Baharın İlk Günü ( Letnik )

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Saygıdeğer okurlarım. Bu günkü makalemde sizlere Makedonya’nın batısında ,
yer alan Rekalar Bölgesi’nde yaşamlarını sürdüren irili ufaklı 22 köyde yaşayan
Müslüman /Torbeşler’in ve Hıristiyan Makedonların da birlikte kutladıkları,
ortak kültürün yaşatıldığı geleneksel bir gün olan ilkbaharı müjdeleyen bir gün
olarak kabul edilen Makedoncası LETNİK, Türkçe kelime anlamı ise Baharın ilk günü (Baharcık) anlamına gelen bir günün kutlamalarına ilişkin bazı tarihi ve yöresel araştırmalarımı sizlerle paylaşmak istiyorum. Letnik, Makedonca bir kelime olup LETO (Bahar) kelimesinden türemiştir. Hem Makedonlar, hem de yörede yaşayan tüm Müslüman -Torbeşler tarafından her yılın 14 Mart günü kutlanır. Özellikle Mavrova- Rostuşa  ve Debre Belediyeleri içinde yer alan,
Jirovnisa, Viduşe, Boletin, Rostuşa, Trebişte, Velebrdo, Bituşe, Lazarovopole, Galiçnik, Yançe, Acievsi, Prisoynisa, Skudrinye, Mogorçe, Kosovrasti ve Broştisa gibi köylerde düzenli olarak kutlanır. Malumunuz, Osmanlı Devleti ” Rumi ” takvimi de kullanmıştır. Rumi takvime göre Mart günlerinin başlangıcı olan 1 Mart günü, Miladi takvimde 14 Mart gününe rast gelmektedir. Mart günlerinin başlangıcı olarak kabul edilen bu günde, tabiat uyanır, yeşerir, cemreler düşmeye başlar havalar ısınır. Bir hafta sonra Sultan Nevruz, ardından da 6 Mayıs’ta Hıdrellez kutlanır. Miladi 13 Mart’ı 14 Mart’a bağlayan gecede kadınlar, genç kızlar ve erkekler, çocuklar hep birlikte köyde bulunan Değirmenlere ve Köy çeşmelerine giderlerdi.

UÇAN KUŞ GÖRMEK

Çeşmelerden testilerine su doldurup ağaçlardan taze açan çiçek ve dallardan (Dren) toplarlar ve kızlar hep bir ağızdan çeşme başında şarkılar söylerlerdi. Daha sonra ise herkes evlerine dağılır, evlerinin kapılarına toplanan bahar çiçekleri ve dalları asılırdı. Uyumadan önce anne tarafından ev halkının tüm fertlerinin her birisinin yastıklarının altına ceviz, kestane, akide şekeri, kırmızı elma ve çiçek açmış bir dal koyardı. Uyandıklarında tüm fertler; cevizi eline alıp ceviz gibi hafif olayım, kestane gibi katı olayım, şeker gibi tatlı olayım, elma gibi yanakları kırmızı olayım ve çiçekli bahar dalı gibi de, bembeyaz ve sağlıklı olayım derler. Kısacası her bir objede ayrı ayrı anlamlar bulunur. 14 Mart sabahı uyanır uyanmaz yapılması gereken ilk iş, uçan bir kuş görmek veyahut yeni doğmuş bir süt kuzusunu görmek, ya da küçük bir bebeği eline alıp sevmek. Bunların manası ise bütün bir yıl içinde kuş gibi hafif, kuzu ve bebek gibi masum olmaktır. Letnik günü hastalara ilaç verilmez .(Ağır hastalar hariç) Evin erkekleri hepsi işe giderler. Eve para getirirler. Kadınlar köy meydanında kazanlar içerisinde evlerinden getirdikleri Darı( Pçenka ) kaynatırlar.
Darı bolluk ve bereketin sembolüdür. Salıncaklarda genç kızlar sallanırlardı.
Letnik günü ailede, ev içinde herkes birbirine sevgi ve saygı ile davranırdı.
Gelinler milli kıyafetlerini giyerler. Küçük çocuklara ve bebeklere beyaz veyahut açık renkli giysiler giydirilir. Gerek Makedonya’da ve gerekse göç edip geldiğimiz Türkiye’de Manisa’da, 1980’li yıllara kadar mahalle meydanlarında kutlardık. Hiç bir Letnik kutlamasına erkekler iştirak etmezlerdi. Kısacası Letnik kutlamaları bu şekilde idi. Bizler hiç bir Letnik gününde helva pişirmedik .!
Günümüzde Manisa ve İzmir’de bulunan dernekler tarafından kutlanarak
gelenekselleştirilmeye çalışılsa da bu bizlerin olmazsa olmaz bir geleneği değil.
İnanın burada kutlanıldığı şekilde Makedonya’da kutlanmamaktadır. Umarım anlatabilmişimdir. 21 Nisan Pazar günü Manisa ‘da kurulu bulunan,
MAK-GÖÇ (Makedonya Göçmenleri Kültürün Yaşatma ve Dayanışma Derneği) tarafından 9. Letnik Şenlikleri kutlanacaktır. Letnik ile ilgili tüm bilgilerin kaynakçası; İlber Şiyak (Makedonya Rekalar Kazasında Türk İzleri ) kitabı.