2021, Hacı Bektaş Veli yılı

Sevgi, hoşgörü, birlik, beraberlik ve barış mesajı içeren evrensel boyuttaki düşünce ve öğretileriyle asırlardır yaşayan Anadolu erenlerinden Hacı Bektaş Veli’nin vefatının bu yıl 750. yıl dönümü. Türkiye’nin önerisi, Azerbaycan, İran, Makedonya ve Romanya’nın desteğiyle bu önemli yıl dönümü, UNESCO’nun 2020-2021 yıllarını kapsayan 59 Anma ve Kutlama Yıl Dönümü programına alındı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da önceki gün 2021’in ‘Hacı Bektaş Veli Yılı’ olarak kutlanacağını açıkladı. Bu kapsamda Hacı Bektaş Veli’nin düşüncelerinin gelecek nesiller tarafından anlaşılıp benimsenmesi amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinasyonunda yıl boyunca yurt iç ve yurt dışında etkinlikler düzenlenecek.

İzleri Nevşehir’de

1248 yılında Horasan’da doğan, 1337’de eski adı Sulucakarahöyük olan bugünkü Hacıbektaş’ta hayata gözlerini kapattığı kabul edilen Hacı Bektaş Veli’nin izlerini taşıyan Nevşehir’de de hummalı bir çalışma hakim. Ünlü düşünür, bölgede yıl boyunca çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenecek farklı etkinliklerle anılacak. Bu yıl pandemi nedeniyle yurt dışından ziyaretçilerin sınırlı sayıda katılacağı etkinliklere yurt içinden ilginin yoğun olması bekleniyor. Hoca Ahmet Yesevi ocağında yetişen, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda ve Anadolu’nun Türkleşmesinde etkili olan, “İncinsen de incitme”, “Bir olalım, iri olalım, diri olalım”, “Her ne ararsan kendinde ara” sözleriyle bütün insanlığı sevgi ve hoşgörüye davet eden Hacı Bektaş Veli’yi daha yakından tanımak ve anlamak için Nevşehir’de mutlaka ziyaret edilmesi gereken yerleri derledik:

n Hacı Bektaş Veli Müzesi: Hacı Bektaş Veli Külliyesi olarak da bilinen müze, bağlı birimleri olan Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Atatürk Evi Müzesi, Kadıncık Ana Evi ile Bektaş Efendi Türbesi’nden oluşuyor. 13. yüzyılda yapımına başlanan, eklemeler ve onarımlarla bugünkü halini alan yapıda Selçuklu ve Osmanlı mimarisi hakim. 1964’te restorasyonu tamamlanan külliye, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müzeye dönüştürüldü. Üç ana bölümden oluşan müzenin giriş kısmında üzerinde mührü Süleyman motifi olan Üçler Çeşmesi bulunuyor. Avlu içinde hamam, çamaşırhane, ekmek evi gibi bölümler de var. Sivri kemerli üçler kapısından girilen Dergah Avlusu’nda ise Aslanlı Çeşme, Aş Evi, Baba Köşkü, Meydan Evi, Dedebaba Köşkü gibi bölümler mevcut. Üçüncü bölüm olan Hazret Avlusu’na da basık kemerli yeşil kanatlı altılar kapısından giriliyor. Burada Atatürk Köşesi’nin yanı sıra Pir Evi, Balım Sultan Türbesi ve derviş mezarlığı var. 2012’de UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınan müze, Türkiye’de her yıl ziyaret edilen ilk 10 müzeden biri.

Çilehane (Delikli Taş): İlçeye 3 km mesafede bulunan tepedeki mağarada Hacı Bektaş Veli’nin inzivaya çekilerek ibadet ettiği biliniyor. Halk arasında burada yer alan delikli taştan geçenlerin huzur bulduğuna, günahı olanların geçemeyeceğine inanılıyor. O nedenle buraya gelen genç-yaşlı tüm ziyaretçiler Delikli Taş’tan geçmek için yoğun çaba gösteriyor. Ziyaretçiler ayrıca tepede bulunan, Hacı Bektaş Veli’nin zaman geçirdiği Minder ve Kulunç kayaları ile suyu şifalı bilinen çeşmeyi de görebiliyorlar.

Ozanlar Anıtı: Çilehane yolunda Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre, Aşık Veysel’in yanı sıra 1993’te Sivas’ta Madımak Oteli’nin yakılmasıyla hayatlarını kaybedenler anısına dikilen Ozanlar Anıtı yer alıyor. Nazım Hikmet’in de heykelinin dikildiği bu yerde ünlü ozan Aşık Mahzuni Şerif’in mezarı ve anıtı da bulunuyor.

Arkeoloji ve Etnografya Müzesi: Bölgede 1967-1976 yılları arasında yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılan Eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Roma dönemlerine ait eserler müzede görülebiliyor. Müzenin Etnografya bölümünde 19. ve 20. yüzyıla ait eserler ve gündelik yaşama dair eşyalar sergileniyor.

Türkiye’den iki isim daha var

UNESCO’nun 2020-2021 Anma ve Kutlama Yıl dönümü programında Türkiye’den Hacı Bektaş Veli’nin yanı sıra vefatının 700. Yıl Dönümü nedeniyle Yunus Emre, doğumunun 850. yıl dönümü nedeniyle Ahi Evran da yer alıyor. Listede Yunus Emre, doğumunun 750. yıl dönümü nedeniyle 1991’de de yer almıştı.

Anadolu’da Türkçe şiirin öncüsü olan halk şairi Yunus Emre’nin düşünceleri, doğduğu topraklar olan Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinden tüm dünyaya yayıldı. Eskişehir’de bulunan Yunus Emre Türbesi, ilk ziyaret edilen yerlerin başında geliyor. Ahilik geleneğinin kurucusu Ahi Evran’ın izini Kırşehir’de sürmek mümkün. Şehirde Ahi Evran’ın vefatından sonra 1482’de yaptırılan Ahi Evran Cami’nin bir kısmına türbesi de inşa edildi. Ahiliğin Türkiye’ye ve dünyaya tanıtılması amacıyla başlatılan projeyle Ahi Evran Külliyesi hayata geçirildi. Projeyle o dönemin mimarisine uygun şekilde iki katlı zanaatkarlar çarşısı inşa edildi.

Turist akınına uğruyor

Geçmiş yıllarda UNESCO’nun Anma ve Kutlama Yıl Dönümü programında Türkiye’den yer alan isimlerin yaşadıkları şehirlere yurt dışı ve yurt içinden gelen turistler büyük ilgi gösteriyor, sonraki yıllarda da bu ilgi katlanarak artıyordu. Örneğin 800. Yıl Dönümü nedeniyle UNESCO’nun listesine giren Mevlana’nın tüm dünyada anılması konusunda adım atılarak 2007’de Dünya Mevlana Yılı ilan edildi. O nedenle 2007’de, Mevlana’nın yaşadığı şehir Konya’daki Mevlana Müzesi’ni 1 milyon 484 bin kişi ziyaret etti.

Sonraki yıllarda ziyaretçi sayısıyla rekor üzerine rekor kıran müze, 2017’de 2 milyon 480 bin 433; 2018’de 2 milyon 817 bin 386; 2019’da 3 milyon 464 bin 155 yerli ve yabancı turisti ağırladı. Koronavirüs salgını nedeniyle 2020’de sınırlı sayıda ziyaretçi ağırlayan müze, en sessiz günlerini yaşıyor.

Listede ilk Atatürk yer aldı

UNESCO tarafından anma ve kutlama yıl dönümleri 1956 yılında başladı. Programa 1981 yılında Atatürk’ün 100. doğum yıl dönümüyle katılan Türkiye’den sonraki yıllarda birçok isim listeye girdi. 1988’de Mimar Sinan, 1994’te Uluğ Bey, 1995’te Şair Fuzûli, 1996’da Nasreddin Hoca, 1997’de Hasan Ali Yücel, 1999’da Şeyh Galip, 2002’de Nazım Hikmet, 2007’de Mevlana, 2008’de Kaşgarlı Mahmud, 2009’da Katip Çelebi, 2010’da Osman Hamdi Bey, 2011’de Evliya Çelebi, 2012’de Buhurizade Mustafa Itri, Yusuf Nabi, Kemal Ahmet Arû, 2013’te Piri Reis, 2014’te Halide Edip Adıvar, İsmail Gaspıralı, Matrakçı Nasuh, 2016’da Fuad Köprülü, Hoca Ahmed Yesevi bulunuyor.