AB ve ABD’de giderek kısıtlayıcı hale gelen göçmen siyasetleri tansiyonu yükseltiyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ANKARA (AA) – ABD’de “düzensiz göçmenleri geri gönderme” vaadiyle vazifeye başlayan Donald Trump idaresi bunu hayata geçirmek için birçok yeni düzenlemeler çıkarırken, AB tarafında ise birçok ülke yeni Göç ve İltica Mutabakatı’na itiraz ediyor.

Seçim kampanyasında “ülke tarihindeki en büyük hudut dışı etme operasyonunu” gerçekleştireceğini söyleyen Trump’ın misyona başlamasıyla sığınmacı ve göçmenlere yönelik daha “katı ve sert” siyasetler tesirli olmaya başladı.

Trump, Kongre’deki teşekkür konuşmasında da sistemsiz göçmenler için “suçlu” nitelemesi yaparken, ABD’nin güney sonuna da asker göndereceğini bildirdi.

Göreve başlamasının birinci gününde göç konusunda da başkanlık kararnamelerine imza atan Trump, ABD’ye bilhassa hatalıların hiçbir halde gelemeyeceğini ve yasa dışı göçmenleri hudut dışı edeceklerini söyledi.

Atlantik’in öte yakasındaki göçmenlerin varış noktası AB’de ise hudut güvenliğini ve hızlandırılmış hudut dışı etmeleri amaçlayan Göç ve İltica Mutabakatı’yla sistemsiz göçle çaba emeliyle sığınmacıları “geri dönüş merkezlerinde” tutma fikri tartışılıyor.

Her iki bölge de hükümetlerin memleketler arası hukuk yükümlülükleri yerine “güvenlik endişelerine” öncelik vermesi, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Üniversal Beyannamesi tarafından garanti altına alınan “sığınma başvurusu” hakkının altının oyulduğu telaşlarını beraberinde getiriyor.

AB içindeki bölünmeler

Düzensiz göçmenlerin geri gönderilişinin hızlandırılması, sığınma müracaatları şartlarının sıkılaştırılması ve ülkeler ortasındaki “göçmen yükünü” azaltmayı hedefleyen yeni Göç ve İltica Mutabakatı oybirliğiyle kabul edilmesine karşın tenkitlerin maksadında olmayı sürdürüyor.

AB’nin devir başkanlığını üstlenen Polonya’nın Başbakanı Donald Tusk’ın, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile düzenlediği ortak basın toplantısında yeni muahedeyi uygulamayı reddettiğini açıklaması göç siyasetlerine ait çatışmaları yine alevlendirdi.

AB Komitesi, üye ülkelerin “göçmen kabul etme zorunluluğu” olmadıkları konusunda teminat verse de Polonya muahedenin üye ülkeleri “istenmeyen yükümlülüklere zorladığını” öne sürerek karşı çıkıyor.

Polonya’nın istisnaları ne ölçüde teminat altına alabileceği ya da paktın uygulanmasını ne ölçüde etkileyebileceği belirsizliğini korurken, Tusk hükümeti zarurî göçmen yerleştirmelerine karşı çıkmaya kararlı görünüyor.

Tusk, 7 Şubat’ta, von der Leyen’in ülkesini ziyareti sonrasında düzenlenen basın toplantısında muahedeye yönelik net tutumunu bir kere daha ortaya koydu.

Polonyalı önder, ülkesinin Polonya’nın halihazırda çok sayıda Ukraynalı mülteciye konut sahipliği yaptığını, doğu hududundaki yasadışı göçün baskısı altında olduğuna dikkati çekerek, “ek yerleştirme kotalarına” tabi tutulmamaları gerektiklerini savundu.

“Polonya, Göç ve İltica Mutabakatı’nı Polonya’ya ek göçmen kotaları getirecek formda uygulamayacaktır.” diyen Tusk, “yeniden yerleştirme mekanizmasıyla” ilgili hiçbir yükü kabul etmeyeceğini vurguladı.

AB Kurulu daha evvel muahedeyi uygulamayı reddeden üye ülkelere karşı yasal süreç başlatabileceği ikazında bulunsa da, von der Leyen basın toplantısında bu söylemi yinelemeyi tercih etmeyerek Polonya’nın Ukraynalı göçmenlere takviyesini takdir etti.

Birçok üye ülke muahedeye karşı mesafeli

Her ne kadar muahede oybirliğiyle kabul edilmiş ve gelecek yıl uygulanmaya başlanması bekleniyor olsa da birçok üye ülke lideri, yeni kurallara yönelik tasa ve tenkitlerini sık sık lisana getiriyor.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Polonya’nın akabinde mutabakata ait en sert muhalefeti sürdüren isimlerin başında geliyor.

Budapeşte idaresi, muahedeyi “ulusal egemenliğe tehdit ve ülkenin kendi sonlarını denetim etme hakkının ihlali olarak” görüyor.

Çekya, Slovakya ve Avusturya da mutabakatın getirdiği yeni kurallardan şad olmayan ülkeler ortasında yer alıyor.

Eleştirilerin gayesindeki anlaşma

Üç yıl süren müzakerelerin akabinde 2024’te Avrupa Parlamentosu (AP) ve AB Kurulu tarafından resmen kabul edilen Göç ve İltica Muahedesi, göçün yönetilmesi, AB’nin dış sonlarının garanti altına alınması, ortak bir iltica sisteminin kurulması ve sığınmacıların sistemsiz gelişlerini toplu bir formda yönetmek için yeni kurallar getirmeyi amaçlıyor.

Yeni kurallar, temel olarak göç yükünü birinci varış ülkelerinden alıp tüm üyeler ortasında dağıtmayı hedefliyor. AB’nin dış hudutlarını güçlendirme, iltica müracaatlarının hızla sonuçlandırılması, başvurusu reddedilenlerin menşe ülkelerine geri gönderilmelerinin hızlandırılması, kaynak ülkelerle işbirliğinin artırılması, mutabakata dair öbür kıymetli ögeler ortasında yer alıyor.

27 AB üyesi için yasal olarak bağlayıcı olan muahede, üye ülkeler ortasında yük paylaşımını adil hale getirmek için, “zorunlu dayanışma mekanizması” ortaya koyuyor.

Buna nazaran, üye ülkeler aşikâr sayıda sığınmacıyı kabul etmek, mali katkıda bulunmak ya da işçi yahut ekipman üzere operasyonel takviye sağlamak zorunda kalacak.

Anlaşma kapsamında ayrıyeten, “göç baskısı” altında olduğu düşünülen ülkeler dayanışma önlemlerinden yararlanabilecek.

Bu önlemler ortasında, birtakım sığınmacıların diğer bir üye ülkeye yerleştirilmesi, mali ve ekipman takviye sağlanması ve hatta başka üye ülkelerden gelen göçmenleri kabul etmekten kısmen yahut büsbütün muaf tutulması yer alsa da muafiyetlerin şartlarına ait ayrıntılar şimdi paylaşılmadı.

AB Komitesi, mutabakatın “her üye devletin özel göç durumunu dikkate almakta ve muhtaçlıklarının karşılanması için gerekli esnekliği sağladığını” savunurken, ayrıyeten her üye ülke için bağlayıcı olduğu istikametindeki tavrını da sürdürüyor.

Öte yandan, rastgele bir ülkenin muahedeyi uygulamayı reddetmesi halinde muhtemel ihlal prosedürlerin ne olacağı bilinmiyor.

“Sorun, Brüksel’in göç siyasetlerini belirlemesi”

Sussex Üniversitesi’nde Profesör Dr. Aleks Szczerbiak, “Polonya hükümeti açısından göç mutabakatıyla ilgili sorunun, Brüksel’in Polonya’nın göç siyasetini belirlemesine müsaade vermesi olduğunu düşünüyorum.” dedi.

Tusk hükümetinin ülkenin açık isteği olmadan göçmenleri kabul etmesini mecburî kılan “göçmen yerleştirme planına” karşı çıktığını belirten Szczerbiak, bu planın uygulanmaması halinde kabul edilmeyen her göçmen için “dayanışma ödemesi” olarak isimlendirilen mali bir cezanın olmasına da reaksiyon gösterildiğini aktardı.

Polonya’nın “çok kültürlü” bir yapıya sahip olup olmamasına ülkenin kendisinin karar vermesi gerektiğini savunan Szczerbiak, “Polonya çok kültürlü bir ülke olacaksa, bu Polonya’nın vermesi gereken bir karardır, AB seviyesinde alınması gereken bir karar değildir; halbuki göç muahedesi Polonya üzere bir ülkeyi potansiyel olarak çok kültürlülüğü benimsemeye zorlayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

“Demokrasi açığı”

Üye ülkeler ile AB ortasında çok sağcı partilerin yükselişiyle birlikte sadece göç değil birebir vakitte iktisat ve savunma üzere alanlarda da geniş çaplı bölünmelerin yaşandığını belirten Szczerbiak, bunun iki nedeni ortasında mevcut ekonomik gidişat ve “ulusal egemenlik” talepleri olduğunu söyledi.

Ekonomik gidişata ait Szczerbiak, “AB’yi eleştirenlerin birçoğu, AB ana akımının temsil ettiği ekonomik ilerleme modelinin temelde tükenmekte olduğunu savunuyor. Klasik olarak AB’nin motoru olan Alman iktisadının başının nitekim kaygıda olduğunu görmek için yalnızca Alman iktisadına bakmak kâfi.” görüşünü paylaştı.

Szczerbiak göç ve hudut denetimi üzere alanlarda ulusal egemenliğe daha fazla müdahaleci halinin üye ülkelerce reaksiyonla karşılandığına işaret ederek, “AB siyasi olarak ne kadar bütünleşirse, ulusal egemenliğin klasik alanları olarak görülen alanlara da o kadar fazla girmiş olur. Göç bunun hakikaten yeterli bir örneği zira dış sonlar üzerindeki denetim hükümran bir devlet olmanın klasik bir örneği olarak görülür.” dedi.

AB’nin demokrasi açığı problemiyle da karşı karşıya olduğuna değinen Szczerbiak, şunları kaydetti:

“Eğer dış sonlardan ve bu sonlar üzerinde diğer birilerinin (AB’nin) denetim sahibi olmasından bahsediyorsanız işte o vakit beşerler endişelenmeye başlıyor. Zira esasen AB’nin sahip olduğu asıl sorun, merkezi seviyede daha fazla güç elde ederken insanların rastgele bir bağlılık hissedeceği ve bu güçten (AB’den) hesap sorabileceği demokratik organların olmamasıdır. Bu, AB’nin sahip olduğu ‘demokrasi açığı’ sıkıntısıdır. Daha başarılı bir biçimde bütünleşmek için AB seviyesinde daha fazla güç elde etmek gerekiyor. Bununla ilgili sorun, bu gücün rastgele bir demokratik kurum tarafından hesaba katılmamasıdır. Yani, Avrupa Parlamentosu var. Lakin sorun şu ki, beşerler kendilerini Avrupa Parlamentosu ile özdeşleştirmiyor. Birçok insan Avrupa Parlamentosu milletvekilinin kim olduğunu bilmiyor. Şayet AB Kurulundan ya da önerdiği bir şeyden mutlu değillerse kime oy verecekler? Şayet başbakanımdan mutlu değilsem, öbür tarafa oy vereceğimi ve onların da seçimi kaybedeceğini biliyorum ancak biri Ursula von der Leyen’den hoşlanmıyorsa, ondan kurtulmak için kime oy verecek? Temelde bunun kolay bir karşılığı yok. Bence AB’nin temelinde yatan sorun da bu, yani AB’nin bir proje olması.”

“Von der Leyen, uzlaşma yolu bulmalı”

Merkezi Polonya’da bulunan fikir kuruluşu Türkiye Araştırmaları Enstitüsünün Kurucu Lideri Dr. Karolina Wanda Olszowska da Varşova’nın muahedeye yönelik reaksiyonunun “mülteci kabul etme” zorunluluğundan kaynaklı olduğunu kaydederek, “Polonya, AB’nin göç siyasetine muhakkak sayıda mülteci kabul etmek ya da kişi başına yaklaşık 20 bin avro üzere yüksek bir meblağ ödemek üzere şartlar getirmek istemesinden rahatsız.” tabirini kullandı.

Anlaşmaya ait üye ülkeler ortasında “belirgin bölünmeler olduğuna” işaret eden Olszowska, üye ülkeler ortasında göç siyasetlerine yönelik farklı yaklaşımları şöyle anlattı:

“Yunanistan üzere ülkeler göçmenlerin tekrar dağıtılmasını isterken, İtalya ve İspanya, örneğin Türkiye ile müzakere ederek meselelerini bağımsız bir halde çözmeye çalışıyor. Almanya ve Fransa, göçmenlerin birçoklarının nihayetinde kendi ülkelerine ulaşmak istediklerinin ve bunu kabul etmek istemediklerinin farkında. Bu durum AB ve üye ülke hükümetleri için kıymetli bir zorluk teşkil edecektir çünkü kendi ülkelerindeki kamuoyunu dikkate almak zorundadırlar.”

Polonya’nın tek başına von der Leyen’i AB’nin göç siyasetinde “radikal bir değişiklik yapmaya” ikna etmeye gücünün yetemeyeceğini kaydeden Olszowska, “Von der Leyen, AB içinde daha da büyük bölünmelere yol açmayacak bir uzlaşma yolu bulmalıdır. Fakat bu durum meçhuldür ve Polonya’nın tek başına kıymetli bir değişim yapması muhtemel değildir. Lakin öteki ülkelerle ittifak halinde çok daha fazlasını başarabilir.” dedi.

Muhabir: Melike Pala