Türk araştırmacılar, karbondioksidi “temiz enerjiye” dönüştürecek aygıt geliştirecek

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

KOCAELI (AA) – GTÜ Biyomühendislik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Binay, koordinatörü olduğu “Formik Asit Üretimi İçin Biyomimetik CO2 Fiksasyonu ve Kullanımı (BIOCUF)” projesini, Avrupa Birliğinin (AB) bilim, teknoloji ve araştırma takviye programı olan Ufuk Avrupa’nın alt bileşenlerinden Pak Güç Geçiş İştirakinin (CETPartnership) 2024 yılı ortak daveti kapsamında sundu.

Proje, yapılan değerlendirmelerin akabinde 2 milyon 100 bin avro bütçeyle desteklenmeye hak kazandı.

Projeyle karbondioksidi biyoteknolojik tekniklerle yüksek katma kıymetli moleküllere dönüştürecek aygıt tasarlanması amaçlanıyor. Aygıtın, atık olarak karbondioksit üreten araç egzozu ve fabrika bacası üzere sistemlerin çıkışına adapte edilmesi planlanıyor.

“Karbondioksidin güç kıymeti yüksek moleküle dönüştürülmesi daha cazip”

Prof. Dr. Barış Binay, AA muhabirine, 2018’de Doğu Marmara Kalkınma Ajansının takviyesiyle GTÜ’de biyoproses (canlı hücreleri, organizmaları yahut bileşenlerini kullanarak faydalı eserler üretme süreci) konusunda araştırmalar gerçekleştiren Gebze Enzim Tanıma Merkezini (GETM) kurduklarını belirterek, bu merkezde biyoproses kullanan araştırmacı ve işletmelere gerekli altyapı, ekipman ve bilgi sağladıklarını söyledi.

Merkez açıldığından beri üretim süreçlerinde enzimden ve biyoprosesten faydalanan birçok işletmeciye takviye olduklarını lisana getiren Binay, burada oluşan birikimle memleketler arası işbirliklerini güçlendirdiklerini kaydetti.

Binay, merkezin faaliyetleri sırasında karbondioksitle ilgili çalışmalar yapan bilim insanlarıyla tanıştıklarını aktararak, “Dünya için karbondioksit salınımı kaçınılmaz bir olay. Salınan karbondioksidin depolanması ya da bertaraf edilmesi yerine enzimatik tekniklerle katma bedeli yüksek güç pahası taşıyan moleküle dönüştürülmesinin daha cazip olacağını düşündük.” dedi.

Finlandiya, İtalya, Yunanistan ve Türkiye’den 6 üniversite ile 12 paydaşın işbirliğiyle hazırladıkları BIOCUF projesini Ufuk Avrupa Programı kapsamında ortak finanse edilen CETPartnership’e sunduklarını belirten Binay, “Yenilikçi istikametimiz; salınan karbondioksidin külliyen oda şartlarında, rastgele ek bir güç gerektirmeden tekrar güç bedeli olan formik asit olarak isimlendirdiğimiz bir moleküle çevrilmesi.” tabirini kullandı.

“Türkiye’nin koordinatör olduğu birinci CETP projesi”

Binay, geliştirecekleri dizaynın 2 ana uygulama alanının olacağını anlatarak, şöyle devam etti:

“Geliştirilen mutant (değiştirilmiş) enzimlerin kullanılmasıyla mekanik bir dizaynın elde edilmesi ve ortaya çıkacak bu açık prosesin başta otomobillerin egzoz borularına ve işletmelerin bacalarına adapte edilmesi planlanıyor. Bu ne demek oluyor? Otomobillerin egzoz borularında karbondioksit ve türevi olan moleküller, tasarladığımız prosesten geçtiği vakit formik aside dönüşecek, üretilen formik asit tekrar aracın yakıt tankına dönecek ve güç olarak tekrar araç tarafından kullanılma bahtı olacak. Öbür ikinci ana bir uygulama ise işletmelerin bacalarına takacağımız bu proses tasarımı, salınan karbondioksidi tutacak ve onu formik aside dönüştürecek ve sonrasında yeniden piyasada yüksek talebi olan yüksek katma bedelli formik asidin işletme tarafından üretilmesini sağlayacak. Bu manada rastgele bir yan atık oluşturmadan, tekrar bir güç kullanmadan güç kıymeti olan bir molekül elde edilmiş olunacak ve çöpten de kurtulmuş olunacak.”

BIOCUF’u Gebze Teknik Üniversitesinin harcama yetkilisi olduğu 2,1 milyon avroluk bir proje olarak kısa müddette başlatacakları bilgisini paylaşan Binay, “Projede bu enzimi tasarlarken, mutantlarını Yunanistan ve Finlandiya ortak geliştirecek. Daha sonrasında Yunanistan’da elde edilen üstün mutantların katalizlemesini (bir kimyasal tepkinin suratını artırma süreci) bir proses haline getirecekler. Nihayetinde dünya üzerinde bilhassa otomotiv bölümüne inovatif tahliller sunan İtalyan bir şirket de bizim geliştirdiğimiz prosesin araçlara uygulanması, bu istikamette dizaynın sonuncu hale getirilerek ticarileştirilmesi kısmında rol alacak. Tüm bunlar için gerekli olan mobilizasyon ve deneysel çalışmalarla ilgili ortaya çıkacak maliyetler projeden karşılanmış olacak.” diye konuştu.

Binay, proje müddetinin 3 yıl olduğunu aktararak, “Daha öncesinde üye olarak yer aldığımız CETP projeleri var lakin Türkiye’nin yürütücü, üniversitemizin de koordinatör olduğu birinci CETP projesi.” dedi.

Muhabir: Şahin Oktay