Paskalya Bayramı: Ne zaman, nasıl kutlanır?

Tüm Hristiyanlar tarafından kutlanan en önemli ve en eski bayramlardan biri olan Paskalya’da aslında iki önemli olay kutlanır. Hz. İsa’nın yeniden dirilişi (Paskalya Bayramı) ve Yahudilerin Mısır egemenliğinde köle olarak yaşamasından sonra Hz. Musa önderliğinde çıkışı.

Tüm Hristiyanlar tarafından kutlanan en önemli ve en eski bayramlardan biri olan Paskalya’da Hz. İsa’nın yeniden dirilişi (Paskalya Bayramı) kutlanıyor.

Katolik ve Ortodoks kiliselerinde tıpkı Noel Bayramı gibi farklı dönemlerde kutlansa da Paskalya, yaklaşık olarak mart ile nisan sonuna kadar olan dönemi kapsıyor.

Paskalya Bayramı için modern dünyada belirli bir tarih belirlenmeye çalışıldı. Nisan ayının ikinci pazar günü üzerinde durulsa da uygulamaya geçilmedi. Bazı kiliselerde pazar günü kutlanan Paskalya Günü, Kıyam Yortusu ya da Diriliş Günü olarak da adlandırılır.

Yahudilerin 500 yılı aşkın bir süre Mısır egemenliğinde köle olarak yaşamasından sonra Hz. Musa önderliğinde bu ülkeden çıkmasını temsil eden Pesah Günü (Fısıh Bayramı) var. Hristiyanlar, Hz. İsa’nın Fısıh Bayramı’nın hemen öncesinde çarmıhta can verdiğine ve bittikten sonra da dirildiğine inanırlar. Bu hafta Hristiyanlar tarafından ‘Kutsal Hafta’ olarak adlandırılmış olup Paskalya ve Fısıh Bayramı peşpeşe gelir.

Yahudiler ise Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği günü Pesah yani ‘Hamursuz Bayramı’ adıyla baharın ilk dolunayından sonraki 14’üncü günde kutluyor.

Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları Meryem Ana Paskalyası adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer.

İngilizce’de Easter olarak bilinen Paskalya diğer Batılı dillerde de Eastre, Ostern ya da Pasen, Paskar gibi isimlerle anılır. Türkçe’ye Rumca Pashalia sözcüğünden türeyerek girmiştir. Kelime anlamı ‘geçiş, geçmek’ demektir.

Hristiyanlar Paskalya’da hangi ibadetleri ve ritüelleri uygular?

Hz. İsa’nın milattan sonra (M.S.) 29–33 yılları arasında çarmıha gerildiği belirtilse de Paskalya bayramına dair en eski kayıtlar 2. yüzyıla aittir. Bununla birlikte Hz. İsa’nın dirilişinin anılması muhtemelen daha eski tarihlere dayanıyor.

Paskalya döneminin kutlanışı ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Kilisede yapılan ayinler dışında en yaygın kutlama şekli Hristiyanlığa inananların birbirine genellikle çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve farklı renklere boyanan ve haşlanan Paskalya yumurtası hediye etmesidir. Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (Paskalya çöreği) yapılır, mumlar yakılır ve dualar okunur.

Büyük perhiz (oruç) nedir?

Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz veya Lent) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü’nde (Diriliş Günü) sona erer. Hristiyanlar bu ‘Lent’ döneminde 40 gün boyunca hayvansal gıda tüketmezler.

II. yüzyılda yazılan Didakte kitabına göre Hz. İsa inananlarına çarşamba ve cuma günü oruç tutmalarını buyurmuştur. II. yüzyıldaki kiliselerin bu orucu Diriliş Bayramı’ndan önce (Paskalya) tuttukları bilinmektedir.

Paskalya gecesinde ayin düzenleme ve vaftiz törenleri yapmak hem Katolik hem de Ortodoks kiliselerince uygulanır. Rum ve Rus Ortodoks kiliselerinde kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alaya katılanlar kiliseden çıkarken hiç ışık yakmaz ancak Hz. İsa’nın dirilişini simgelemek için dönüşte yüzlerce mum yakılır.

Noel, St. Patrick’s Day ya da Sevgililer Günü’nün aksine Paskalya, her yıl aynı tarihte kutlanmıyor. Ancak İlkbahar ekinoksu, Ay’ın evreleri ve Gregoryen takvim hesabıyla Paskalya, Mart ayının son haftasından Nisan ayının son haftasına kadar süren bir zamanı içeriyor. Kesin tarihi, her yıl değişse de Paskalya, her zaman Pazar gününe denk gelir ve hemen öncesinde Kutsal Cuma günü kutlanır.

Polonya

Eğer Paskalya zamanı Polonya’da bulunuyorsanız, en ilginç etkinlikler sizi bekliyor olacaktır. Paskalya Pazartesi’si, Polonya’da sokaklarda yürürken dikkat etmenizde fayda var. Zira sokaklarda su dolu kovalar, balonlar ve tabancalarla size saldırmaya hazırlananlar olabilir. Eski günlerde bekar kızların erkekler tarafından kovalandığı bu gelenek, günümüzde su savaşlarına dönüşmüştür. Size önerimiz, dünyanın en güzel ülkelerinden biri olan Polonya’da Paskalya Pazartesi’si, su geçirmez giysilerinizi giyip dolaşmanız olacaktır.

Norveç

Paskekrimmen olarak bilinen Paskalya Bayramı, Norveç’te oldukça ilginç bir şekilde kutlanıyor diyebiliriz. Zira başka ülkelerde karşımıza çıkan Paskalya çöreği ya da Paskalya yumurtası yerine Norveç’te Paskalya zamanı, karlı kış ayları dışarıda devam ederken, insanlar gerilim, gizem, cinayet dolu polisiye romanları okuyup filmler seyrederek kutlama yapar. Hatta ülkedeki çoğu kitabevlerinin vitrinleri bu konudaki kitaplarla süslenir.

Yunanistan

%80’inden fazlası Ortodoks Kilisesi’ne bağlı olan Yunanistan nüfusu için haliyle Paskalya, hem kutsal hem de en önemli dini bayramdır. Ancak ülkenin her yerinde, neredeyse birbirinden farklı kutlamalara ve geleneklere rastlayabilirsiniz. Örneğin; Korfu Adası’nda 16. yüzyıldan kalma bir gelenek devam ettiriliyor. Paskalya Günü, saat tam 11’de ada sakinleri, kilden yapılmış işe yaramayan çömleklerini camdan fırlatırlar. Böylelikle kötü ruhların uzaklaşacağına ve yeni bir başlangıç getireceğine inanırlar.

İtalya

Dünyanın en iyi festivaller ve etkinliklerine ev sahipliği yapan İtalya, Paskalya ne demek ve nasıl kutlanır merak ediyorsanız kesinlikle doğru yerdir. Katolik olan İtalya nüfusu, Paskalya bayramı süresince renkli etkinlikler, festival alayları, dini törenler ve yemek fuarlarına ev sahipliği yapar. Noel’den sonra ikinci en önemli bayram olarak kutlanan Paskalya’da, Paskalya çöreği ya da Paskalya tavşanı yerine İtalya’da çocuklara büyük ve içinde bir hediye bulunan çikolatan yapılma yumurtalar verilir.

2024 PASKALYA NE ZAMAN?

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli geleneklerdendir. İsa’nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir.

Buna göre; 2024 yılında Paskalya Bayramı 31 Mart Pazar gününe denk geliyor.

İyi Bayramlar!