10 soruda “FATF” ve Türkiye’nin “gri liste”den çıkışı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ANKARA (AA) – AA muhabiri, FATF’ın yapısı, gri liste uygulaması ve Türkiye’nin bu listeden çıkarılmasının olası tesirlerini derledi.

Türkiye’nin bilhassa terörizmin finansmanı ve kara paranın aklanmasına karşı yürüttüğü çabadaki muvaffakiyetinin da tescili olarak görülen sürece ait soru ve yanıtlar şöyle:

FATF nedir?

FATF, 1989 yılında ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada’dan oluşan G-7 ülkelerinin Paris’teki toplantısında hükümetler ortası bir tertip olarak kuruldu. Bu yapının misyon mühleti kuruluşundan itibaren periyodik olarak uzatılırken Nisan 2019’da alınan kararla süresiz hale getirildi. Kuruluşun karar merci olan Genel Şura yılda 3 kez toplanıyor. FATF Başkanı, Genel Kurul tarafından FATF üyeleri ortasından 2 yıl için atanıyor.

Kuruluşa hangi ülkeler üye?

FATF’ın 37 ülke ve 2 bölgesel kuruluş olmak üzere 39 üyesi bulunuyor. Kuruluşun üyeleri ortasında ABD, Almanya, Avusturya, Avustralya, Arjantin, Belçika, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Hindistan, Hollanda, Hong Kong, İtalya, İrlanda, İsrail, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Kanada, Güney Kore, Lüksemburg, Malezya, Meksika, Norveç, Yunanistan, Japonya, Türkiye, Yeni Zelanda, Portekiz, Rusya, Singapur, Suudi Arabistan, Avrupa Kurulu ve Körfez İşbirliği Kurulu yer alıyor.

FATF’ın faaliyet alanları neler?

FATF, çalışma mevzularında “politika belirleyici” bir rol üstleniyor. Kuruluş, kara paranın aklanması, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı ile çabada milletlerarası standartları belirleyici bir kuruluş olarak faaliyet gösteriyor.

FATF’ta kontrol sistemi nasıl işliyor?

FATF’ın bu alanda 40 tavsiyesi bulunuyor. Bunlar, ülkelerle karşılıklı kıymetlendirme yoluyla incelenerek takip süreçleri işletiliyor. Teknik ahenk ve tesirlilik taraflarından yapılan değerlendirmelerle ülkede terörizmin finansmanı kabahatinin ögelerinin FATF standartlarıyla ahengi denetim ediliyor. Bu kabahatlerle uğraşta aktif soruşturma/kovuşturma yapılıp yapılmadığı, hata gelirlerinin takip edilip edilmediği, yabancı ülkelerle aktif bir isimli işbirliği yürütülüp yürütülmediği üzere konular inceleniyor. FATF, kontrolleri kapsamında yalnızca terörizmin finansmanı hatasını değil, aklama kabahati ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı hususlarında da getirdiği standartlarla ülkelerin ahengini kıymetlendiriyor. Kuruluşun 40 tavsiyesi ortasında memleketler arası işbirliğinden yetkili makamların yetki ve sorumluluklarına, önleyici önlemlerden kara para aklama ve müsadereye kadar geniş çaplı başlıklar yer alıyor.

Gri liste nedir?

Gri liste, FATF tarafından kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla uğraşta yetersiz kalan ülkeleri belirlemek gayesiyle oluşturulan bir liste niteliği taşıyor. Kuruluş, ülkelerle bu alandaki eksikliklerin giderilmesi için çalışmalar yapıyor.

Türkiye için gri liste süreci nasıl işledi?

FATF’a 24 Eylül 1991’de üye olan Türkiye, bugüne kadar başlangıç tarihleri 1994, 1998 ve 2006 yılları olan 3 FATF değerlendirmesinden geçti. Dördüncü kıymetlendirme 2018’de başladı ve 2019’da tamamlandı. Kelam konusu karşılıklı kıymetlendirme raporu ve sonrasında hazırlanan izleme periyodu sonrası raporla birlikte Türkiye, Ekim 2021’de “artırılmış izlemeye tabi ülkeler”in yer aldığı “gri liste”ye dahil edildi.

Türkiye, listeden çıkmak için neler yaptı?

Karşılıklı kıymetlendirme sürecinden bu yana Hazine ve Maliye, Adalet ve İçişleri bakanlıkları, Türkiye’nin, FATF “gri listesinden” çıkarılmasına yönelik çok ağır bir çalışma sergiledi. 40 tavsiyedeki konular birer birer yerine getirildi. Türk Ceza Kanunu’ndan Terörle Uğraş Kanunu’na Ceza Muhakemesi Kanunu’ndan Türk Ticaret Kanunu’na, Kabahat Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’dan Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’a kadar mevzuatta düzenlemeler yapıldı. FATF, Ekim 2021’de yayımladığı duyurunun Türkiye ile ilgili kısmında 7 konuya vurgu yaparken Haziran 2023 Genel Kurulu sonrasında bu konuların sayısı 2’ye düştü. Kelam konusu eksiklikle ilgili çalışmalar için kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla uğraşta vazifeli ihtisas mahkemelerinin ve savcılıklarının belirlenmesinin akabinde özel soruşturma ofisleri kuruldu. MASAK tekrar yapılandırılırken hukuksal şahıslar için risk tahlili çalışması tamamlanarak, hata gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanında aktifliğin artırılmasına ait Ulusal Strateji Evrakı yürürlüğe konuldu. Son olarak kripto varlıklarla ilgili düzenleme de Singapur’daki toplantı öncesi TBMM’de kabul edildi ve bu varlıklar konusunda Sermaye Piyasası Şurasına çeşitli yetkiler verildi. Böylelikle Türkiye, 40 tavsiyenin tamamını yerine getirmiş oldu.

Hangi ülkeler gri listede yer alıyor?

FATF’ın Singapur’daki Genel Şurası’nda yapılan değerlendirmeler sonucu Monako ve Venezuela kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla çaba konusunda “eksiklikleri olduğu” gerekçesiyle gri listeye alındı. Bu iki ülkenin yanı sıra Bulgaristan, Burkina Faso, Kamerun, Hırvatistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Haiti, Mali, Mozambik, Nijerya, Filipinler, Senegal, Güney Afrika, Güney Sudan, Tanzanya ve Vietnam FATF’in artırılmış izleme sürecinde kalmaya devam etti.

Gri listeden çıkmanın yararları neler?

Türkiye’nin gri listeden çıkmasının finansal sistemine olan inancı daha da güçlendirmesi, bankacılıktan gerçek bölüme kadar pek çok alanda olumlu yansımalarının görülmesi bekleniyor. Bu sayede bankaların milletlerarası finansal ilgilerinin güçlenmesi ve kredi notlarının artması öngörülüyor. Böylelikle bankaların daha düşük maliyetle fonlama sağlayabileceği ve milletlerarası piyasalardan daha fazla kaynak bulabileceği bedellendiriliyor. Güçten inşaat ve altyapıya, turizmden sanayi ve imalata, gayrimenkulden öbür kesimlere kadar kararın milletlerarası alanda olumlu tesirlerinin hissedilmesi bekleniyor.

Bundan sonra neler olacak?

Türkiye’nin gri listeden çıkışının bilhassa milletlerarası ekonomik alakalarda olumlu yansımalarının olması bekleniyor. Ülkenin finansal sistemine itimadın artmasına paralel olarak uygulanan ekonomik program amaçlarına ulaşılmasının kolaylaşması öngörülüyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, “Türkiye, terörizmin finansmanı ve kara paranın aklanmasıyla gayretini bundan sonra da milletlerarası standartlarla tam ahenk içinde kararlılıkla yürütecektir” iletisi verirken MASAK ve öbür kurumların idari ve teknik kapasitesinin daha da güçlendirileceğini, gerektiğinde yasal ve idari düzenlemelerin hayata geçirileceğini vurgulamıştı. Ayrıyeten, kararın Türkiye’ye memleketler arası kaynak girişini hızlandırıcı tesirde bulunması ve borçlanma maliyetleri üzerinde de müspet tesir yaratacağı kestirim ediliyor. Türk lirası varlıklara ilginin artması da beklentiler ortasında yer alıyor.

Muhabir: Zeynep Duyar