0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

PEKİN (AA) – ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, seçimlerin akabinde vazifesini devretmeye hazırlanan Lider Joe Biden’ın liderliğindeki hükümetin Çin’e son üst seviye ziyaretini gerçekleştirmek üzere yarın Pekin’e gidecek.

İlk kere Çin’i ziyaret edecek Sullivan, Çin Dışişleri Bakanı ve Komünist Partisi Merkezi Dış İlgiler Komitesi Ofisi Yöneticisi Vang Yi ile görüşecek, Çin ile ABD ortasındaki stratejik diyalog toplantılarının yeni cinsini gerçekleştirecek.

27-29 Ağustos’ta düzenlenecek ziyaretin ABD’de 5 Kasım’da yapılacak başkanlık seçimlerinden kısa müddet önceye denk gelmesi dikkati çekiyor.

Vang ile Sullivan daha evvel Mayıs 2023’te Viyana’da, Eylül 2023’te Malta’da ve Ocak 2024’te Bangkok’ta görüşmüştü. Bu görüşmeler, iki ülke önderlerinin daha sonraki yüz yüze ve telefon görüşmelerine hazırlık niteliğinde olmuştu. Öte yandan ikili, Vang’ın Ekim 2023’teki Washington ziyaretinde de bir ortaya gelmişti.

Sullivan’ın ziyaretinde, Biden idaresinin Çin siyasetinin temel konularını yinelemesi ve Demokratların seçimi kazanması halinde gelecek hükümetin izleyeceği siyasetlere dair süreklilik bildirisi vermesi bekleniyor.

Sullivan ile Vang ortasındaki görüşmelerde, Lider Biden vazifeden ayrılmadan evvel iki ülke başkanları ortasında, muhtemelen telekonferans yoluyla son bir doruğun yapılmasının planlanabileceği öngörülüyor.

“Bu, ağır rekabete dayalı bir ilişki”

ABD Güvenlik Kurulu yetkilileri, ziyarete ait ülke basınına yaptıkları bilgilendirmelerde, Sullivan ile Vang görüşmelerinde ikili bağlardaki fetanil kaçakçılığıyla çaba, yapay zeka güvenliği ve risk idaresi ile askeri irtibatın ve öbür diyalog düzeneklerinin sürdürülmesi üzere işbirliği mevzularını ele alacağını belirtti.

Görüşmede ayrıyeten Sullivan’ın Çin’in Rusya’nın savunma sanayi temeline yönelik dayanağı, Güney Çin Denizi’ndeki artan tansiyon, Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan’ın durumu üzere sıkıntıları gündeme getirmesi bekleniyor.

Tarafların ayrıyeten Gazze’deki kriz, Ukrayna’daki savaş, Kuzey Kore üzere bölgesel ve global sıkıntılardaki durumlarını ortaya koyması olası. Çin tarafı Gazze konusunda, ABD tarafı ise Ukrayna konusunda öbür tarafa ahlaki üstünlük sav eden bir üslup kullanabilir.

ABD’li bir yetkili, basına verdiği demeçte, Washington idaresinin diplomatik uğraşların ve bağlantı kanallarının sürdürülmesini önemsediğini lakin bunun Çin’e yaklaşımda bir değişim manasına gelmediğini vurguladı.

Yetkili, “Bu ağır rekabete dayalı bir münasebet. Biz ittifaklarımızı güçlendirmeye yaptırım yapmayı ve teknoloji ile ulusal güvenlik konusunda atmamız gereken aklıselim adımları atmayı sürdüreceğiz. Bu alakayı sorumlu halde yöneterek, çatışmaya dönüşmesini engellemeye karalıyız.” sözlerini kullandı.

ABD’de kimi basın organları, Sullivan’ın Çinli muhataplarını ABD’deki başkanlık seçimlerini etkilemeye yönelik faaliyette bulunmaktan kaçınmaları konusunda da uyaracağını ileri sürdü. Spekülatif bir bahis başlığı olmakla birlikte Amerikan basınının ziyaret sırasında bu bahsin da üzerinde durması mümkün görünüyor.

Ekonomik gerilimler

Her ne kadar Washington, iki ülke ortasında bağlantı ve diyalog kanallarını sürdürmeye vurgu yapsa da Biden 2021’de vazifeye geldiğinden bu yana, ABD’nin Çinli şirketlere teknoloji alanındaki kısıtlamalarında besbelli artış kaydedildi.

Biden periyodunda 120’den fazla şirket, ABD’nin ulusal güvenliğine tehdit oluşturduğu ve Rusya’nın savunma sanayi temelini desteklediği gerekçesiyle “varlık listesi” ismi verilen ihracat denetim listesine eklendi.

ABD Ticaret Bakanlığı, en son 23 Ağustos’ta, 42 Çinli şirketi Rusya’ya Ukrayna Savaşı’nda yaralanacağı eser ve hizmetleri sağladıkları gerekçesiyle, çok sayıda Rus ve üçüncü ülke şirketleriyle birlikte yaptırım listesine aldığını açıkladı.

ABD Dışişleri Bakanlığının yaptırımlara ait açıklamasında, Washington’ın “Çin’den Rusya’ya ihraç edilen ikili kullanıma (askeri ve sivil) sahip eserlerin hacminden telaş duyduğu” belirtilerek, “Çin’den ithal eserler Rusya’nın savunma üretim çevrimi içindeki kritik boşlukları dolduruyor, bu sayede onun silah yapmasına, savunma üretimini artırmasına ve askeri-sanayi temelini güçlendirmesine yardımcı oluyor.” sözlerine yer verildi.

Çin Ticaret Bakanlığı ise konuyla ilgili açıklamasında bunun Washington’ın tek taraflı yaptırımlarla yargı yetkisini hudut çok kullanmasının tipik bir örneği olduğunu, bu çeşitten yaptırımların, memleketler arası ticaret tertibini ve kurallarını baltaladığını, olağan milletlerarası ekonomik ve ticari alışverişleri engellediğini ve global sanayi ve tedarik zincirlerinin güvenliğini ve istikrarını olumsuz etkilediğini savundu.

Bakanlık, Çin’in kendi şirketlerinin yasal haklarını ve çıkarlarını korumak üzere gerekli önlemleri alacağını vurguladı.

“ABD, Çin’i çevreleme ve bastırma stratejisini sürdürüyor”

Çin ajansı Xinhua’nın haberine göre, Dışişleri Bakanlığı Kuzey Amerika ve Okyanusya İşleri Dairesinden “önde gelen bir yetkili”, Sullivan’ın ziyaretinin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile ABD Lideri Biden ortasında Kasım 2023’te ABD’nin San Francisco kentinde düzenlenen tepede varılan mutabakatların uygulamaya geçirilmesine ne kadar aralık kaydedildiğini görmek için düzgün bir fırsat olduğunu lisana getirdi.

Zirveden bu yana geçen müddette Çin ve ABD’den diplomasi, iktisat, adliye ve iklim değişikliği alanlarında görüşmeler yapıldığı, ayrıyeten iki ülke ordularının bağlantısı sürdürdüğüne dikkati çeken yetkili, “Ancak bu ortada ABD, Çin’i çevreleme ve bastırma stratejisini sürdürüyor, Çin de buna kararlılıkla karşı koyuyor. Çin-ABD alakaları kritik dönemeç, bir düşüş periyodunun akabinde istikrar kazanmaya çalışıyor.” diye konuştu.

Xinhua’nın haberinde Sullivan ve Vang’ın, “ulusal güvenlik ile ekonomik etkinlikler ortasındaki sınırları”, “Ukrayna Savaşı ve Orta Doğu’daki durum üzere memleketler arası ve bölgesel meseleleri” ve “özellikle Tayvan sorununu” tartışacağı kaydedildi.

Pekin idaresi, egemenlik ihtilafı içinde olduğu Tayvan’ı “ulusal çıkarlarının merkezi”, Ada’nın resmi bağımsızlığına yönelik her türlü teşebbüsü ise “kırmızı çizgisi” olarak görüyor, Washington idaresinden “tek Çin prensibine bağlı kalmasını” ve Tayvan’ın bağımsızlığını cesaretlendirici adımlardan kaçınmasını talep ediyor.

Washington ise Tayvan’ı resmi olarak tanımasa da 1979 tarihli Tayvan Alakaları Yasası uyarınca Ada’nın kendini savunma kapasitesine sağlayacak askeri yardımı sağlamakla yükümlü sayıyor.

Güney Çin Denizi

Çin ile kıyıdaş ülkeler ortasında egemenlik ihtilafı bulunan Güney Çin Denizi’nin, bilhassa son aylarda Spratly Adaları civarındaki sığlık ve resiflerde Filipinler ile yaşanan gerginliklerin Sullivan’ın temaslarında gündeme gelmesi mümkün.

Pekin idaresi, Çin’in bölgedeki egemenlik argümanlarının “tarihsel ve yasal delile dayalı” olduğunu, kıyıdaş ülkelerin ortalarındaki uyuşmazlıkları kendi ortalarında çözmesi gerektiğini, ABD’nin bölge dışı bir ülke olarak sıkıntıya müdahil olmaması gerektiğini savunuyor.

Washington ise 1951 tarihli ABD-Filipinler Karşılıklı Savunma Mutabakatı’nın 5. unsurunun taraflardan birine taarruz olması halinde öbür tarafın onu savunacağını öngördüğünü vurgularken, Çin ile Filipinler kıyı güvenlik gemileri ortasındaki çarpışmalara varan sürtüşmeler ABD’yi bölgedeki bir çatışmanın içine çekme riski taşıyor.

Muhabir: Emre Aytekin