Türkiye’de bir kişiye “Sırbistan’dayım” dediğiniz de duyacağınız ilk cümle “Türklere bakış açışları nasıl “ diye karşılaşırsınız. Genelde önyargılı bir cümle olduğu için bana sorulan bu soruya “siz nasıl bakıyorsanız onlarda öyle” dediğimde kararını vermişçesine başka soruyla karşılaşmıyorsunuz. Bu anlayışın oluşmasında elbette tarihi gerçekliklerin payı vardır. Ama günümüzde bu yargıyı perçinleyen genel kanı Bosna-Sırp savaşıdır. Bu savaşın sonrasında iki ülkenin birbirine çok yakın gümrüksüz ticari uygulamalarına bakınca bizim biraz abartılı davrandığımızı söylemek hiç de zor olmasa gerek. Bu görüşü belki ayrı bir yazıda ve başlı başına kaleme almak mümkün ama bu paragrafın hedefi Sırbistan’da yatırım olanaklarının irdelenmesi olduğu için detaylandırmayacağız.
Neden Sırbistan’da yatırım yapılabilir.
Sırbistan’da yatırım yapmak için çok nedeniz olabilir. Bir kere çok kolaydır. Bir şirket kurmak istediğinizde önceden ayarlayacağınız bir tercüman veya profesyonel bir yardımla aynı gün içerisinde şirketinizi kurabilirsiniz. APR denilen bir sistem üzerinden şirket bilgilerinin girilmesi aynı gün içerisinde tamamlanabilmektedir. Bunun tescil edilme süreci ise yaklaşık olarak bir haftadır. Bu durum birçok ülkeye göre işlemlerin hızlı yapılması açısından çok kolaydır. Ve büyük sermaye gereksinimiz olmayacaktır. Sırp hükümeti şirket kurulum işlemlerini yabancı sermayeyi çekmek için oldukça kolaylaştırmıştır. Yaklaşık bir 10 avro (1000 Sırp dinarı) ile limitet şirket kurmanız mümkündür. Oysa Almanya’da Limit şirket kurabilmeniz için sermayenizin en az 25.000 Euro, ticaret sicile müracaatta bunun yarısının banka hesabında olması gerekiyor. Yine birçok Avrupa ülkesine göre şirket kurulum maliyetleri çok ucuzdur. Yaklaşık masrafınız 250 evro yu geçmeyecektir.
Herhangi bir Avrupa ülkesinde şirket kurmak için öncelikle vize almanız gerekmektedir. Bunun için yapılacak prosedürler ve uygulama süresinin uzunluğu ayrıca vize alım garantisinin olmaması işinizi zorlaştıracaktır. Fakat Sırbistan hükümetinin Türklere vize uygulamadığı düşünüldüğünde Türkiye’den bindiğiniz uçakla 3 saat sonra şehir merkezinde olma ihtimaliniz yüksektir. Aynı gün yapacağınız işlemlerinizi bitirdiğinizde akşam uçağı ile tekrar Türkiye’ye dönebilirsiniz. Bu bizim yatırımcılarımız açısından değerlendirilmesi gereken çok önemli bir kolaylıktır.
Türkiye’de iş yapan firmaların Sırbistan’da şirket kurmaları halinde hiç zorlanmayacaklarını rahatlıkla ifade edebilirim. Vergi sistemi ve şirket sistemi Türk sistemine çok benzemektedir. Vergi sistemi çok basittir. Hatta şirket çeşitleri bile Türkiye’deki ile neredeyse aynı gibidir. Sadece oranlarda farklılıklar olabilir. Gelir vergisi birçok Avrupa ülkesinden çok daha avantajlı durumdadır.
Enflasyon çok düşük (%2) olduğu için kısa, orta ve uzun vadeli yatırım hedefleri doğruya çok tespit edilebilir. Üreticiler için hammadde alımlarının kontrol altında tutulması fiyat politikalarının düzenlenmesi piyasa şartlarında rekabet edilebilir düzeyde hesaplamalar yapılması daha kolay olmaktadır. Ülkemizde son yıllarda yaşanan dış baskılar ve saldırılar nedeniyle bunun çok zor olduğunu tüm sanayicilerimiz bilir ve yatırım yaparken oldukça zorlanırlar. Sırbistan’a ilk geldiğim de Evro 1,87 TL iken şimdilerde 9 TL düzeyinde seyrettiği düşünüldüğünde ne demek istediğimiz net olarak anlaşılacaktır.
Sırbistan orta Avrupa’ya açılan bir kapı olduğu için çok sayıda Balkan ve Avrupa başkentine arabanızla maksimum 6 saat içerisinde ulaşabilirsiniz. Bu durum üretmiş veya satmış olduğunuz ürünler için yeni pazarlar bulmanızı kolaylaştıracaktır.
Sırbistan’da büyük çaplı yatırım yapacak firmalara büyük avantajlar sunulabilmektedir. Her ne kadar uygulanan prosedürler çok fazla olsa da çalışan kişi başına sigorta indirimleri, arazi veya varsa bölgede hazır fabrika tahsislerinin tahsis edilmesi gibi avantajları unutmamak gerek.
Neden Sırbistan’da yatırım yapmak sorusuna çok sayıda nedenler bulunabilir. Öncelikle coğrafi yakınlığımız ticari anlamda çok önemlidir. Şu gerçeği unutmamak lazımdır ki, İstanbul’dan çıkan bir TIR iki gün içerisinde malınızı teslim edebilir. Getirdiğiniz malın cinsine ve özelliğine göre belki 5-6 gün sürebilir ama bu sürenin ithalat veya ihracat rejiminde uzun bir süre olmadığını rahatlıkla ifade edebiliriz. Yani Türkiye’den alacağını herhangi bir ürünü sipariş verdiğinizde aynı hafta içinde gümrükte görme şansınız çok yüksektir. Bu çok önemli bir avantaj olmasına rağmen ön yargılardan dolayı Türklerin buraya yatırımda geç kaldıklarını ifade edebiliriz. Hollandalılar Almanlar ve Avusturyalılar hatta Çinliler bu konuda bizden daha iyi bir durumdadırlar. Bizim insanlarımızın bunu çok daha fazla hak ettiği düşüncesindeyiz. Çinlilerin aktif durumda 1800 ve üzeri iş yeri faal durumda çalışırken Türklerin işyerleri bunun yanında çok düşüktür.
Hiçbir ülkenin bütün yatırımcılara her türlü kolaylık sağladığını söylemek de mümkün değildir. Sırbistan’da da hantal bir bürokratik yapıdan rahatlıkla söz edebiliriz. Bankacılık sistemlerinin yavaş yürümesi eksi olarak değerlendirilebilir ama bu yavaşlığın getirdiği bir doğruluk sistemini de inkâr edemeyiz. Sırbistan’a gelen Türk yatırımcıların bu anlamda çok zorlandıklarını biliyoruz. Bizde 5 dakikada sonuçlandırılan bir bankacılık operasyonu Sırbistan’da 10 gün sürebilir. Bunda para akışını kontrol etme istediğinin önemli etkisi vardır.
Sırbistan’da yatırım yapmak isteyen firmalarımız yatırım yapmadan önce ;
– Yatırım yapacakları bölgeyi iyi tespit etmeleri,
– İstihdam konusunda yerel belediyeler ile işbirliği yollarını araştırmaları,
– Yatırım yapacakları alanlarla ilgili gerekli fizibilite çalışmalarını yapmaları,
– Devlet teşvikleri ile ilgili bilgilere sahip olmaları,
– Yeterli sermaye ve bilgi birikime sahip olmaları gerekmektedir.
Sırbistan MÜSİAD olarak, Türkiye-Sırbistan arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilmesi ve yerinde yatırım olanaklarının hazırlanması için her zaman iş adamlarımızın yanında olacağımızı belirtmekte fayda var.
Cengiz Tufan
Sırbistan MUSİAD
