“İlk ulusal kongre” olan Erzurum Kongresi’nde bağımsızlık savaşının temel kararları verildi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

AA

ERZURUM (AA) – Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları, 105 yıl evvel 23 Temmuz 1919’da “Vatan bir bütündür parçalanamaz” şuuruyla emperyalist güçlerin Osmanlı topraklarını paylaşmaya çalıştığı periyotta Erzurum’da toplanarak, Cumhuriyet’e geçişteki kıymetli adımların atılmasını sağladı.

Düşman işgalindeki vatan toprağını kurtarmak için özgürlüğe giden kuvvetli süreci yürüten Atatürk ve arkadaşları, kongreyle bağımsızlığın yolunu açtı.

Doğu vilayetlerinden Erzurum, Sivas, Van, Bitlis, Diyarbakır ve Elazığ’a yönelik Ermeni tehlikesi ve kurulmak istenen Ermenistan’a reaksiyon ile Trabzon, Rize, Gümüşhane, Ordu, Giresun’da Rum Pontus savlarına karşı önlem için toplanan Erzurum Kongresi, bölgesel bir kongre olmasına karşın bütün yurdu ilgilendiren nitelik taşıyor.

“Milli hudutlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz”

Türk milletinin var olma uğraşındaki birinci refleksini ve kararlılığını gösterdiği tarihi kongrede alınan “Milli sonlar içinde vatan parçalanamaz bir bütündür, parçalanamaz” kararı ile Ulusal Çaba yolunda büyük bir evre kaydedildi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin, millet hakimiyetine dayalı devlet olacağı vurgulanan Erzurum Kongresi, hiçbir baskı ve yönlendirme olmadan, milletin hür iradesiyle aldığı ulusal bir kararın hayata geçirilmesiyle Türk milletinin var olduğunun ve var olmaya devam edeceğinin en kıymetli göstergesi.

Tarihi kongrede alınan kararlar

Yoğun çalışma sonrası 14 gün süren ve bugünlere de ışık tutan 23 Temmuz Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar şöyle:

– Ulusal sonlar içinde vatan parçalanamaz bir bütündür, parçalanamaz.

– Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet topyekun kendisini savunacak ve direnecektir.

– Vatanı müdafaayı ve istiklali elde etmeyi İstanbul Hükümeti sağlayamadığı takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için süreksiz bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri ulusal kongrece seçilecektir.

– Kongre toplanmamışsa bu seçimi Temsil Heyeti yapacaktır.

– Kuvayımilliye’yi tek kuvvet tanımak ve ulusal iradeyi hakim kılmak temel temeldir.

– Hıristiyan azınlıklara siyasi hakimiyet ve toplumsal istikrarımızı bozacak ayrıcalıklar verilemez.

– Manda ve himaye kabul edilemez.

– Ulusal Meclisin derhal toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis tarafından denetim edilmesini sağlamak için çalışılacaktır.

Atatürk Üniversitesi Atatürk Prensipleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sinever Esin Derinsu Dayı, AA muhabirine, Erzurum Kongresi’nin ulusal gayret tarihinde değerli bir yerinin olduğunu söyledi.

Dayı, Erzurum’daki kongrenin Sivas Kongresi’nin ön hazırlığı olduğunu belirterek, “Kısmen genişletilmiştir, Heyet-i Temsiliye’nin sayısı arttırılmıştır. Zira Türkiye’nin öteki tarafından da temsilcileri alınmıştır. Erzurum Kongresi’nde yakın tarihimiz, genel Türk tarihi için ve Türk Ulusal Çabası için çok değerli ve her vakit geçerli olan kararlar alınmıştır.” dedi.

“Bağımsızlık savaşının kararlarının alındığı bir kongre”

Kongrenin değerine değinen Dayı, şöyle konuştu:

“Erzurum Kongresi Mustafa Kemal Atatürk’ün de dediği üzere ‘Tarih bunu nadir ve büyük bir kongre olarak kaydedecektir. Zira vatanın bütünlüğünü, milletin istiklalini sağlayacak, askeri ve siyasi olarak çabasını yapacak kararlar alındı.’ Münasebetiyle Erzurum Kongresi birinci ulusal kongre olma özelliğini taşıması açısından da değerli. Cumhuriyetin temelleri Erzurum’da atılmıştır. Hatta buradaki Mondros Mütarekesi’nin kurallarının uygulanmasıyla görevlendirilmiş olan İngiliz Yarbay Rawlinson, Erzurum Kongresi öncesi 9 Temmuz’da Mustafa Kemal Paşa’yı ziyarete geliyor. Kongrenin toplanmaması için tehditte bulunuyor. Mustafa Kemal Paşa ona ‘kongre kararı verilmiştir, toplanacaktır’ deyip, makamından kovuyor. Bu İngilizleri neden çok huzursuz ediyor? Zira Rawlinson’un değerlendirmesi, ‘Erzurum’daki hareket Cumhuriyete gerçek gidiyor.’ diyor. Zira ulusal bir hareket, ulusal temellere dayanıyor. Bağımsızlık savaşının kararlarının alındığı bir kongre.”

Dayı, Kazım Karabekir Paşa’nın kongre öncesi gerçekleştirdiği toplantıda, millet hakimiyetine dayanan bir devlet kurulması gerektiğini işaret eden kaynakların olduğunu belirtti.

“Erzurum Kongresi’nin en temel özelliği birinci ulusal kongre olması”

Atatürk’ü, ulusal uğraşın teşkilatlanmasını sağlayan 15. Kolordu Kumandanı Kazım Karabekir Paşa’nın desteklediğini söz eden Dayı, şunları kaydetti:

“Erzurum Kongresi’nin en temel özelliği birinci ulusal kongre olması. Vatanın bütünlüğünün ve milletin istiklalinin kayıtsız koşulsuz gerekli olduğunu ve yapılan uğraşın de bu maksada yönelik olduğunu, muvaffakiyete ulaşıncaya kadar da bu kararların uygulanacağını görüyoruz. Cumhuriyetin temelleri Erzurum’da atılmıştır, Kongre toplanmadan evvel görüşülecek bahisler ve alınacak kararların tespiti yapılmıştır. Bir de gözden kaçan ve pek bilinmeyen bir husus, aslında Erzurum’daki bu kongre, Erivan’da Ermenilerin yaptığı kongreye ve onların aldıkları kararlara tokat üzere bir karşılıktır.”

Muhabir: Talha Koca