu devirde yurt içi talep büyümeye 1,2 puan katkı verirken, net ihracatın katkısı 1,3 puan olarak gerçekleşti. Böylece, harcama istikametinden büyümenin kompozisyonunda daha istikrarlı bir talep görünümü izlendi.” diye konuştu.

Yakın periyoda ait göstergelerin yurt içi talebin yavaşlamaya devam ederek enflasyonist tesirinin azaldığını teyit ettiğini bildiren Karahan, farklı yollarla hesapladıkları göstergelerin ikinci çeyrekte çıktı açığının gerilediğini gösterdiğini, bu gerilemenin üçüncü çeyrekte de devam ettiğini varsayım ettiklerini tabir etti.

“Sıkı para siyasetimiz sonucunda iç talepteki dengelenme devam edecek”

Karahan, sıkı para siyaseti sonucunda iç talepteki dengelenmenin devam edeceğini vurgulayarak, yılın geri kalanında negatif seviyelere düşecek olan çıktı açığının, dezenflasyon sürecinin değerli bileşeni olacağına dikkati çekti.

İç talepteki dengelenmeyle uyumlu olarak dış ticaret istikrarındaki güzelleşmenin sürdüğüne işaret eden Karahan, üçüncü çeyrekte yıllıklandırılmış cari açığın azalışını sürdürerek ulusal gelire oranının yüzde 1,5 civarına gerileyeceğini varsayım ettiklerini söyledi.

“Yıllık enflasyondaki gerileme aylık fiyat artışlarının daha düşük seyretmesinden kaynaklandı”

Mayısta yüzde 75,5 ile zirve noktasına ulaşan yıllık enflasyonun, takip eden 3 aylık devirde düştüğünü ve eylül ayı prestijiyle yüzde 49,4 olduğunu belirten Karahan, “Eylül prestijiyle yıllık enflasyona en besbelli katkı yaklaşık 20,7 puan ile hizmetler kesiminden geldi. Bu kümesi 11 ve 8,9 puanlık katkılarla besin ve temel mal kümeleri takip ediyor.” dedi.

Karahan, yıllık enflasyondaki gerilemenin yalnızca baz tesirinden değil, tıpkı vakitte aylık fiyat artışlarının daha düşük seyretmesinden de kaynaklandığını lisana getirdi.

Çeşitli göstergelerin yakın devir seyrine değinen Karahan, şunları kaydetti:

“Enflasyonun ana eğilimindeki ölçülü seyrin, yılın üçüncü çeyreğinde gerçekleşen yönetilen ve yönlendirilen fiyat ayarlamalarındaki artışlara ve bunların dolaylı tesirlerine karşın sürdüğünü görüyoruz. Son 12 ayda ortalama yüzde 3,1 olan ana eğilim, son 6 ayda yüzde 2,7’ye, son 3 aylık devirde ise yüzde 2,6’ya geriledi.”

“Önümüzdeki aylarda kira enflasyonu zayıflayabilir”

Karahan, hizmet enflasyonunun yavaşlamaya devam ettiğini belirterek, “Bu kümedeki fiyat artışları, öteki bir çekirdek küme olan temel mallara kıyasla güçlü seyrediyor ve manşet enflasyonu üste çekiyor. Hizmet kesiminde daha yaygın olan vakte bağlı ve geriye dönük fiyatlama davranışları, hizmet enflasyonundaki zayıflamanın gecikmeli ve daha yavaş gerçekleşmesine neden oluyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Hizmet kesimi enflasyonunda ataleti besleyen en değerli kümenin kira olduğunu bildiren Karahan, yıllık kira enflasyonunun eylül prestijiyle yüzde 117 ile yıllık hizmet enflasyonunun yaklaşık 45 puan üzerinde seyrettiğini tabir etti.

Karahan, öncü göstergelerin bir müddettir aşağı taraflı harekete işaret ettiğini vurgulayarak, şu tabirleri kullandı:

“Gerek çevrim içi kaynaklardan izlediğimiz ilan fiyatları gerekse konut kredisi değerleme raporlarına dayanan göstergelerimiz azalış eğilimlerini sürdürmekte. Perakende Ödeme Sistemi bilgilerinden elde edilen yeni ve yenilenen kontratlardaki kira artış oranları gerek konut piyasasında süregelen olağanlaşma gerekse de manşet enflasyondaki düşüşü takiben TÜFE’deki mevcut kira enflasyonunun altında paha almakta. Yılın son çeyreğinde, taşınma ve kontrat yenileme oranlarında gerçekleşecek düşüşü de dikkate aldığımızda, bu durum önümüzdeki aylarda kira enflasyonunun zayıflayacağını ima ediyor.”

“Manşet enflasyondaki düşüşle tüm bölümlerin beklentilerin gerileyeceğini öngörüyoruz”

Dezenflasyon periyotlarında, temel mal enflasyonunun daha süratli ve daha besbelli formda yavaşladığına dikkati çeken Karahan, nakdî sıkılaşma devirlerinde döviz kurunda sağlanan istikrar ve talepteki dengelenmenin bu olgunun temel nedenlerinden olduğunu belirtti.

Karahan, bu devirde, kelam konusu faktörlerin takviyesiyle, sağlam mallar öncülüğünde temel mal kümesinde fiyat artışlarının sonlu gerçekleştiğini tabir ederek, haziranda firma ve hane halkı enflasyon beklentilerini kamuoyu ile paylaşmaya başladıklarını anımsattı.

Karahan, şunları kaydetti:

“Enflasyon beklentilerini incelediğimizde, firmaların ve bilhassa tüketicilerin beklentilerinin piyasa iştirakçilerine nazaran yüksek seyri göze çarpıyor. Bu durum enflasyonun düşük olduğu devirlerde dahi gözleniyor. Tüketiciler beklentilerini şekillendirirken temel gereksinim hususlarına daha büyük ehemmiyet atfediyorlar. Örneğin, temmuz ve ağustos aylarında yönetilen ve yönlendirilen güç kalemlerinde yapılan tarife güncellemelerini takiben tüketici beklentilerinin kelam konusu aylarda öteki ekonomik ünitelerden farklılaşan bir dinamik sergilediğini gözledik. Manşet enflasyondaki düşüşün devamıyla birlikte, tüm kesimlerin beklentilerinin gerileyeceğini öngörüyoruz. Hakikaten eylül ayı bilgileri tüm ünitelerin enflasyon beklentilerinin aşağı taraflı güncellendiğine işaret ediyor.”

“Enflasyon beklentilerinin varsayım aralığına yakınsaması dezenflasyon açısından kritik”

Karahan, enflasyon beklentilerinin kestirim aralığına yakınsamasının, dezenflasyon açısından kritik değerde olduğuna dikkati çekerek, yakın devir enflasyon görünümünün de tesiriyle, piyasa iştirakçileri beklentilerinin her vadede aşağı istikamette hareket etmeye devam ettiğini anlattı.

Karahan, 12 ay sonrasına ait enflasyon beklentilerindeki dağılımın güzelleşme eğiliminin sürdüğünü gösterdiğini vurgulayarak, şöyle devam etti:

“Ayrıca, beklenti dağılımında çoklu tepe yapısının da ortadan kalkmakta olduğunu gözlüyoruz. Beklentilerde gerileme gerçekleşmesine karşın piyasa iştirakçilerinin 2024 yıl sonu enflasyon beklentisi son Enflasyon Raporu’nda sunulan kestirim aralığının üst noktasının bir ölçü üzerinde bedel alıyor ve amaçlarımıza birkaç ay gecikmeyle ulaşacağımızı ima ediyor. Sıkı para siyaseti duruşumuzla, beklentilerin dezenflasyon sürecine katkı verecek halde oluşmasını sağlamakta kararlıyız.”

“Makro ihtiyati siyasetleri uygulamaya devam ediyoruz”

​​​​​​​Karahan, geçen yıl haziran ayında sıkılaşma döngüsünü başlattıklarını ve siyaset faizini yüzde 50’ye çıkardıklarını anımsatarak, ekonomik ünitelerin beklentilerindeki ayrışma ve mümkün oynaklıklara karşı, mali transferin aktifliğini artırmak gayesiyle, makro ihtiyati siyasetleri uygulamaya devam ettiklerini bildirdi.

Sıkı mali duruşlarını desteklemek üzere kullandıkları makro ihtiyati önlemleri 3 ana kümede özetleyen Karahan, şunları kaydetti:

“Bunlardan birincisi mevduata yönelik düzenlemeler. Bu kapsamda programımızın temel ögelerinden olan bankacılık dalında TL mevduatın hissesini artırmak ve (KKM’yi de (kur muhafazalı mevduat) kademeli olarak azaltmak emeliyle uyguladığımız önlemler bulunuyor. İkinci olarak kredilere yönelik düzenlemeler. TL ve yabancı para kredilere aylık büyüme sonu getirerek finansal şartlardaki sıkılığı artırıp, kredi talebindeki dalgalanmaların önüne geçtik. Kredi piyasasında sağlıklı fiyat oluşumunu desteklemek emeliyle da ticari kredi azami erken ödeme fiyatlarını güncelledik. Son olarak likidite idaresi kapsamında zarurî karşılıklar ve TL depo ihaleleri üzere likidite araçlarını faal olarak kullanıyoruz. Bu araçlar ile mali transfer düzeneğini güçlendiriyor ve finansal istikrarı gözetiyoruz.”

Karahan, geçen aylarda likidite fazlasının aktif sterilizasyonunu sağlamak maksadıyla araç setlerini çeşitlendirdiklerini anlatarak, “Dönemsel olarak ortaya çıkan likidite fazlasını zarurî karşılıklar ve mevcut araç setimizi kullanarak sterilize ediyoruz. Likidite şartlarını, olası gelişmeleri göz önünde bulundurarak yakından izliyoruz. Sterilizasyon araçlarını tesirli halde kullanmaya devam edeceğiz.” diye konuştu.

“Mevduat faizleri yataya yakın hareket ediyor”

Karahan, ticari kredi faizlerinin yüzde 55, mevduat faizinin bileşikte yüzde 60 ve tüketici kredilerinin ise yüzde 68 civarında fiyatlandığını bildirdi.

Mevduat faizlerinde, siyaset faizi, piyasadaki likidite ve makro ihtiyati siyasetlerin yanı sıra enflasyon ve kur beklentilerinin de belirleyici olduğunu tabir eden Karahan, şu değerlendirmede bulundu:

“Uyguladığımız siyasetlerin bir sonucu olarak, likidite şartlarındaki değişimlere karşın son periyotta mevduat faizleri yataya yakın hareket ediyor. Para siyaseti duruşumuz ve makro ihtiyati çerçevemiz, mevduat faizlerinin, Türk lirasına geçişi sürdürecek ve tasarrufları artıracak düzeylerde kalmasını sağlayacak. Beklentilerdeki güzelleşmenin devam etmesi, fiyatlama davranışını dezenflasyon patikamız ile uyumlu hale getiriyor.”

Karahan, dezenflasyon beklentilerinin güçlenmesiyle bilhassa uzun vadeli Türk lirası finansman maliyetlerinin de azalmaya başladığını son aylarda gözlemlediklerini söyledi.

Beklentilerdeki güzelleşmenin devam etmesiyle bu eğilimin önümüzdeki devirde de artarak devam edebileceğine dikkati çeken Karahan, tüketici kredilerinin, iç talepteki dengelenmeyi tesis edecek bir süratte seyretmesinin kritik kıymette olduğunu bildirdi.

Karahan, bu yılın birinci çeyreğinde kredi talebinin hızlanmasının tüketici kredi büyümesinin kredi kartı ve muhtaçlık kredisi kaynaklı artmasına neden olduğunu kaydetti.

“Türk lirası mevduatın hissesi yüzde 54 düzeyine ulaştı”

Alınan makro ihtiyati tedbirler ve sıkı para siyaseti duruşlarıyla takip eden 2 çeyreklik devirde tüketici kredilerinde büyümenin zayıfladığını tabir eden Karahan, kelamlarına şöyle devam etti:

“Son 2 çeyrekte tüketici kredisi büyümesi ölçülü bir patikada hareket ediyor. Türk lirası ticari kredi büyümesinde mart ayında daha bağlayıcı hale getirdiğimiz aylık büyüme sonları epey tesirli olmuştu. Yabancı para cinsi kredilere mayıs ayında getirdiğimiz aylık büyüme sonunu, temmuz ayında daha da düşürmüştük. Bu sınırlamaların tesiriyle yabancı para kredilerdeki büyüme, maksatlarla uyumlu bir patikada seyretmekte. Ticari kredilerde aylık büyüme gerçekleşmeleri enflasyon beklentilerindeki güzelleşme ile uyumlu. Kararlılıkla sürdürdüğümüz sıkı nakdî duruşumuz ve KKM bakiyesinin azaltılmasına yönelik uygulamaların tesiriyle Türk lirası varlıklara olan ilginin arttığı görülüyor. Mevduat gelişmeleri, Türk lirasına itimadın yine inşa edilmekte olduğunu teyit ediyor. Türk lirası mevduatın hissesi yükselerek yüzde 50’yi de aştı ve son bilgilere nazaran yüzde 54 düzeyine ulaştı. Kur muhafazalı mevduatın hissesi yüzde 8’li düzeylere geriledi.”

“KKM’nin bakiyesi 45 milyar doların altına geriledi”

Karahan, KKM hesaplarının toplamının 2023 Ağustos’ta 140 milyar doların üzerine yükseldiğini anımsattı. Şu anda KKM’nin bakiyesinin 45 milyar doların altına gerilediğini söz eden Karahan, bakiyenin azalmasının mali transfer sistemini güçlendirdiğini kaydetti.

Karahan, TL mevduat hissesindeki kademeli ve istikrarlı artışın dezenflasyon patikasının kıymetli ögesi olmaya devam edeceğini öngördüklerini bildirdi. Mevcut siyasetlerin ülkenin risk priminin düşüş sürecini desteklediğini vurgulayan Karahan, uyguladıkları siyasetlere olan itimadın arttığını ve rezerv görünümünün güzelleştiğini söyledi.

Karahan, memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımlarının da dış finansman görünümünü desteklediğini lisana getirdi.

Son devirde Türkiye’ye yönelik sermaye hareketlerinin ölçülü seyrettiğinin gözlemlendiğini tabir eden Karahan, gelecek periyotta sermaye girişlerinin jeopolitik gelişmelere bağlı oynaklık gösterebileceğini bildirdi.

Karahan, son devirde, yurt içi ve dışı yerleşiklerin Türk lirasına olan itimadının arttığını ve bu durumun rezervlere olumlu yansıdığını belirtti.

“TCMB taraflı swap bakiyesini sıfıra indirdik”

Karahan, 31 Temmuz prestijiyle TCMB taraflı swap bakiyesini sıfıra indirdiklerine işaret ederek, sonrasında, sterilizasyon emelli karşıt tarafta swap süreçlerine başladıklarını söz etti.

22 Mart ile 27 Eylül tarihlerinde, brüt rezervlerin 33,5 milyar dolar artış gösterdiğini bildiren Karahan, swap hariç net döviz konumunun da 97,4 milyar dolar güzelleştiğini belirtti. Karahan, 27 Eylül prestijiyle brüt rezervin 157 milyar doların üzerine çıktığını lisana getirerek, swap hariç net rezervlerin 32,9 milyar dolara ulaştığını söyledi.

Para siyasetindeki kararlı duruş, yurt içi talepteki dengelenme, Türk lirasında gerçek pahalanma ve enflasyon beklentilerindeki düzelme ile aylık enflasyonun ana eğilimin düşmeye devam edeceğini anlatan Karahan, şunları söyledi:

“Para siyasetindeki temkinli duruşun sürdürülmesiyle, enflasyonun yılın kalanında da istikrarlı olarak gerileyeceğini öngörüyoruz. Finansal şartlardaki sıkılaşmayla birlikte talep şartlarında görülen dengelenmenin önümüzdeki periyotta daha da belirginleşeceğini kestirim ediyoruz. Sıkı nakdî duruşun sürdürülmesi ve hizmet enflasyonundaki katılığın zayıflamasıyla, enflasyonun ana eğiliminde gerileme 2025 yılında da devam edecek. Para ve maliye siyasetlerinin eş güdümü de bu sürece katkı sağlayacak. Para siyasetindeki sıkı duruşumuzu fiyat istikrarı sağlanana kadar kararlılıkla sürdüreceğiz.”

“Dezenflasyon sürecinde ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceğiz”

Karahan, para siyasetinde sıkılığı muhafazaya devam edeceklerini belirterek, “Enflasyonda besbelli ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para siyaseti araçlarımızı tesirli biçimde kullanacağız.” dedi. Karahan, fiyat istikrarının sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön şart olduğunun altını çizdi.

Karahan, haziranda başlayan dezenflasyon sürecinde, enflasyonu belirledikleri orta gayelerle uyumlu olacak halde düşürmek için ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceklerini kelamlarına ekledi.

Muhabir: Hülya Ömür Uylaş,Erhan Cihan Ünal,Mert Davut