Göçü arşivleriyle anlatan gazeteci Hüseyin Dönmez

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

BRÜKSEL (AA) – “Kuşaktan Nesle Belçika’da Türkler” başlıklı belge haberin ikinci kısmında AA muhabiri, kıdemli gazeteci Hüseyin Dönmez ile söyleşi yaptı.

İkinci jenerasyon Türklerden Dönmez’in Belçika’daki ömrünün mimarı, İş Gücü Mutabakatı’yla ülkeye maden çalışanı olarak gelen babası Mustafa Dönmez oldu.

AA takımını Houthalen’deki babaevinin kapısında karşılayan Dönmez, babasının Belçika’ya yalnız geldiğini, 10 yıl kadar lojmanlarda kaldığını söyledi.

Dönmez, “Önceki konutumuz, eski bir Belçika konutuydu. İçinde lavabosu, banyosu yoktu. Daima şikayette bulunurduk. Babamızı ikna ettik. 1978’de bu konuta taşındık. Uzun yıllar gençlik dönemimde burada oturduk. Sonra evlenip kendi çocuklarım olduktan sonra yan tarafı satın aldım. Babamla komşu oldum.” diye konuştu.

60 yıllık göç tarihini hem arşivlediği hem de kendi çektiği fotoğraflar, sakladığı mektuplar ve kaleme aldığı haberlerle anlatan Dönmez, kendi hikayesini anlatmaya, 1959 yılında çekilen bir fotoğrafla başladı.

Dönmez, “Bu fotoğrafta babam askerdeymiş. Ben doğduktan birkaç ay sonra çekilmiş. Babasına mektup göndermiş ve benim fotoğrafımı istemiş. Dedem de köyden ilçeye gelerek annem, ben, ağabeyim, halam, amcam ve büyükannemle toplu fotoğraf çektirmiş.” dedi.

“Anneciğim babamın 10 sene boyunca dönmesini bekledi”

Babasının Adapazarı’ndaki şeker fabrikasına iş başvurusu yapmaya gittiği sırada emekçi bulma kurumunun önündeki kuyruğu tesadüfen gördüğünü ve Belçika’da personel olmak için müracaat yaptığını söyleyen Dönmez, “Babam Belçika’da yalnız yaşadı. Anneciğim babamın 10 sene boyunca dönmesini bekledi.” sözlerini kullandı.

Dönmez, daha sonra annesinin iki kardeşiyle Belçika’ya gittiğini, kendisinin ise lise eğitimini tamamladıktan sonra ailesinin yanına gittiğini anlatarak şöyle devam etti:

“Belçika’ya giden birinci emekçilerin hiçbiri geleceğe yönelik bir iddiada bulunmadı. Kentte bir konut, 5-10 dönüm bir arazi, 3-5 kuruş sermaye. Başlarındaki buydu. Emeklilik maksadı olması mümkün değil. ‘Emeklilik nedir?’ bilmiyorlardı. Hayat nasıl gelişecek? Türkiye’de 10 yıl sonra çoluk çocuğun durumu ne olacak? Bunlar daima bilinmeyen şeyler…”

“17 bin Türk Lirası”

Dönmez, babasının gurbette biriktirdiği parayla hayatlarının yavaş yavaş değişmeye başladığını tabir ederek “İlk evvel köyden kasabaya taşındık. Okula gitmemiz o denli oldu. Küçük bir mesken aldık. Babamın biriktirdiği birinci parayı hatırlıyorum. 17 bin Türk Lirası. Küçük bir çıkmaz sokakta konut aldık. Hayatımızı değiştirdi onun kazandığı paralar.” diye konuştu.

Babasının Belçika’ya gelirken kullandığı tahta bavulu koruma eden Dönmez, içi mektuplarla ve fotoğraflarla dolu bavula dair bir anısını şöyle paylaştı:

“Bir sefer ağabeyimle babamı yolcu etmek istedik. İstanbul’a geldik. Pasaportunu bavulun içine koymuş, bavulu da bagaja vermiş. Vapura bindik Sirkeci’den Harem’e geçiyoruz. Bir baktım son anda vapura babam bindi. Ağabeyim, ‘Olamaz, o artık gökyüzünde’ diyordu. Meğer valizi gitmiş, kendi havaalanında kalmış.”

“Babamın elinde tahta bir valiz ve bir pardösü”

Dönmez, babasının Belçika’ya gitmek üzere konuttan ayrıldığı, matemi andıran anları küçük yaşına karşın hatırladığını belirterek “Küçük yaştaki çocukların hatırladığı şeyler genelde şoke edici şeyler olur. Büyükannem bir yandan annem öteki yandan ağlıyor. Halalarım, komşular gelmişti.” tabirlerini kullandı.

“Akşamdı. Karanlıktı. Bir hazırlık vardı konutta. Babamın elinde tahta bir valiz ve bir pardösü. Meğerse onu da emanet almış. Akşam yola çıktı. Anneme daha sonra sorduğumda, köyden 35 kilometre ileride, Sakarya’nın ilçesine yürüyerek gittiğini öğrendim. Bütün gece köyden karanlıkta yürümüş. Sabah Akyazı’ya, oradan Ankara’ya ve bir uçakla Belçika’ya gelmiş.”

“Avrupalı Türklerin hayat öyküsü paramparça”

Dönmez, yeniden bir fotoğraf göstererek “Bunu 1967’de çektirdik. Babam anneme mektup yazmış, çocuklarının toplu fotoğrafını istemiş. Bir sene değil, iki sene değil. çocuklarınız büyüyor ve göremiyorsunuz. Daima bir geri dönme, bir gün tekrar bir ortaya gelme umudu… O kadar güç ki.” dedi.

Gözyaşlarına hakim olamayan Dönmez, şöyle devam etti:

“Tüm çocukluğum, gençliğim babamdan uzak geçti. ‘Baba’ diyemedim hakikat düzgün. 2000 yılında kaybettik babamı. Bir ortada, anne baba kardeşler olarak tertipli yaşayamadık. Avrupalı Türklerin hayat kıssası paramparça. Bir nizam kurabilmek için ayakta kalabilmek için ne çeşit fedakarlıklara katlandığımızı bu fotoğraflar gösteriyor.”

“Yaptığımız işleri kamuoyuna göstermek istedik”

Dönmez, Belçika’ya geldiği 1977’den 1982’ye kadar Brüksel’de lisan ve üniversite eğitimi gördüğünü lakin babasının hastalanmasının akabinde, tahsilini yarıda bırakarak Limburg bölgesinde maden ocağında çalıştığını anlattı.

Bu esnada Brüksel’deyken öğrendiği Fransızcanın yanı sıra Flamanca da öğrenen, üniversiteyi dışarıdan okuyarak İktisat Fakültesi mezunu olan Dönmez, gazeteciliğe başlama hikayesini şu sözlerle aktardı:

“Brüksel’den bölgeye gelince toplumsal faaliyetlere katılmaya başladım. Mahallî bir kulüpte kardeşlerimle top oynamaya başladım. Türk grubu kurduk. Yaşadığımız yer maden çalışanlarının ağır yaşadığı semtti. İtalyanlar, Yunanlar, Portekizliler, Faslılar var. Hepsinin kendine nazaran ekibi var. O periyot gençleri bir ortaya topladım. FC Vatan diye bir grup kurduk. Turnuvalarda oynamaya başladık. Muvaffakiyetler elde ettik. Yaptığımız işleri kamuoyuna göstermek istedik. Türkiye’de 70’li yılların sonunda Frankfurt merkezli medya kurumları çalışmaya başladılar. 80’li yılların başında Avrupa’ya yönelik ekler çıkarmaya başladı. Hürriyet, Tercüman, Milliyet’in ekleri vardı. Bunu fark edince müracaat ettim. Tercüman’ın Belçika Limburg Bölgesi Temsilcisi olarak yaptığımız faaliyetleri paylaşmaya başladık.”

Dönmez, çektiği siyah beyaz fotoğraflar, daktiloyla yazdığı haberleri gazetenin merkezine gönderdiğini, birkaç gün sonra çıkan gazeteleri ise kahvehanelere, mescitlere dağıttığını anlatarak “Sonrasında lokal gazeteler çıkarmaya başladık. Televizyonda Avrupa Türklerine yönelik programlar yapmaya başladık. 4 farklı program hazırlayıp sundum. 25 sene içerisinde Avrupa Baskısı, Belçika Aktüel, Belçika gündemi, Brüksel gündemi üzere programları şahsen hazırlayıp sundum. Türkiye’de TRT başta olmak üzere birçok ulusal kanala Belçika Türklerinin sıkıntılarını, Belçika’daki gelişmeleri aktardım.” diye konuştu.

Belçika-Türkiye Medya Birliği isimli bir kuruluşa başkanlık da eden Dönmez, şunları kaydetti:

“Medya alanında yolumuza devam ediyoruz. Bu bahiste çok emek verdik. Belçika Türklerinin hayatını kayıt altına alma konusunda birçok arşiv bırakacağız. 60 yıllık geçmişle ilgili dokümanlar, fotoğraflar, gazete kupürlerini biriktirdik. Belçika’nın 194 yıllık tarihinin üçte birinde Türkler var. Bu demek ki 100 yıl sonra Belçika tarihinde Türklere farklı bir sayfa ayırmak zorundalar.”

“O dönemki gazetelerin manşetini süslemişti”

Dönmez, gazetecilik hayatına dair unutamadığı anılardan birini, AA’nın o dönemki Brüksel temsilcisi Sıtkı Uluç’la yaşadıklarını söyledi.

1999’da Limburg bölgesinden milletvekili adayı olduğu periyotta Dönmez, Avrupa’da terör örgütü PKK sempatizanı sesler yükselirken Flaman Yeşiller Partisi Lideri Jos Geysels’le yaptığı bir söyleşi sırasında, Geysels’in, PKK’nın bir terör örgütü olduğu istikametinde tabirler kullanmasından etkilendiğini, bunu da Uluç’la paylaştığını anlattı.

Uluç’un bunun değerli bir haber olduğunu belirterek Geysels’in birebir tabirleri AA mikrofonuna söyleyip söylemeyeceğini sorduğunu lisana getiren Dönmez, “Rahmetli Sıtkı Uluç da geldi. Biz de yanında bulunduk. Jos Geysels net bir formda bunun Türkiye’nin geleceğine bir katkı sunmayacağını, insanların yüzyıllar geçtikten sonra ortak bahtı paylaştığını, sıkıntıların diyalog yoluyla, insanların vicdanındaki kabulle çözülebileceğini, dışarıdan yapılan baskıların toplumlara yarar getirmeyeceğini ayrıntılı bir halde anlatarak karşı olduklarını, bunun bir terör hareketi olduğunu ve onaylamadıklarını söyledi. Bu haber o dönemki gazetelerin manşetini süslemişti.” kelamlarıyla anısını aktardı.

Dönmez arşivinden, “Belçikalı Yeşiller’den PKK’ya karşı net tavır” başlığıyla servis edilen haberin bir kopyasını da AA kamerasına gösterdi.

Doktor oğlu, sarsıntı sonrasında Hatay’da Belçika takımında istekli hizmet verdi

Dönmez, oğlu uzman doktor Buğra Konuralp Dönmez’in, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 sarsıntılarının akabinde Belçika’nın Hatay’ın Kırıkhan ilçesinde kurduğu sahra hastanesinde vazife yaptığını söyledi.

Hüseyin Dönmez, göçmen bir dedenin torununun elde ettiği muvaffakiyete hoş bir örnek teşkil eden oğlunun, sorumluluk sahibi bir birey olmasıyla gurur duyduğunu lisana getirdi.

Muhabir: Selen Valente Rasquinho