Almanya’da erken seçim, istikrarsızlık ve meçhullüğü sonlandırma fırsatı olarak bedellendiriliyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

BERLİN (AA) – Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfından (SETA) Berlin Araştırma Yöneticisi M. Erkut Ayvaz tarafından kaleme alınan “Almanya’da 16 Aralık 2024 İtimat Oylaması ve Erken Seçim Süreci” başlıklı makalede Almanya’da üç partili koalisyonun dağılması öncesindeki gelişmelere değinilerek erken seçim tarihinin belirlenmesi süreci ele alındı.

Federal Meclis’te 16 Aralık’ta yapılacak itimat oylaması ve bununla erken seçim yolunun açılmasına ait ayrıntılara da yer verilen makaleye nazaran, 7 ay öne çekilerek 23 Şubat 2025’te gerçekleştirilecek olan Federal Meclis seçimleri Alman toplumu ve siyasetinde üç yıllık istikrarsızlığın ve belirsizliğin sonlandırılabileceği bir fırsat olarak bedellendiriliyor.

Bu beklentinin 23 Şubat sonrasında gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ise 2025 ortalarına kadar sürebilecek beklenen koalisyon görüşmelerinin akabinde yeni hükümetin kurulmasıyla netleşecek.

Almanya’da federal düzlemde birinci sefer denenmiş olan Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokratik Parti’den (FDP) oluşan üçlü koalisyon 8 Aralık 2021’de vazifeye başlamış ve yasal çerçevede dört yıl sürmesi planlanmıştı.

Üç yıldan beri koalisyonun dağılıp seçimlere gidilmesi mümkünlüğü sıklıkla gündemde taşınsa da bu mümkünlük hükümetin 3. yılında gerçekleşti ve Kasım 2024 prestijiyle tepeye ulaşan siyasi kriz, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un mecliste çoğunluğunu kaybetmesine ve 23 Şubat 2025’te erken seçim kararı alınmasına neden oldu.

Almanya’da 3 partili hükümetin dağıldığı tarih olarak kayıtlara geçen 6 Kasım’da ABD Başkanlık seçimlerini Donald Trump’ın kazanması Almanya’da bir hayal kırıklığına yol açtı fakat Berlin-Washington bağlarının nasıl devam edeceği konusu Alman siyaseti ve kamuoyunda tam manasıyla ele alınamadı.

Scholz, Maliye Bakanı Christian Linder’in görevine son vererek hükümetin dağıldığı 6 Kasım akşamı yaptığı açıklamada 15 Ocak 2025’te Federal Meclis’ten güvenoyu talebinde bulunacağını ve sonraki süreçte muhtemelen Mart 2025 sonlarında erken seçime gidilmesini planladığını duyurdu.

Ancak ağır tartışmalar ve muhalefetin baskısıyla sonraki günlerde Scholz, 15 Ocak kararını değiştirerek 11 Aralık 2024’te meclise güvenoyu talebinde bulunacağını, buna ait oylamanın da 16 Aralık’ta gerçekleştirileceğini açıkladı.

Güvenoyu talebinin planlandığı üzere olumsuz sonuçlanması durumunda 23 Şubat 2025’te erken seçimlerin yapılması tarafında bir uzlaşı sağlandı.

Ülkede güvenoyu düzenlemesi

Alman Anayasası, hükümetin sonlandırılmasına ait öncelikli olarak vazifedeki şansölyeye kıymetli yetki veriyor.

Şansölye tarafından anayasanın 68. unsuru uyarınca Federal Meclis’ten istenen “güven oyunun” (Vertrauensfrage) gerekli meclis çoğunluğunu alamaması sonrası şansölyenin önerisi üzerine Federal Meclis lakin Cumhurbaşkanı tarafından feshedilebiliyor.

Görevdeki şansölye güvenoyu alamasa dahi kendisinin anayasa gereği ve otomatik olarak cumhurbaşkanına fesih önerisi yapma mecburiliği bulunmuyor.

Bu durum, mevcut Alman siyasi sisteminde şansölyenin görece güçlü pozisyonunu ve vazifede kalabilme yetkilerini belirginleştiriyor, fakat bu türlü bir durumda azınlık hükümetinin sonlu tesiri ve bu durumun siyasi maliyeti genel olarak şansölyenin erken seçimi tercih etmesini muhtemel kılıyor.

Parlamenter geleneğin geçerli olduğu Alman siyasi sisteminde dikkate paha bir konu ise Anayasanın 67. unsurunda belirtilen “yapıcı güvensizlik oyu” (Konstruktives Misstrauensvotum) olarak isimlendirilen ve gündemdeki “güvenoyu” ile karıştırılmaması gereken bir prosedür.

Bu metoda nazaran vazifedeki şansölyeye karşı, örnek olarak hükümetten ayrılan koalisyon partisi tarafından ana muhalefet yahut öteki muhalefet partileriyle bir ortaya gelerek mecliste yeni bir çoğunluk oluşturulabilir ve yeni bir şansölye seçilebilir. Yeni seçilen şansölye erken seçime gitmeksizin federal hükümeti kurabiliyor.

Bunun vazifedeki bir şansölyenin kendi isteği dışında vazifesi bırakmasını sağlayabilecek tek sistemin olduğu belirtiliyor. Mevcut durumda bu sistem ihtimal dışı görülüyor.

Almanya’da 5 kere güvenoyu talebinde bulunuldu

Almanya, kurulduğu 1949’dan bugüne kadar toplamda beş defa şansölye tarafından Federal Meclis’ten güvenoyu talebinde bulunuldu.

1972’de Willy Brandt, 1982’de Helmut Kohl ve 2005’te Gerhard Schröder meclisten güvenoyu talebinde bulundu. Bu yıllarda kâfi çoğunluklar sağlanamayarak sonrasındaki süreçte Federal Meclis feshedildi.

Diğer yandan 1982’de Helmut Schmidt ve 2001’de Gerhard Schröder’in güvenoyu talepleri Federal Meclis’te gerekli çoğunluk dayanağına ulaştı ve hükümetler vazifelerine devam etti.

Azınlık hükümeti muhalefetten takviyesini umut ediyor

Almanya’da 6 Kasım’da FDP’nin koalisyondan ayrılmasıyla SPD, Yeşiller ile azınlık hükümeti olarak vazifeye devam ediyor.

Başbakan Scholz liderliğinde azınlık hükümeti seçimlere kadar süreçte kimi öncelikli yasa tasarılarını Federal Meclisten geçirmeyi hedefliyor ve özellikle ana muhalefet CDU/CSU’nun takviyesini umuyor, lakin muhalefetten arzulanan dayanak verilip verilmemesi net değil.

Muhalefetin birtakım konularda azınlık hükümetinin yasa tasarılarına takviye verme ihtimal dahilinde bulunuyor. Bu yaklaşım sonucunda seçmen nezdinde de sorumluluk sahibi partiler olarak olumlu bir karşılık bulmaları ihtimal dahilinde görülüyor.

Seçim kampanyasında gündeme gelecek konular

Seçim kampanyasında, Alman ekonomisindeki olumsuz gidişata dair partilerin tahlil tekliflerinin yanı sıra koalisyon hükümetinin başarısızlığına ve hatta üçlü koalisyonun dağılmasından kimin sorumlu olduğuna dair koalisyon ortakları ortasındaki tartışmalara şahit olunması bekleniyor.

Bu süreçte ayrıyeten Ukrayna’da devam eden savaş ve tesirleriyle ilgili partilerin ve hatta şansölye adaylarının siyaset tercihlerinin öne çıkması kestirim ediliyor.

Scholz’un uzun bir müddettir direndiği ve hatta koalisyon ortaklarından dahi ayrıştığı Taurus seyir füzelerinin Ukrayna’ya gönderilmemesi kararındaki ısrarı önümüzdeki süreçte de devam edecek.

Bu yaklaşımla birlikte Başbakan Scholz seçim sürecinde daha fazla diplomasi ve hatta barış yanlısı telaffuzlar oluşturmaya çabalayacağı varsayım ediliyor. Scholz bununla CDU’nun başbakan adayı Merz üzere başka muhalif isimlerin Taurus füzelerinin gönderilmesine ait yaklaşımlarından ayrışmayı hedefliyor.

Aşırı sağcı ve popülist telaffuzlarının benimsenmesi sonucu popülizm

2024’daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri ve Eylül 2024 eyalet meclisi seçimlerinde olduğu üzere 23 Şubat’a kadar seçim sürecinde de çok sağcı ve popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisinin göç ve güvenlik üzere konulara odaklanması bekleniyor. Misal biçimde öbür partilerin de seçim sürecinde çok sağcı ve popülist telaffuzları benimsemesi sonucu popülizmin Alman siyasetinde olağanlaştırılması ve kalıcılaşması konularına bir kere daha şahit olunabilir.

ABD-Almanya ilişkileri

20 Ocak 2025’te vazifeye başlayacak olan yeni ABD Başkanı Trump ile ABD-Almanya ortasındaki ikili bağlantılarda muhtemel değişikliklerin ne olacağı belirsizliğini koruyor.

Berlin-Washington bağlarının geleceğine dönük telaşlarla partilerdeki genel tedirginliğin seçim sürecinde de gündeme gelmesi bekleniyor.

Özellikle iktisat alanında ABD’nin Almanya’ya yönelik takınacağı tutum yeni periyotta Alman siyasetinin tavrını etkileyecektir.

Seçimlerde dört başbakan adayı yarışacak

Almanya’daki genel seçimde birinci kere dört şansölye adayı yarışacak.

Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin adayı CDU lideri Friedrich Merz olurken, SPD idaresi partinin başbakan adayı olarak Başbakan Scholz’u gösterdiğini duyurdu.

Yeşiller Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Robert Habeck’i başbakan adayı olarak belirlerken Eş Lider Alice Weidel’i bu makam için aday gösteren AfD, birinci defa bir şansölye adayıyla seçimlere katılacak.

Geçmişe kıyasla daha fazla partinin şansölye adayı belirlemesi kitle partilerinin gerilemesinin ve küçük partilerin de eyaletlerden sonra artık federal düzlemde de birinci gelme mümkünlüğünün artmasının bir sonucudur.

Anketler ve seçim sonrası muhtemel koalisyon olasılıkları

Anketlerde yüzde 32-33 ile ana muhalefetteki CDU/CSU ve yüzde 18-19 ile yükseliş trendi devam eden çok sağcı AfD birinci iki sırada yer alıyor.

Şansölyenin partisi SPD yüzde 15 ile CDU’nun fakat yarısı kadar oy oranıyla üçüncü sırada. Scholz, Almanya tarihinde popülaritesi en düşük şansölye olmasına karşın yine ve ısrarla SPD’nin başbakan adayı gösterildi.

Yeşiller 13-14, FDP seçim barajını geçme ümidini koruyarak yüzde 4-5 oranına ulaşıyor. Sahra Wagenknecht İttifakının (BSW) oy oranı da yüzde 5 ile 8 ortasında gidip geliyor.

Üçlü koalisyonun yine kurulmaması tüm partilerin neredeyse ortak beklentisi olmasıyla birlikte birtakım partilerin şimdiden yakınlaşma eğiliminde oldukları söylenebilir.

CDU’lu kimi isimler yeni devirde CDU/CSU-Yeşiller koalisyonuna dair ölçülü telaffuzlara başvuruyor.. Lakin bu yaklaşım CDU’nun kardeş partisi Hristiyan Toplumsal Birlik (CSU) Partisi’nde ağır reaksiyonlara neden oluyor.

Kamuoyunda dikkate kıymet öbür koalisyon mümkünlüğü CDU/CSU’nun SPD ile bir “büyük koalisyon” hükümeti kurma olsa da bu seçeneğin geçmiş yıllardaki aksiliklerine da işaret ediliyor.

Üçlü alternatif koalisyon olasılıklarının da 23 Şubat 2025 sonrasında gündeme gelmesi beklenen olurken AfD ile koalisyon kurmayı tüm partiler reddediyor.

Muhabir: Erbil Başay,Cüneyt Karadağ