İstanbul’da resen çökebilecek binaların çokluğuna dikkat çekildi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

İSTANBUL (AA) – Binaların zaten çökmesinin en kıymetli nedenlerinin mühendislik hizmeti alınmadan, kalitesiz gereçle inşa edilmesi ve sonradan fazladan kat eklenmesi olduğunu belirten uzmanlar, İstanbul’da zaten çökme tehlikesi bulunan bina sayısının çokluğuna işaret etti.

Küçükçekmece’de 3 katlı binanın 2 Haziran’da çökmesinin üzerinden şimdi bir ay bile geçmeden kentte yeni bir çökme olayı daha yaşandı. Bahçelievler’de 3 katı kaçak 7 katlı binanın sabah saatlerinde kısmen çökmesi, megakentte kendiliğinde çökme riski bulunan kaç binanın olduğu sorusunu akıllara getirdi.

AA muhabiri, İstanbul’da çökme riski bulunan bina sayısını, çökme hadiselerinin neden kaynaklandığını ve bu mevzuda nasıl tedbir alınması gerektiğini uzmanlara sordu.

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Koçak, Bahçelievler’de çöken binanın en büyük meselesinin kaçak olmasından kaynaklandığını belirtti.

Binanın materyallerini incelediğini aktaran Koçak, “Betonlarına, demirlerine baktım. 7 katlı bir binaya uygun bir materyal değil. İmalatlar da o denli. Son derece kalitesiz imalat yapılmış. 7 katın böylesine mühendislik hizmeti alınmadan yapılması başka bir kaygı aslında. Binanın çökmesinin en büyük sebeplerinden bir tanesi kolonlar, kirişler taşıma gücünü kaybetmiş. Taşıyamadı artık binayı.” değerlendirmesini yaptı.

Küçükçekmece’de yıkılan binanın da kolonlarında çok korozyon meydana geldiğini kaydeden Koçak, her iki binanın ortak özelliklerinin kalitesiz, mühendislik hizmeti alınmadan ve kaçak yapılması olduğunu söyledi.

“Artık ekonomik ömrünü tamamladığı için bu yapıların ortadan kaldırılması gerekiyor”

Prof. Dr. Koçak, “Artık bu çeşit yapılar kendi ekonomik ömürlerini tamamladılar. Kendi kendinin yüklerini taşıyamıyorlar. O nedenle çok hasar görmeye başladılar. Artık ekonomik ömrünü tamamladığı için bu yapıların ortadan kaldırılması gerekiyor.” dedi.

Avrupa’da bu cins binaların, yönetmelik değişimlerinde kesinlikle yönetmeliğe nazaran tekrar revize edildiğini ve denetimlerinin yapıldığını kaydeden Koçak, Türkiye’de 1975 yılındaki zelzele yönetmeliğinden sonra 4 sefer yönetmeliğin değiştiğini lakin binaların tespitinin yapılmadığını lisana getirdi.

Koçak, 1999 zelzelesinden çabucak sonra da inceleme ve planlama yapılması gerektiğinin söylendiğini ancak yapılmadığını kaydederek, “Şimdi diyoruz ki bu 1999 öncesi yapılmış yapılar, bilhassa 30 yılın üzerindeki binalar hemen boşaltılmalı yıkılmalı yahut güçlendirilerek yine işletmeye açılmalı. Ancak kesinlikle bunların incelenmesi, tespit edilmesi ve riskli binaların ortaya çıkartılması gerekiyor.” sözlerini kullandı.

“Yapacağımız şey bina tespitlerini yapmak, envanterlerini ortaya çıkartmak, tekniği belirlemek”

Prof. Dr. Koçak, yerel yönetimlerin bu işleri daha dikkatli yapmaları gerektiğini vurgulayarak, şöyle devam etti.

“Birincisi eldeki mevcut yapı stoklarını, hangi bina riskli çok uygun bilmeleri lazım. Sonra Bakanlıkla birlikte oturacaklar, ‘Bu riskli binaları nasıl rehabilite edeceğiz?’ Gerekirse üniversiteler gerekirse meslek odaları, bütün bunlar içine katılacak ve denilecek ki bir usul geliştirelim bunlara. ‘Bu binaları nasıl sistemli hale çevireceğiz, can kayıplarını nasıl önleyeceğiz?’ Bizim ana maksadımız can kayıplarını önlemek olmalı. Bunun için de yapacağımız şey bina tespitlerini yapmak, envanterlerini ortaya çıkartmak, metodu belirlemek. Aslında seçimden evvel daima demiyorlar mıydı ‘Öncelikli işimiz zelzele, binaların kalitesini artırmak.’ Artık bunu yapmak zorundayız. Biz 1999’dan sonra binalarımız sarsıntıya karşı yıkılmasın derken artık diyoruz ki binalarımız kendi kendine yıkılmasın. Sarsıntıya alıştık bari buna alışmayalım.”

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat zelzelelerinin akabinde üniversite olarak birçok binayı incelediklerini, üniversiteye de karot örneklerinin yağdığını aktaran Koçak, “Ben de çok binaya gittim baktım, dedim ki ‘Var mı bir formülünüz. Binanız riskli çıktı, sonrasında ne yapacaksınız.’ Yok, kaldı o denli. Tahminen toplam incelenen binaların yüzde 1’i kadarında bile güçlendirme yapılmamıştır. Ancak birinci başta bir hezeyanla çıktı vatandaşlarımız ‘Aman binamızı inceleyelim, zelzeleden korkuyoruz.’ Evet korkuyoruz lakin artık artık binalarımızın kendi kendine yıkılmasından korkmaya başladık.” diye konuştu.

“Bu cins binalarımız maalesef 50 bin civarı var”

Prof. Dr. Koçak, İstanbul’daki riskli bina sayısına ait, “Bakanlık, İstanbul’daki riskli binaların 600 bin civarında olduğu söyledi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi 300 bin olarak açıkladı. Bunun 50 bini kesin bu haldedir. Çok net söyleyebilirim. Zira 40 yılın üzerindeki binalar bunlar. Burası da o denli, 1980 imali. 1995’te 2-3 katını kaçak yapmış üzerine. Bu cins binalarımız maalesef 50 bin civarı var. Yani her ilçede en az 1000 binamız vardır bu türlü.” açıklamasında bulundu.

Vatandaşlara konut alırken, kiralarken iskanı var mı yok mu, mühendislik hizmeti olup olmadığına bakmaları tarafında ihtarda bulunan Kocak, şunları söyledi:

“İlgili belediyeye gitsinler, ‘Burayı kiralıyorum, sarsıntıya sağlam mı, DASK’ı var mı?’ desinler. Bina satın alırken 2000 öncesiyse mutlaka çok uygun araştırma, çok uygun tespitler yapmadan satın almasınlar. 2000 sonrası alınan binayı da mühendislik hizmeti yaptırarak, denetim ettirsinler. İncelemeden sonra fakat binalarını satın alsınlar. Yoksa binanın ucuzluğu, pozisyonu vesaire hiçbir şeyin kıymeti yok. Bağlı bulunduğu taban, binanın kalitesi, mühendislik hizmeti, âlâ bir yapı kontrol gelip denetimlerini yapmış mı, hepsini sorgulayarak fakat binayı satın alsınlar.”

“2000 öncesi makûs kalitede binalar yapıldı”

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, 1999’dan evvel beton kalitesi ve demir kullanımı hesap edilmeden, mühendislik hizmeti almadan kalfayla bilinçsizce bina inşa edildiğini, günümüzdeki üzere bu derece sıkı denetim ve kontrolün olmadığını, bunun acısının da sarsıntıda yaşandığını anlattı.

Yıldırım, sarsıntı sonrasında tam dört dörtlük yapılmasa da kontrollerin geldiğini ve mühendislik hizmetiyle binaların yapılmaya başlandığını belirtti.

Kötü durumdaki binaların ikiye ayrılması gerektiğine işaret eden Yıldırım, şunları söyledi:

“Bir, bilinçsizce mühendis olmayarak yapılmış binalar, bir de eski yönetmeliklere nazaran yapılmış binalar. Eski yönetmeliklere nazaran mühendis hizmeti görmüş binalar da zelzelede yıkılmaz değil. Lakin o günün kaidelerine nazaran tabanı inceleyip o yere nazaran projelendirme yapmış olsalar birçok bina sapasağlam. Şuurlu olarak yapıldığında günümüzdeki yönetmeliği bile karşılayan binalar var. Kendi kendine yıkılan binalar şu kategoriye giriyor. Hiçbir mühendislik hizmeti almamış, şu kadar çimento, şu kadar kum… Herkes diyor ki ‘Çimentoyu az kullandı.’ Çimentoyu çok kullansa ne olur? Evvelce torba çimentolar vardı. Bunların yüzde 40’ı katkıydı, büsbütün saf çimento değildi. Beton 160 için 6 torba, beton 225 için 7 torba, başlarına nazaran betonlar döküyorlardı. Piyasadan nalburların sattıklarını alıyorlardı. Onlar daha ucuzdu saf çimentolara nazaran. Günümüzdeki CEM 1 42,5, 52,5 üzere çimentolar olmadığı için bu torba çimentolar aslında o dozajı gerçek kullansanız, gereç pak olsa bile direnci tutturmanızda bir sorun vardı. Artı bir de bunun üstüne o günkü kullanılan İstanbul’da denizden kabuklu materyaller ya da Anadolu’da dereden biraz kum biraz çakıl üzere gereçler, bunlar da birleştiğinde 2000 öncesi berbat kalitede binalar yapıldı. Bu binanın aslında taşıma gücü yok.”

“Bilinçsiz bina yaparsan eninde sonunda ya sarsıntıda ya kendi kendine yıkılacaktır”

Prof. Dr. Yıldırım, binaların durduk yere değil iki nedenle yıkılabileceğine dikkati çekerek, şöyle konuştu:

“Birincisi, binanın içinde kolondu, duvardı birtakım şeylerde oynama yaparsanız mühendise göstermeden, bunu düşünmüyorum. Bu binalarda ikinciyi düşünmek lazım. 1, 2 ya da 3 kat bina yaptı, elle beton döktü, kullandığı çimento, materyaller… Deneyler yapıldığında da betonları göreceğiz, daha açık net konuşacağız. Artık çabucak karot alalım. Yani karot sağlam çıktı. O tabana nazaran temel yapıldı mı sanki? Beton kalitesi uygun çıktı diye bina âlâ manasına gelmez. Durup durduğu yerde yıkılıyorsa beton kalitesi uygun değildi, demirlerde paslandı. Demirler paslanınca betonu kabartma yaptı. Bir gün dayanamayacak güce gelir ve üzerine kendini taşıyamayacak haldeki yere de birkaç kat koyarsanız, yaptığınız gün yıkılmaz fakat günler ilerledikçe korozyon, pas ilerliyor, beton açılmalar oluyor ve kendini taşıyamayacak hale geliyor. Artık dayanacak gücü kalmayan, eşik bedele geldiğinde o bina yıkılmaya gider. Hiçbir hesabı kitabı, gereç kalitesi yeterli olmayan binanın üstüne yük koyması ve gün gelince harekete geçmesi olayı bu büyük olasılıkla. Özeti şu, bilinçsiz bina yaparsan, üstüne bina koysan da koymasan da eninde sonunda ya sarsıntıda ya kendi kendine yıkılacaktır.”

İstanbul’da tabiatıyla çökme tehlikesi bulunan binalarla ilgili net bir sayı verilemeyeceğini, bu dereceye gelen binaları esasen sarsıntının yıktığını lisana getiren Yıldırım, “Çok sayıda olduğunu, kendi kendine yıkılacağını varsayım etmiyorum. Tahminen yüzde 5’i çıkar lakin net konuşmamak lazım. Ancak sarsıntıda yıkılması olası bina çok.” sözlerini kullandı.

Muhabir: Zeynep Rakipoğlu